بررسی نقش و تاثیر شورای نظارت بر صداوسیما

فرارو- روز گذشته شورای نظارت بر صدا و سیما درباره پخش مستند «بی‌راهه» از تلویزیون، که شامل اعترافات مائده هژبری وچند دختر و پسر فعال در ایسنتاگرام میشد، مصوبه‌ای صادر کرد.

به گزارش فرارو، این شورا به سازمان صدا و سیما تذکر داد که پخش مستند «بی‌راهه» از تلویزیون بدون هماهنگی با قوه قضائیه صورت گرفته است و به این سازمان توصیه کرد در پرداختن به موضوعاتی که ابعاد اجتماعی، فرهنگی و قضایی دارند از مشاوره‌های لازم بهره‌مند شود و هماهنگی‌های لازم را با نهاد‌های ذی‌ربط انجام دهد.

در مصوبه این شورا آمده است: «جریانی فعال و هدایت شده از خارج از کشور وجود دارد که حرمت‌شکنی، هنجارستیزی و اباحه‌گری در فضای واقعی و مجازی را در دستور کار خود قرار داده است.»

این شورا همچنین در مصوبه اخیر خود سازمان صدا و سیما را به روشنگری افکار عمومی در این زمینه ملزم کرده و از رویکرد این سازمان در مواجهه منطقی با مفاسد اجتماعی و سازمان یافته پشتیبانی کرد.

 

شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما بر اساس اصل ۱۷۵ قانون اساسی تشکیل شده و نهادی برای نظارت بر صدا و سیما است.

 

اعضای فعلی این شورا غلامحسین محسنی اژه‌ای و محمد جواد لاریجانی از طرف قوهٔ قضائیه، علی جنتی و حسام‌الدین آشنا از طرف قوهٔ مجریه و سید احسان قاضی‌زاده هاشمی و غلامرضا کاتب به انتخاب قوهٔ مقننه می‌باشند و ریاست آن بر عهده غلامحسین محسنی اژه‌ای است.

پیش از این موج گسترده‌ای علیه اقدام صداوسیما به راه افتاد. چند نماینده مجلس و نیز انجمن حمایت از کودکان ایران به «پخش غیرقانونی» اعترافات مائده هژبری اعتراض کرده بودند.

بیشتر بخوانید: آیا رقصنده اینستاگرام باعث تحریم صداوسیما می‌شود؟

---

دو تن از اعضای شورای نظارت بر صداوسیما هم درباره آن موضع تندی گرفتند.

غلامرضا کاتب، نماینده مجلس و عضو ناظر در شورای نظارت بر صداوسیما هفته گذشته اقدام صدا و سیما در پخش این برنامه را "غیرقانونی و غیراخلاقی" خواند.

حسام‌الدین آشنا، مشاور رسانه‌ای حسن روحانی که عضو شواری نظارت بر عملکرد صداوسیماست در توییتر خود از شاکیان پخش این برنامه خواسته بود اگر شکایتی دارند به او یا اعضای دیگر شورای نظارت اعلام کنند تا بررسی و رسیدگی شود.

اما سازمان صدا و سیما در واکنش به این اعتراض‌ها پخش چنین برنامه‌ای را "وظیفه ذاتی" این رسانه دانست.

سازمان صداوسیما همچنین تاکید کرد که این برنامه با موافقت قوه قضائیه و همکاری معاونت اجتماعی پلیس تهیه شده است. با این حال قوه قضائیه نقش خود را در پخش این برنامه رد می‌کند.

برنامه بی‌راهه اعتراض بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت. در این برنامه ۳۰ دقیقه‌ای سه دختر و یک پسر در مورد فعالیت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی اعترافاتی را مطرح کردند.

یکی از سوالات اساسی که بعد از پخش بی راهه مطرح شد این بود که چه کسی مجوز پخش آن را صادر کرده است. هنوز کسی یا نهادی مسئولیت پخش این برنامه را برعهده نگرفته است وهنوز توپ در زمین صداوسیماست.

حالا با این تذکر شواری نظارت این سوال مطرح است که پس از این همه سروصدایی که "بی‌راهه" به راه انداخت، مسئله به یک تذکر ختم می‌شود یا اینکه اقدامات دیگری برای جلوگیری از پخش برنامه‌های مشابه صورت می‌گیرد؟

 

بیشتر بخوانید: مرد رو‌به‌روی مائده هژبری کیست؟

آیا تذکر کارساز است؟
این اولین بار نیست که شورای نظارت به صداوسیما تذکر می‌دهد. تذکر‌هایی که بیشتر به خاطر برنامه‌های سیاسی صداوسیما بوده است و حالا این بار تذکری درباره یک برنامه اجتماعی داده شده است. اما آیا این تذکر‌ها در مورد عملکرد صداوسیما راهگشا است؟

صادق زیباکلام فعال سیاسی و استاد دانشگاه درباره اینکه آیا این تذکر‌ها تاکنون کارساز بوده است، به فرارو گفت: «پاسخ کوتاه و موجز این است، خیر. این تذکرات تاکنون هیچ تاثیر، برآیند و نتیجه‌ای نداشته است. فقط می‌توانیم بگوییم اعضای شورای مقداری دلخور و ناراحت شده اند و تذکر داده اند. در غیر اینصورت این تذکرات هیچ مابه‌ازای عینی نداشته است. این وضعیت در مورد همه تذکر‌ها هم وجود دارد، تا به حال هر تذکری که این شورا به صداوسیما داده است پس از آن شاهد تغییر و تحول خاصی در رویه سازمان نبوده ایم.»

او در ادامه افزود: "این سوال جدی مطرح است که آیا در اساسنامه شورای عالی نظارت اصلا ضمانت اجرایی برای تذکرات وجود دارد یانه؟ "

زیباکلام ادامه داد: «متاسفانه یکسری نهاد‌های در جمهوری اسلامی هستند که اسامی پر طمطراقی دارند ولی تا به حال مشخص نشده است کارکرد عملی این نهاد‌ها چیست؟ یکی از این نهاد‌ها همین شورای عالی نظارت بر عملکرد صداوسیماست. ما نمی‌توانیم بگوییم فلان برنامه، یا تغییر و تحول در سازمان صداوسیما در نتیجه سیاستگذاری‌های شورای عالی بوده است.»

به عقیده این تحلیلگر مسائل سیاسی "در صداوسیما برخی افراد و یا نهاد‌ها نفوذ بسیار بیشتری از شورای عالی دارند. مثلا حوزه علمیه و برخی نهاد‌های امنیتی و نظامی بسیار بیشتر از شورای عالی در اینکه صداوسیما چه چیزی را پخش کند یا نکند نقش دارند. این نهاد‌ها بسیار موثر‌تر هستند و همه آن‌ها در سایه قرار دارند و ما هیچوقت نقش افرینی و نفوذشان را نمی‌بینیم."

شورای نظارت تشریفاتی است!
این دیدگاه که شورای نظارت نفوذ چندانی بر صداوسیما دارد، موضوع جدیدی نیست وپیش از این از مورد تائید برخی اعضای شورا مطرح شده است.

علی مطهری از اعضای پیشین شورا فروردین سال گذشته در جریان بررسی طرح اداره و نظارت بر سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران گفت: «قانون شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما در سال ۷۰ مصوب شد و اگرچه قبل از بازنگری قانون اساسی انجام شده، اما قانون ضعیفی بوده و امروز نظارت بر صدا و سیما یک نظارت تشریفاتی است به طوری که من شخصاً دو دوره نماینده ناظر مجلس در شورای نظارت بر صدا و سیما بودم و دیدم که نظرات این شورا تأثیر چندانی نداشته است بنابراین لازم است که قانون نظارت بر این سازمان نیز اصلاح شود.»

احسان قاضی زاده هاشمی نماینده مجلس و از اعضای کنونی شورا هم به نوعی دیدگاه مطهری را تائید می‌کند.

 

اودر این باره معتقد است: «نکته‌ای که وجود دارد در شرایط حاضر شورای نظارت از هر بخش سازمان صدا و سیما می‌تواند گزارش بگیرد و حتی در مورد مسائل مالی و ...، اما اینکه در صورت احراز تخلف شورا می‌تواند تصمیم گیری کند باید گفت: شورا رکن قضاوت نیست و باید آن را به دستگاه‌های دیگر ارجاع دهد؛ نمی‌گویم این اختیار کمی است یا شورا یک مجمع تشریفاتی است، اما در مقایسه با هیات نظارت بر مطبوعات اختیارات شورای نظارت بر صدا و سیما بسیار محدود است چراکه هیات نظارت بر مطبوعات مجوز صادر می‌کند، در صورت لزوم تذکر می‌دهد و حتی اجازه توقیف و لغو امتیاز دارد در حالی که شورای نظارت نمی‌تواند مجوز ایجاد شبکه بدهد یا شبکه‌ای را توقیف کند.»

به گفته قاضی زاده " اینکه آقای مطهری گفتند شورای نظارت بر صدا و سیما تشریفاتی است به این دلیل است که ایشان هم عضو شورای نظارت بر مطبوعات و هم در شورای نظارت بر صدا و سیما بودند و در مقام مقایسه واقعا شورای نظارت بر صدا و سیما اختیاری ندارد، اما می‌تواند گزارش گیری کند. "