بولتون قربانی ایران؟

آنچه از ماه‌ها قبل انتظارش می‌رفت، به وقوع پیوست و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و جنگ‌طلب‌ترین عضو کابینه خود را اخراج کرد. اخراج بولتون که با توجه به اختلاف‌نظرهای گسترده با ترامپ از مدت‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود، به روش مورد علاقه ترامپ اعلام شد.

به رئیس‌جمهور ایالات متحده که از حساب توییتری خود برای اعلام مواضع و تصمیم‌های مهم استفاده می‌کند، شب گذشته در توییتر از برکناری جان بولتون به دلیل «اختلاف‌نظرهای فاحش» خود و دیگر اعضای کابینه با تصمیم‌ها و رویکردهای بولتون خبر داد.

ترامپ با اشاره به جلسه دوشنبه‌شب خود با مشاور امنیت ملی کاخ سفید نوشت: «دیشب به بولتون اطلاع دادم با توجه به اختلاف‌نظرهای فراوان من و کابینه با پیشنهادها و تصمیم‌های او، بهتر است از سمت خود کناره‌گیری کند؛ چراکه دیگر نیازی به حضور او در کاخ سفید نیست».

ترامپ نوشت خواهان استعفای جان بولتون شده و گفته بولتون صبح روز گذشته نامه کناره‌گیری خود را تقدیم رئیس‌جمهور آمریکا کرده است. ترامپ همچنین از خدمات بولتون تشکر کرده و گفته است مشاور جدید امنیت ملی را هفته آینده معرفی می‌کند.

اما جان بولتون روایت متفاوتی از جلسه خود با رئیس‌جمهور ایالات متحده ارائه می‌دهد. او در حساب توییتر خود نوشت: «دیشب با ارائه استعفانامه خود، به رئیس‌جمهور پیشنهاد دادم از سمت خود کناره‌گیری کنم و او به من گفت که فردا در مورد آن صحبت می‌کنیم».

اعلام خبر برکناری بولتون از سوی ترامپ، حدود دو ساعت قبل از آن صورت گرفت که قرار بود مشاور امنیت ملی آمریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی با مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری این کشور شرکت کند.

با اینکه ترامپ اشاره‌ای به جزئیات مسائل محل اختلاف میان خود و بولتون نکرده است، در هفته‌ها و ماه‌های گذشته رسانه‌ها از اختلاف‌نظرهای شدید ترامپ و مشاور امنیت ملی خود خبر دادند. این اختلاف‌نظرها به‌ اندازه‌ای بود که بولتون عملا در حوزه سیاست خارجی ایالات متحده و در مهم‌ترین چالش‌های خارجی این کشور به حاشیه رانده شده بود.

بحران هسته‌ای شبه‌جزیره کره، تنش تجاری با چین، سردی روابط ایالات متحده و اتحادیه اروپا از‌جمله موارد اختلاف‌نظر ترامپ و بولتون به شمار می‌آمد.

بولتون همچنین خواستار افزایش فشارها بر ایران و اتخاذ رویکردی تهاجمی از سوی واشنگتن در قبال تهران بود تا از این طریق ایران از برنامه‌های موشکی و نیز اقدامات منطقه‌ای خود عقب‌نشینی کند. او دو سال قبل با حضور در گردهمایی گروه تروریستی منافقين وعده داده بود با فروپاشی حکومت ایران، در تهران جشن خواهند گرفت؛ اما ترامپ از مذاکره و توافق با ایران حمایت می‌کرد. دولت ترامپ در تمام این چالش‌ها با ناکامی روبه‌رو شده و قصد تغییر رویکرد خود را دارد.

به نظر می‌رسد آخرین موضوعی که باعث به‌اوج‌رسیدن اختلاف‌نظرها میان ترامپ و بولتون شد، مذاکرات صلح با طالبان بود. ترامپ از این مذاکرات که در قطر انجام می‌شد، حمایت می‌کرد و به همین دلیل بولتون را که مخالف این گفت‌وگوها بود، از روند مذاکرات کنار گذاشته بود. بر اساس گزارش سی‌ان‌ان، اختلاف‌نظرها بر سر برگزاری نشست کمپ‌دیوید با حضور رئیس‌جمهور ایالات متحده، اشرف‌غنی، رئیس‌جمهور افغانستان و رهبر طالبان از‌جمله مهم‌ترین دلایل به‌اوج‌رسیدن تنش‌ها میان ترامپ و بولتون بود.

با نگاهی به موارد محل اختلاف ترامپ و جان بولتون، می‌توان گفت این دو تقریبا در تمام چالش‌های مهم سیاست خارجی ایالات متحده اختلاف‌نظر داشتند و در تمام این موارد بولتون از اقدامات سخت‌گیرانه و تهاجمی حمایت می‌کرد. خروج بولتون از کابینه ترامپ حدود 14 ماه قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا انجام می‌شود و به نظر می‌رسد ترامپ قصد دارد با تغییراتی در سیاست خارجی خود، شکست‌ها و ناکامی‌های متعدد در این حوزه را تا حدی جبران و رویکردی متعادل‌تر در آن اتخاذ کند.