پیامک غیرمنتظره از طرح ترافیک!

باگ سامانه تهران من باعث ارسال پیامک‌های غیرمنتظره حاوی ارقام غیرواقعی بدهی به شهرداری برای گروهی از شهروندان تهرانی شده است. اشکال این سامانه الکترونیک برخط و هوشمند همچنین سبب شده یک پایتخت‌نشین هنگام ورود به محدوده طرح ترافیک، میهمان یک دارنده مجوز طرح شود و در مقابل فرد مجوزدار به علت اینکه از نظر این سامانه فاقد مجوز بوده، مشمول پرداخت هزینه چندبرابری شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، شهرداری تهران در دوره کنونی تلاش کرده بخشی از بستر‌های خدمات‌رسانی به شهروندان را الکترونیکی کند تا ضمن کاستن از سفر‌های زائد و غیرضروری و کمک به بهبود وضعیت ترافیک و آلودگی هوا، از فناوری‌های روزآمد به بهترین شکل استفاده کرده و پایتخت‌نشینان را نیز از لذت این نوع ارائه خدمات، بهره‌مند کند. در این بین حوزه حمل و نقل و ترافیک در زمینه تغییر شکل ارائه خدمات از «سنتی» به «هوشمند» در مقایسه با اغلب حوزه‌های دیگر مدیریت شهری پیشرو و پیش‌قدم بوده و از ابتدای سال گذشته سامانه ثبت‌نام و رزرو مجوز تردد در محدوده طرح ترافیک را با عنوان «تهران من» طراحی و عملیاتی کرد تا تمام مراحل اخذ این مجوز، اطلاع از بدهی و پرداخت بهای مربوطه برای همه شهروندان اعم از کاربران عادی و سهمیه‌بگیران در این بستر الکترونیکی میسر شود. این در حالی است که در هفته‌های اخیر با آغاز اجرای سال دوم نسخه جدید طرح ترافیک، پیامک‌های شوک‌آفرین برای عده‌ای از ترددکنندگان در محدوده طرح ترافیک صادر می‌شود که نشان از باگ سامانه «تهران من» دارد.

در سال‌های اخیر موج جدیدی از ابزار‌های هوشمند طراحی شده که بسیاری از آن‌ها رویکرد و نگرش ما به فعالیت‌های روزمره را تغییر داده است. در این بین ابزار‌های هوشمند با کاربری ترافیکی در ایران با استقبال زیادی روبه‌رو شده‌اند که از نمونه‌های آن می‌توان به رواج استفاده از نرم‌افزار‌های درخواست تاکسی اینترنتی اشاره کرد؛ ابزاری که در شهر‌های بزرگ نظیر تهران عمده بازار حمل و نقل با خودرو‌های دربستی را به دلیل سهولت کاربری به خود اختصاص داده‌اند. مدیریت شهری تهران نیز در دوره کنونی تلاش کرده از بستر‌های فناورانه جدید برای تسهیل ارائه خدمات به شهروندان و نیز اجرای بهتر برنامه‌های ترافیکی محدودیت‌آفرین خود به نفع بهبود وضعیت ترافیک و کاهش آلودگی هوا استفاده کند و از همین رو ضمن بازتعریف فرمول محاسبه عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک از ابتدای سال ۹۷، طراحی سامانه‌ای با عنوان «تهران من» را کلید زد که به کلی جایگزین روش سنتی فروش طرح ترافیک در دکه‌های مطبوعاتی و حاشیه ورودی‌های محدوده طرح مذکور شد.

این سامانه به عمده کاربران خود خدمات کاملا غیرحضوری و الکترونیک ارائه می‌کند و به جز برخی گروه‌ها از قبیل: ساکنان محدوده طرح ترافیک که برای صحت‌سنجی مدارک خود نیازمند یک نوبت مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک هستند، بقیه شهروندان می‌توانند با ثبت‌نام در آن تمام موارد مربوط به تردد در محدوده طرح ترافیک را کنترل کرده و پرداختی‌های خود را انجام دهند. از آنجا که عوارض تردد هر خودرو در محدوده طرح ترافیک بر اساس پارامتر‌هایی از قبیل: زمان ورود و خروج در محدوده، نوع معاینه فنی خودرو، هیبریدی (برقی) بودن یا نبودن خودرو و نیز سهمیه‌دار بودن یا نبودن مالک خودرو محاسبه می‌شود، دقت این سامانه اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد، طوری که حتی یک خطا در اعمال یکی از ضرایب مذکور می‌تواند هزینه پرداختی نهایی بابت هر نوبت تردد در محدوده طرح ترافیک را با اختلاف زیاد نسبت به هزینه واقعی، اشتباه محاسبه کند. انتظار از یک بستر هوشمند این است که کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشد و تعاملات با محیط شهری را آسان‌تر کند. اما امسال وجود برخی اشکالات غیرقابل اغماض که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان باگ (اشکال) سامانه «تهران من» نام برد، موجب شده این ابزار در برخی موارد به جای کمک به تسهیل تعامل شهروندان با مدیریت شهری، موجب بروز بی‌اعتمادی به خدمات الکترونیک مدیریت شهری و حتی ظلم آشکار به کسانی که قربانی خطا‌های سیستم بوده‌اند، شود.

در یک نمونه یک شهروند برای دریافت مجوز طرح ترافیک با وجود ارائه صحیح چهار جزء هویت ترافیکی خود شامل نام و شماره ملی مالک خودرو و نیز شماره پلاک و VIN خودرو با خطای سامانه در اعمال طرح روی خودروی شخصی خود روبه‌رو شده است؛ به این ترتیب که خودروی متعلق به فرد دیگری که ذیل نام کاربری وی ثبت شده است توسط سامانه تهران من واجد دریافت طرح اعلام شده و عوارض تردد خودروی اصلی فرد که اتفاقا در سال گذشته نیز طرح ترافیک خود را با همین خودرو استفاده کرده، از ابتدای تیرماه به شکل «فاقد سهمیه» محاسبه شده است.

این محاسبه غلط به بدهی سنگین بیش از ۵۰۰ هزار تومانی برای مدت کمتر از یک ماه تردد در محدوده طرح ترافیک منجر شده و واحد پشتیبانی سامانه پس از اطلاع از اشکال اپراتور‌های خود، به جای اصلاح درخواست مراجعه حضوری به سازمان ترافیک و ارائه نامه مکتوب توسط متقاضی کرده است. این خطا از بابت اینکه با یک تطبیق ساده مدارک ارائه شده فرد با اطلاعات خودرو‌های ثبت شده در سامانه توسط وی، می‌توانست رخ ندهد، قابل تامل است.

نمونه‌های دیگری از این خطا‌ها نیز مربوط به افرادی است که از ابتدای تیرماه واجد سهمیه بوده‌اند، اما برای مدت چند هفته محاسبه عوارض آن‌ها به شکل آزاد و فاقد سهمیه صورت گرفته و پیامک شوک‌آفرین «بدهی بابت تردد در محدوده طرح ترافیک» برای آن‌ها ارسال شده است.

در مورد دیگری طی پیامک اولیه به فرد اعلام شده واجد سهمیه است، در حالی که این پیامک به اشتباه برای او ارسال شده بوده و پس از چند هفته با ثبت بدهی سنگین، این خطای سیستمی برای فرد محرز شده است. اینکه امسال بر تعداد خطا‌های سامانه طرح ترافیک افزوده شده از این بابت سوال‌برانگیز است که بر تعداد افراد ترددکننده در محدوده طرح ترافیک به دلیل افزوده شدن حلقه دوم معابر به این طرح، افزوده شده است.

از طرفی بازار رسمی پارکینگ‌های حاشیه‌ای نیز از طریق این سامانه قرار است فعالیت کند؛ بنابراین لازم است اشکالات موجود سامانه «تهران من» برای جلوگیری از زیان شهروندان ناشی از اشتباهات سامانه و همچنین به منظور جلب اعتماد عمومی به فوریت اصلاح شود.

انتظار می‌رود حوزه فناوری اطلاعات شهرداری تهران در نحوه عملکرد خود برای تبدیل فرآیند‌های «سنتی» به «هوشمند» در زمینه ارائه خدمات، به نحوی عمل کند که رفته رفته بر اقبال و اعتماد شهروندان به این قبیل امکانات افزوده شود، چراکه عملکرد ضعیف در این حوزه به «نقض غرض» در اصل فراگیر شدن بستر‌های الکترونیک ارائه خدمات شهری به شهروندان می‌انجامد.