روایتی از زندگی موجودی رو به انقراض

فرارو- در دامنه شمالي رشنه كوه هاي البرز در ايران، اسب كوچك كاسپين كه يك نژاد بومي در ساحل جنوبي درياي خزر است، يكي از موجودات رو به انقراض در جهان مي باشد. اين نژاد با 900 رأس اسب اصيل در سراسر جهان در «فهرست به شدت در مخاطره» «اتحاديه بين المللي براي حفظ طبيعت» قرار دارد. بيشتر اسب هاي كاسپين در خارج از ايران و توسط پرورش دهندگاني كه با خارج كردن كمتر از 50 رأس اسب از ايران كار توليد مثل اسب ها را آغاز كرده اند، به دنيا آمده اند. تعداد آنها در داخل ايران رو به كاهش گذارده زيرا پرورش دهندگان كاسپين نمي توانند آنها را به قيمتي كه هزينه ها را پوشش دهد بفروشند و صادرات آنها نيز ممنوع مي باشد.

به گزارش نشریه بین المللی پرشیا؛ اسب هاي كاسپين كره اسب ناميده مي شوند زيرا اندازه آنها كوچك و بين 10 تا 5/12 وجب يا 101 تا 124 سانتيمتر و هم اندازه كره اسب است ولي در واقع اسب هايي كوچك با اندام قشنگ و مشابه با اسب هاي نژاد اروينتال يا شرقي هستند. اگر مقياسي براي مقايسه وجود نمي داشت، تصور مي رفت كه اين يك نوع اسب با اندازه كامل است. اين اسب ها كه به اندازه كره اسب هستند به طور معمول رنگي روشن دارند و هشيار مي باشند و به خاطر طبيعت باهوش و آرامي كه دارند ، وفق پذير با محيط هستند. حركات چابك آنها الهام گرفته از ريشه كوهستاني آنها است كه موجب گرديده اسب هاي پرشي و ورزشي بسيار خوبي باشند.

اسب هاي كاسپين براي اولين بار توسط لوييز فيروز ، يك خانم آمريكايي كه با يك ايراني ازدواج كرده بود و دنبال اسب براي اسب سواري فرزندانش مي گشت، كشف گرديد. اولين اسب كاسپين صادراتي به ويرجينيا واقع در آمريكا فرستاده شد ولي به دنبال پرورش و توليد مثل آنها در مزرعه خانوادگي وي در نوروزآباد واقع در جنوب غربي تهران، تعداد آنها رو به فزوني گذارد. خانم فيروز دو رأس از آنها را به پرنس فيليپ همسر ملكه انگليس به هنگام ديدار وي از ايران تقديم داشت زيرا تصور مي رفت كه نگاهداري اين گونه ي نادر در يك مكان به دليل شيوع سريع احتمالي يك بيماري به سرعت نسل آنها را منقرض مي كند. در طول دهه 1970، خانم فيروز از دولت ايران مجوز صدور 35 رأس اسب كاسپين را به انگلستان كه «انجمن بين المللي كاسپين» را تشكيل داده بود، كسب كرد. از آن زمان به بعد مجوز ويژه صدور هفت رأس ديگر اسب كاسپين اعطا شده است. 



دولت ايران اسب كاسپين را يك گنجينه ملي تلقي مي كند و به منظور حفاظت از اين نژاد صدور آن را ممنوع كرده است. اين اسب ها در ميان مشتاقان اسب سواري در ايران محبوبيتي ندارند در نتيجه بازار محدودي براي فروش آنها در داخل كشور وجود دارد. پرورش دهندگان اسب هاي كاسپين در موقعيت دشواري براي توليد مثل آنها قرار دارند زيرا بازار فروش براي آنها و توليد درآمد براي پوشش دادن هزينه ها وجود ندارد و در نتيجه اين افراد به تدريج ورشكسته شده و يا اميد خود را از دست داده اند. براي اصيل ماندن نژاد اسب هاي كاسپين لازم است كه اسب هاي جديد زاده ي اسب هاي اصيل كاسپين باشند و مسخصات آنها در «دفتر بين المللي نژادنامه كاسپين» كه در بريتانيا مستقر مي باشد ثبت شوند. ولي اسب هاي متولد شده در ايران در اين دفتر ثبت نمي شوند.

لوييز فيروز نزديك به 160 اسب را از كوه هاي شمال ايران جمع آوري كرد تا چهارپايان پايه گذار چهار گله اسب را كه در طول زندگي خود تشكيل داده بود فراهم نمايد. اسب هاي كاسپين اوليه كه در نيمه دهه ي شصت كشف شدند، به قدري ارزشمند تلقي گرديدند كه در سال 1975 ملي اعلام شده و توسط «انجمن سلطنتي اسب» در فرح آباد نگاهداري شدند. در طول انقلاب 1979، اين اسب هاي كاسپين از بين رفتند. 



خانم فيروز در سال 1989 مجموعه ي جديدي از اسب هايي كه در خطوط مقدم جبهه جنگ با عراق استفاده مي شدند جمع آوري كرد. اين اسب ها در شرايط وحشتناكي قرار داشتند و به خاطر تجربه جنگي خود وحشت زده بودند. حدود سي رأس از اسب هاي مزبور به عنوان اسب هاي اصيل كاسپين شناسايي شدند. به گردن اين اسب ها طناب زده شد و از بقيه گله در اصطبل نظامي ورامين جدا شدند و براي حمل به كردان جايي كه خانم فيروز مزرعه نژاد اسب «پرسيكوس» را ايجاد كرده بود آماده شدند. خانم فيروز بعد از شش سال پرورش و جفت گيري اسب هاي منتخب بار ديگر توانست يك گله اسب با كيفيت متشكل از حدود 50 رأس را ايجاد كند. ولي در سال 1995، عدم امكان صدورآنها و هزينه هاي گزاف وي را مجبور به فروش آنها به وزارت جهاد سازندگي كرد به اين اميد كه آن وزارتخانه بتواند تعداد محدودي از آنها را صادر كند و ژن اين نژاد ارزشمند را در خارج از ايران تكثير نمايد. اين گله هنوز در خوجير در خارج از تهران و توسط وزارت جهاد سازندگي نگاهداري مي شود ولي هرگز هيچ يك از آنها صادر نشده اند. 



دو تن از مشتاقان خارجي اسب هاي كاسپين با كمك خانم فيروز گله هاي خصوصي خود را در داخل ايران ايجاد كردند به اميد آن كه بتوانند نسل دوم كره اسب هاي نر و ماده را صادر كنند ولي پروانه صدور هرگز براي آنها صادر نشد و به دليل هزينه هاي فزاينده نگاهداري، گله ها از هم پاشيده شدند و اسب ها به طور جداگانه به اصطبل هاي مختلف در گوشه و اكناف ايران فروخته شدند. مشتاقان آلماني و كانادايي پس از آن علاقه خود را به اسب كاسپين به كلي از دست دادند. 

به گزارش پرشيا، در حال حاضر مطالعاتي براي تعيين اعتبار ادعاهايي در دست بررسي است كه حكايت از آن دارد كه اسب كاسپين جد تمامي نژادهاي پرحرارت موجود از جمله نژاد اسب عربي كه خود به عنوان يكي از قديمي ترين نژادها به حساب مي آيد، مي باشد. به منظور تضمين بقاي اين نژاد در حال انقراض، ضروري است كه خون جديدي به رگ هاي عمليات پرورش و توليد مثل در خارج از ايران و از طريق صدور آنها به خارج از كشور برسد تا بدين وسيله پرورش دهندگان ايراني تشويق شوند و وسيله اي براي نجات مالي براي آنها فراهم شود...