گل به خودی صدا و سیما با پخش دفاعیات احسان علیخانی

«من چطور براي مخاطبانم توضيح بدهم، درِ خانه تک‌تکشان را بزنم و بگويم مردم حرف من را بشنويد»؛ اين را احسان عليخاني، مجري تلويزيوني، روز گذشته رو به دوربين گفت. او درِ خانه تک‌تک مردم را به صدا درنياورد، اما به دعوت رضا رشيدپور، برنامه «حالا خورشيد» توضيحاتي درباره حواشي پيش‌آمده درخصوص مراودات مالي بين خود و تعاوني ثامن‌الحجج براي 80 ميليون ايراني ارائه کرد.

به گزارش شرق، در سايه برنامه‌سازي روز گذشته صداوسيما، تخلفات مؤسسه مالي و اعتباري‌ای که 12 هزار ميليارد تومان از اموال مردم را بلوکه و به نفع خود بهره‌برداري کرده بود، کم‌رنگ شد.

کانون اصلي صحبت‌هاي عليخاني در واکنش به گزارشي بود که هفته پيش در منتشر شد؛ در اين گزارش، بدون ذکر نام کامل افراد، بخشي از تخلفات ثامن‌الحجج در قالب پرداخت‌هاي نامتعارف به افراد و نهادهاي خاص منتشر شد که شامل افراد مختلفي از مسئولان سابق و حاضر دستگاه‌هاي اجرائي گرفته تا سلبريتي‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي بود.

افرادي که در گزارش به صورت اختصاري از آنها نام برده شده بود، نه متهمان حقوقي پرونده مالي ثامن‌الحجج بلکه مصاديقي از تخلفات اين مؤسسه بودند. اين تعاوني که با سرمايه شش ميليون تومان در سال 80 شروع به فعاليت در سبزوار کرده، بعد از گذشت 14 سال سرمايه خود را به 12هزار‌و 800 ميليارد تومان مي‌رساند و زيرسايه حمايت نهادهاي تبليغاتي و ناديده‌گرفتن يا سهل‌گيري نهادهاي اجرائي و سياست‌گذاران پولي، خارج از ماهيت تعاوني‌بودنش به‌عنوان يک بانک، بدون هيچ‌گونه سيستم مرکزي، دامنه فعاليت خود را در سراسر کشور پهن مي‌کند.

مي‌توان تقديم تقديرنامه رئيس بانک مرکزي وقت به اين مؤسسه در سال 90، تبليغات تلويزيوني، بيلبوردها در سطح شهر و اجرانشدن دستورهاي پلمب شعب اين مؤسسه را از مواردي دانست که اگر نه تنها عامل شکل‌گيري اين مؤسسات اعتباري و مالي، اما کمک‌کننده و تسريع‌بخش فعاليت غيرقانوني آنها بوده‌اند.

البته هيچ‌کدام از دريافتي‌ها محل اتهام حقوقي در پرونده ثامن‌الحجج نيست، بلکه پرداخت حقوق، هديه و سود نامتعارف از سوي ثامن‌الحجج، محل اتهام است و محتواي گزارش نیز با ذکر جزئيات، تلاش کرده بود فراگيربودن تخلفات اين مؤسسه را نشان دهد. «مردم فريب سودهاي بالاي مؤسسات مالي غيرمجاز را نخورند و طمع نکنند»؛ اين جمله‌اي است که بارها در چهار سال اخير از زبان وزير اقتصاد تا رئيس بانک مرکزي روي خروجي رسانه‌ها قرار گرفت، اما همچنان مجوزداشتن يا نداشتن اين مؤسسات از بانک مرکزي محل ترديد است.

از طرفي، در دادگاه يکي از اتهامات ثامن‌الحجج، سوءاستفاده از عنوان «تحت نظارت بانک مرکزي» در مکاتبات رسمي، ذکر شده و از طرفي اسناد و مدارکي وجود دارد که نشان از امضاي رؤساي بانک مرکزي در نامه‌هاي ارسالي ثامن‌الحجج به طرف‌هاي قرارداد آنها دارد و هنوز پاسخ شفافي از سوي بانک مرکزي براي اين مکاتبات ارائه نشده است.

اعلام دامنه فراگير فساد در غيرمجازها
انتشار گزارش «ردپاي برخي سلبريتي‌ها و مسئولان در پرونده ثامن‌الحجج» در این روزنامه، حواشي زيادي را به دنبال داشت. موجي از تکذيبيه‌ها، اعتراض حروف اختصاري‌ها، نسبت‌دادن گزارش سفارشي به متن گزارش منتشرشده از سوي شرق و اعلام شکايت روي خروجي رسانه‌ها قرار گرفت.

در آخرين اقدام نیز رسانه ملي، برنامه «حالا خورشيد» شبکه سه سيما را به توضيحات احسان عليخاني در پاسخ به حواشي ايجادشده درباره خودش، اختصاص داد. در بخشي از اين گزارش، يکي از آن افراد «ا.ع» بود که بر اساس گزارش نماينده دادستان در صحن دادگاه رسيدگي به پرونده ثامن‌الحجج، اين مؤسسه رقم سه‌ميلياردو 380 ميليون تومان به‌طور مستقيم به حساب «ا.ع» واريز کرده است.

احسان عليخاني روز گذشته در برنامه حالا خورشيد گفت اين مبلغ را او براي هزينه‌هاي تبليغاتي شش برنامه دريافت کرده و اسپانسر آنها ثامن‌الحجج بوده، اما او درباره چرايي واريز مستقيم اين مبلغ به حساب شخصي خودش توضيحي نداد. البته اين اقدام با انتقاد بسياري از کاربران شبکه اجتماعي نیز همراه شد، مبني بر اينکه چرا رسانه ملي که سهم عمومي 80 ميليون نفر ايراني است، بايد محلي براي دفاع از مجري و تهيه‌کننده تلويزيون بشود.

هرچند در گزارش منتشرشده، تمرکزي بر هيچ نهاد يا سازماني صورت نگرفته و با ذکر جزئياتي از گزارش‌هاي قرائت‌شده از سوي نماينده دادستاني دادگاه پرونده، تلاش کرده بود مصاديقي از تخلفات تعاوني ثامن‌الحجج را نشان بدهد، اما بازتاب گسترده اين گزارش باعث شد خوانش‌هاي مختلفي از اين گزارش شکل گيرد؛ برخي آن را سفارشي خواندند و برخي جناح‌گيرانه. مديرمسئول شرق در صحبت‌هايي که در شماره روز گذشته این روزنامه منتشر شد، به‌صراحت اعلام کرد گزارش منتشرشده درباره تخلفات ثامن‌الحجج، سفارشي نبوده، بلکه گزارشي از جلسات علني دادگاه رسيدگي به تخلفات متهمان پرونده ثامن‌الحجج بوده است.

بانک مرکزي دارايي‌ها را مشخص کند
فارغ از همه حواشي‌ به‌وجود‌آمده، ماهيت شکل‌گيري و رشد قارچ‌گونه مؤسسات مالي و اعتباري غيرمجاز و حالا پرداخت مطالبات آنها، به مسئله‌ای در سطح عمومي تبديل شده است. به گفته رئيس قوه قضائيه، تاکنون 30 هزار ميليارد تومان براي پرداخت مطالبات سپرده‌گذاران اين مؤسسات تزريق شده است؛ نه از بازگشت دارايي‌ها، بلکه از محل منابع بانک مرکزي؛ يعني به ازاي هر ايراني 385 هزار تومان. از اين 30 هزار ميليارد تومان، بانک مرکزي پنج‌هزار‌و 600 ميليارد تومان را به‌عنوان خط اعتباري براي جبران مطالبات معوق ثامن‌الحجج اختصاص داده است.

گزارش‌هاي نماينده دادستان بر اساس صورت‌حساب‌هاي مالي مؤسسه ثامن‌الحجج نشان مي‌دهد يکي از تخلفات ثامن‌الحجج، سرازيرکردن سپرده‌ها به سرمايه‌گذاري در مستغلات است، اما در جلسات دادگاه، بازرس بانک مرکزي مدعي شده است املاک تحت دارايي اين مؤسسه دچار زيان‌دهي در سرمايه‌گذاري هستند و نمي‌توان با فروش آنها مطالبات معوق را پرداخت کرد.

البته هنوز ماجراي ميزان دارايي‌هاي شناسايي‌شده ثامن‌الحجج به‌طور شفاف از سوي بانک مرکزي منتشر نشده و نمي‌توان ميان ادعاي بانک مرکزي و ادعاي وکيل مؤسسه ثامن مبني بر توانايي پرداخت همه مطالبات معوق از طريق فروش دارايي‌ها به نتيجه‌گيري رسيد. بخشي از مطالبات نیز بايد از طريق بازگشت تسهيلات اعطاشده تسويه شود که لازمه آن، پيگيري قضائي است. در هر صورت، پرونده مؤسسه ثامن‌الحجج به‌عنوان يکي از 35 مؤسسه مالي و اعتباري غيرمجاز، اولين پرونده بررسي‌شده در دادگاه کيفري است و نحوه رسيدگي به آن مي‌تواند يک رويه قضائي براي ديگر پرونده‌ها بسازد؛ مؤسساتي که در يک فرايند غيرقانوني، بزرگ شدند و دارايي عموم مردم را هم از مجراي مال‌باختگي و هم از محل افزايش پايه پولي و به‌تبع آن افزايش تورم، تحت تأثير قرار دادند.

صداوسیما با پخش دفاعیات علیخانی به ضرر خود عمل کرد

مدیرمسئول روزنامه شرق با ارزیابی پخش برنامه «حالا خورشید» که به مدت یک ساعت به دفاعیات احسان علیخانی روی آنتن زنده اختصاص داشت، تصریح کرد که صداوسیما با پخش این برنامه به ضرر خود عمل کرد.

مهدی رحمانیان در گفت‌وگو با ایسنا درباره برنامه «حالا خورشید» رضا رشیدپور که عصر شنبه از شبکه سه سیما پخش شد، چنین اظهار کرد: اگر تلویزیون و آقای احسان علیخانی با من مشورت می‌کردند، صادقانه به آنها می‌گفتم که این کار را نکنید. به قول دکتر شریعتی اگر می‌خواهید حقیقتی را خراب کنید، خوب به آن حمله نکنید، بد از آن دفاع کنید.

مدیر مسئول روزنامه «شرق» تصریح کرد: امروز تلویزیون از خودش بد دفاع کرد. اگر این برنامه پخش نمی‌شد، به نفع تلویزیون بود؛ بنابراین من با رسانه‌ای که خودش چنین کاری را با خودش انجام می‌دهد، حرفی ندارم. این فعال رسانه‌ای در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه پیش از انتشار گزارش روزنامه «شرق» آیا واکنش‌ها را پیش‌بینی می‌کرده است و اینکه آیا روزنامه «شرق» برای دفاع از خود ادله کافی دارد؟ گفت: طبیعی است که هر کنشی واکنشی دارد. برخی از این واکنش‌ها اتفاقا بسیار حرفه‌ای و خوب بوده است؛ مثل مطلبی که آقای علیخانی در اینستاگرام خود منتشر کرد. ای کاش ایشان در برنامه امروز تلویزیون شرکت نمی‌کردند.

رحمانیان در پاسخ به پرسش دیگر ایسنا درباره شکایت امروز مهران مدیری از روزنامه «شرق» که در دادسری رسانه‌ها مطرح شده است، گفت: درباره افرادی که از روزنامه «شرق» شکایت کرده‌اند، حق طبیعی‌شان بوده است. ما نمی‌توانیم برای آدم‌ها تعیین تکلیف کنیم. ضمن اینکه ما برای دفاع از گزارشی که در روزنامه «شرق» منتشر شده، ادله کافی داریم که در صورت لزوم به دادگاه ارائه می‌دهیم.