توصیه محققان به زنان ایرانی: خود را از سرطان پستان مصون ندانید!

سرطان پستان، یکی از بزرگ‌ترین تهدید‌هایی است که در زندگی اغلب زنان وجود داشته و توجه به غربالگری‌های گاه و بیگاه برای آن، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ اما در یک مطالعه پژوهشی در این خصوص، محققان نشان داده اند که دیدگاه عمده زنان ایرانی درباره این بیماری از آن چه واقعا باید باشد، بسیار به دور است.

به گزارش ایسنا، امروزه سرطان پستان تقریباً ۱۲ درصد از کل مـوارد سـرطان در سراسـر جهـان را بـه خـود اختصـاص می‌دهد. بر اساس گزارش سازمان جهانی سلامت، سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در بین زنان در ۱۵۸ کشور از ۱۸۳ کشور و اولـین یـا دومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان زنان در اکثر نقاط جهان است. این بیماری در حال حاضر از سرطان ریه به عنوان عامل اصلی بروز سرطان جهانی در سال ۲۰۲۰ پیشی گرفته است و پنجمین علت اصلی مرگ و میر ناشی از ســرطان محسوب می‌شود. در کشور ما ایران نیز پیش بینی می‌شود که تعـداد مـوارد جدیـد سـرطان در ایـران از ۱۱۲ هزار مـورد ثبـت شـده در سال ۲۰۱۶ به ۱۶۰ هزار مورد در سـال ۲۰۲۵ افـزایش یابـد کـه نزدیک به ۴۳ درصد افزایش خواهد بود.

هدف سازمان جهانی سلامت در طرح ابتکار جهانی سرطان پسـتان یا به اختصار GBCI، کاهش مرگ و میر جهانی سرطان فوق به میزان ۲.۵ درصد در سال و در نتیجه جلوگیری از ۲.۵ میلیون مرگ ناشی از این بیماری در جهان بـین سـال هـای ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰ است. از نگاه سازمان جهانی سلامت، سه رکن مهم برای دستیابی به این هدف عبارتنـد از ارتقاء سلامت برای شناسایی به موقع، تشخیص به هنگام و مدیریت جامع سرطان پستان. بر اساس تحقیقات، ثابـت شـده اسـت کـه تشخیص به هنگام سرطان پستان از طریق غربالگری، کلید اصلی کاهش مرگ و میـر و عـوارض ناشی از این بیماری است. از این رو انجام تحقیقات بیشتر برای شناسایی درک زنان از سرطان پستان به منظـور شناسـایی مولفه‌های موثر بر تشخیص زودهنگام سرطان پستان بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

در این خصوص، پژوهشگرانی از دانشگاه خوارزمی اقدام به انجام یک مطالعه پژوهشی پدیدارشناسانه کرده اند که در آن، دیدگاه زنان ایرانی در مورد سرطان پستان مورد بررسی علمی واقع شده است.

آن‌ها داده‌های مورد نیاز خود برای انجام این تحقیق را از طریق مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با ۳۹ زن ۲۰ تا ۴۰ ساله که به شیوه هدفمند انتخاب شده بودند، به دست آورده و سپس این داده‌ها را با روش‌های آماری، تجزیه و تحلیل نموده اند.

نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که زنان ایرانی، ماهیت سرطان پستان را یک بیماری ترسناک، علامت دار، شرم‌آور و پیش رونده دانسته و احتمال ابتلاء ادراک‌شده سرطان پستان در مورد خودشان را به دلیل باور‌های سبب‌شناسی‌شان از این بیماری، بسیار اندک ارزیابی می‌نمایند!

در این باره، جعفر حسنی، استاد و پژوهشگر گروه روانشناسی بالینی دانشگاه خوارزمی و همکارانش می‌گویند: «زنان سرطان پستان را یک بیماری علامت دار تصور کرده و بر وجود علایم قابل لمس مانند تـوده و همچنین مشاهده خونریزی و ترشح و بدشکلی و یا احساس درد اشاره دارند. آن‌ها تنها زمانی نیاز به مراجعه به پزشـک یـا انجـام غربـالگری را لازم مـی داننـد کـه ایـن علایـم را در خـود دیده باشند».

این محققان می‌افزایند: «زنان در بیان علّت بروز بیماری فوق، بیش از هر چیز به وجود زمینه هـای ارثـی توجـه داشـته و سرطان پستان را یک بیماری وراثتی ارزیابی می‌نمایند و در صورت نداشتن آن در میان خانواده نزدیک، خود را از ابتلای به سرطان پستان مصون می‌داننـد».

همچنین طبق این تحقیق، زنان جوان، فراوانی بروز سرطان در سنین بالاتر را یکی دیگر از دلایل مصونیت و آسیب ناپذیری خود به بیماری سرطان پستان قلمداد می‌کنند. این در حالی است که بر خلاف باور فوق، سرطان پستان در زنان ایرانی با سن متوسط در تشخیص ۴۹.۴ سال، در مقایسه با سن ۶۲ سال در ایالات متحده، رفتار متفاوتی دارد.

به گفته حسنی و همکارانش، «در باور زنان مشارکت کننده در این پژوهش، یکی دیگر از عوامل مهم ابتلاء به سرطان، عوامل روانشـناختی اسـت. زنـان دو مسیر برای تأثیر عوامل روانشناختی متصور هستند. نخست آن که تجربه حالات عاطفی و هیجانی ناخوشایند مانند استرس و اضطراب را در بروز سرطان، مهم ارزیابی کرده و دوم آن که فکر کردن به وجوه منفی زندگی و از جمله خود بیماری را باعث به وجود آمدن بیمـاری سـرطان پسـتان ارزیابی کرده اند. آن‌ها فکر کردن به سرطان و صحبت از آن را به نوعی فراخوان بیماری دانسته و ترجیح می‌دهند به بیماری سرطان پستان فکر نکنند».

به اعتقاد مجریان این پژوهش، «نتـایج مطالعه فوق کمـک ارزشـمندی بـه شـناخت ادراک زنـان ایرانـی از بیمـاری سرطان پستان داشته و می‌تواند تلویحات سودمندی ماننـد ضـرورت توجـه بـه بـاور نیرومنـد مصون پنداری حاصل از نداشتن زمینه‌های وراثتـی و پرهیـز از اندیشـیدن بـه سـرطان پسـتان، ترسـناکی و شـرم آور تلقـی کـردن بیماری فوق و اجتنـاب از رفتارهـای غربـالگری بـرای عدم مواجهه با بیماری در میان زنان و باور ایشان به علامت دار دانستن سرطان پستان که مـانعی برای غربالگری‌های پیشگیرانه است، داشته باشد».

گفتنی است، یافته‌های این پژوهش که می‌توانند در مـداخلات معطوف به افزایش آگاهی و ارتقاء رفتار‌های پیشگیرانه اثـربخش تـر در میـان زنـان ایرانـی و درنهایت کاهش مرگ‌های ناشی از تشخیص دیرهنگام این بیماری نقش موثری داشته باشند، در «پژوهشنامه زنان» که فصلنامه‌ای متعلق به پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات‌فرهنگی است، منتشر شده اند.