آنچه جامعه ایرانی در بحبوحه شیوع ویروس کرونا نباید انجام دهد

فرارو- مدتی است که مساله شیوع ویروس کرونا در ایران، نگرانی‌هایی را در میان مردم به همراه داشته است. بسیاری از مردم به طرق مختلف مثل کاستن از میزان تردد‌های روزانه خود یا استفاده از ماسک و دستکش بهداشتی و راه‌های دیگر، اقدامات احتیاطی را در برابر این ویروس در پیش گرفته و سعی می‌کنند از ابتلای خود به آن جلوگیری کنند. با این حال، موضوعی که در این میان مهم است این نکته می‌باشد که در شرایط فعلی، بیش از ۳۰ کشور در جهان با شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند و در این راستا، آن‌ها نیز همچون مردم ایران، مسائل و موضوعاتی را تجربه کرده اند که توجه به آن‌ها و بررسی منطقی‌شان می‌تواند در مواجهه منطقی و کم هزینه با کرونا، راهگشا باشد.

به گزارش فرارو، این روز‌ها بسیاری از مردم می‌پرسند که در زمینه مقابله با کرونا چه کار‌هایی باید انجام دهند. در واقع، عمده پرسشِ آن‌ها در این زمینه معطوف به این نکته است که از نظر بهداشتی چه اقداماتی را باید انجام دهند. با این حال، باید توجه کرد که علاوه بر اقدامات بهداشتی، برخی اقدامات و رویه‌ها نیز هستند که مردم جهت مقابله با کرونا نباید آن‌ها را انجام دهند. این دسته از اقدامات، ماهیتی اجتماعی دارند و علاوه بر انسجام جامعه در مبارزه با کرونا، هزینه‌های شخصیِ مبارزه با این ویروس (در زمینه‌های روانی و اقتصادی) را نیز کاهش می‌دهند. آنچه در ادامه می‌آید، با توجه به تجربه سایر کشور‌ها در مواجهه با ویروس کرونا مطرح می‌شود.

به اطلاعات غلطی که در فضای مجازی مطرح می‌شوند، نباید توجه کرد
یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که کشور‌های مختلف در مبارزه با ویروس کرونا با آن مواجه بوده اند، مساله اطلاعاتی غلطی است که در عرصه فضای مجازی در رابطه با این ویروس و شیوع آن مطرح می‌شود. در این زمینه سه دسته از افراد قابل شناسایی هستند که بر شدتِ مطرح شدنِ اطلاعات غلط در فضای مجازی می‌افزایند: دسته اول، افراد سودجو هستند. این افراد سعی دارند با بهره گیری از موقعیتِ پیش آمده، تجارتِ کثیفی را به راه انداخته و شیوع ویروس کرونا را به ابزاری برای درآمدزایی خود تبدیل کنند. همانطور که در چین عده‌ای با تبلیغ برخی محصولات گیاهی و حتی روغن مار (به عنوان پادزهر کرونا) سعی در ثروت اندوزی داشته اند، در ایران نیز برخی با احتکارِ اقلام بهداشتی و فروشِ چند برابرِ قیمتِ برخی از آن ها، عملا فرصت طلبی خود را نشان دادند. در واقع، این گروه از افراد، با وحشت آفرینی و استفاده از اضطراب مردم، از احساسات عمومی سواستفاده کرده و سعی دارند از آبِ گل آلودِ کرونا، ماهی بگیرند.

دسته دوم، با اغراضِ سیاسی به ارائه اطلاعات غلط و گمراه کننده که برای مردم استرس زاست، می‌پردازند. این گروه از افراد که به یک منش و خط خاصِ سیاسی تعلق خاطر دارند، شیوع کرونا را به دستاویزی جهتِ متهم کردنِ آن گروهی می‌کنند که در شرایط فعلی، قدرت را در دست دارد. در واقع، آن‌ها شیوع کرونا و مشکلات ناشی از آن را نتیجه بی کفایتی گروه رقیب سیاسی عنوان کرده و از این طریق سعی دارند آن‌ها را تضعیف کنند. تا اینجایِ کار، گروه‌های اول و دوم، نوعِ نگاهشان به کرونا این بوده که "هدف (کسب منفعت)، وسیله (استفاده از احساسات مردم در مورد کرونا) را توجیه می‌کند". این یعنی از کرونا باید استفاده کرد تا هدف مطلوبِ خود را محقق کرد.

با این حال، گروه سومی نیز وجود دارند که بیشتر، همان مردم عادی هستند و از این معادلات به دور هستند. این گروه شاید تحت تاثیرِ اقدامات گروه‌های اول و دوم واضطراب ناشی از آن، اقدام به بازنشر مطالبی می‌کنند که ماهیتی کارشناسانه ندارند و صرفا مبتنی بر شایعات هستند. ناآگاهی در مورد مساله، ویژگی بارز این گروه است.

آنچه در میان هر سه دسته از این گروه‌ها مشترک است، این نکته است که بنیانِ همه آن ها، بر پایه اطلاعات غلط استوار است و توجه به آن‌ها صرفا بر دامنه نگرانی هایِ افراد می‌افزاید. شاید به همین دلیل بود که شرکت فیس بوک اعلام کرد: اطلاعات غلط و نادرستی که در چهارچوب فیس بوک مطرح می‌شوند را حذف خواهد کرد و امکاناتی را در اختیارِ مخاطبان و کاربران خود قرار خواهد داد که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که به اطلاعات درست در رابطه با ویروس کرونا و شیوع آن دسترسی داشته باشند.

نباید مردم شهر یا منطقه خاصی را به دلیل شیوع کرونا سرزنش کرد
یکی از مسائلی که کشورِ چین در زمان آغازِ شیوع ویروس کرونا با آن مواجه بود، این موضوع بود که بسیاری از مردمِ این کشور، رفتار مناسبی با مردم شهر "ووهان" (شهری که نخستین بار ویروس کرونا از آن شیوع پیدا کرده) نداشته اند. به طور خاص، در این زمینه می‌توان به گزارش‌های "میشل بلات" خبرنگار میدانیِ پایگاه خبری "نشنال اینترست" از کشور چین اشاره کرد. وی در گزارش‌های مختلف خود به رفتار زننده‌ای که مردم شهر‌های مختلف چین با مردم ووهان دارند اشاره کرده است. به عنوان مثال وی می‌گوید: "هنگامی که مسافران یک پرواز چینی متوجه می‌شوند که در پروازشان افرادی از اهالی شهر ووهان حضور دارند، قویا نسبت به حضور آن‌ها اعتراض کرده و کار را به جایی می‌رسانند که تمامی اهالی ووهان در آن پرواز، در انتهای هواپیما و با شرایط خاص نگهداری می‌شوند. با مطرح شدن این موضوع، بسیاری از این اقدام انتقاد کرده و گفتند: آن‌ها (مردم ووهان) نیز خود قربان هستند و نباید با آن‌ها چنین برخوردی کرد".

با توجه به این مثال، در کشور خودمان نیز شاهد این امر بودیم که شهر قم، نخستین شهری بود که نامِ آن در زمینه شیوع ویروس کرونا بیش از سایرین مطرح شد. مردم کشورمان در این شرایط همچون دیگر موقعیت‌های سختی که تاکنون با آن رو به رو بوده و بر اثر اتحاد خود، با موفقیت از آن‌ها گذر کرده اند، باید بار دیگر متحدانه عمل کنند و نباید مجالی به اقدامات احساسی دهند و خدایی نکرده مردم شهر یا منطقه خاصی را در مساله شیوع ویروس کرونا متهم کنند. بدون شک، توجه و پرداختن به مسائلی اینچنینی، توان و تمرکز ما برای مقابله با ویروس کرونا را تضعیف می‌کنند.

نباید وحشت و اضطرابِ بی دلیل داشت
"فرانکلین روزولت" رئیس جمهورِ اسبق آمریکا می‌گوید: "تنها چیزی که باید از آن بترسیم، خودِ ترس است". شاید این نکته در شرایط فعلی به کار آید. آنچه که بیش از همه بر دامنه اضطراب مردم می‌افزاید، این است که بدون هیچ دلیلی از ویروس کرونا وحشت داشته باشند. عدم آگاهی موجب خواهد شد که افراد در مواجه با کرونا رفتار‌های اغراق گونه از خود نشان دهند که این مساله، هزینه و فشار‌های روانیِ بسیاری را بر افراد وارد خواهد کرد.

از این رو، داشتنِ اطلاعاتِ درست از منابع موثق راجع به ویروس کرونا و حفظ خونسردی در رابطه با این بیماری، تا حد زیادی به افراد کمک خواهد کرد که جهتِ مقابله با ویروس کرونا، رفتاری منطقی و درست از خود نشان دهند. تاکید بر افزایش آگاهی از ویروس کرونا و غلبه نکردنِ احساسات و هیجانات بر رفتارها، همچنین موجب خواهد شد که فرصت طلبانِ اقتصادی و سیاسی نیز نتوانند از مردم سواستفاده کنند و آن‌ها را به شکلِ وسایلی جهتِ نیل به اهداف و مقاصد خود تعریف کنند. دکتر "سعیده امینی کاشانی"، روانشناس و روان‌درمانگر درباره واکنش‌هایی که در مواجهه با کرونا ویروس ازسوی شهروندان بروز داده شده است، می‌گوید: "روان ما نسبت به تهدید‌های ناشناخته آسیب پذیرتراز تهدید‌های آشنا است و به همین دلیل است که ما الگو‌های یکسانی را پیوسته تکرار می‌کنیم و در این میان وحشت جمعی ناشی از کرونا هم از این امر مستثنی نیست". از این رو، مدیریت وحشت و اضطراب در مورد ویروس کرونا را باید به مثابه بخشی مهم در راستای مقابله با این ویروس دانست.