مصطفی کمال پورتراب، تئوریسین موسیقی درگذشت

مصطفی کمال پورتراب متولد ۱۳۰۳، آهنگ‌ساز ایرانی و از استادان تئوری موسیقی بود. او از اعضای هیئت مؤسس و نایب‌رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران بود.

پدر کمال پورتراب از افسران نظامی شوروی بود که بعد از انقلاب اکتبر سال ۱۹۱۷ به ایران آمد و ازدواج کرد. او فرزند اول خانواده بود و در پنج‌ سالگی، پدرش یک فلوت برای او خرید و پورتراب با آن برای بچه‌های محله آهنگ‌هایی را که شنیده بود می‌نواخت.

پس از آموختن مقدمات موسیقی، سال ۱۳۱۸ وارد دوره شش ساله متوسطه هنرستان عالی موسیقی شد و تا سال ۱۳۲۴ که مدرک دیپلم را دریافت کرد، سازهای متنوعی نظیر فاگوت را از یاروسلاو بیزا، ویولن را از حشمت سنجری و عطاالله خادم میثاق و تار را از موسی معروفی فرا گرفت.

وی هم‌چنین تئوری موسیقی ایرانی را نزد روح‌الله خالقی آموخت و در فراگیری آواز گروهی از آموزش‌های روبیک گریگوریان و در سرایش از آموزش‌های فریدون فرزانه و پاتما گریان استفاده کرد. پس از آن، به دلیل این که امکان تحصیل در دوره عالی آهنگسازی در هنرستان وجود نداشت، به طور خصوصی نزد پرویز محمود به فراگیری آهنگسازی پرداخت. او بعداً همین رشته را در هنرستان نیز ادامه داد و در سال ۱۳۳۹ فارغ‌التحصیل شد. او بعدها در سال ۱۳۴۶ دوره‌ای تکمیلی نیز در فرانسه گذراند.

پورتراب از ۱۳۲۴ تدریس موسیقی را آغاز کرد. وی در سال ۱۳۴۰ سرپرستی یکی از ارکسترهای وزارت فرهنگ و هنر ایران را به عهده گرفت. هم‌چنین در فاصله ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ مدیر هنرستان موسیقی ایران شد.

همچنین او در زمینه ترجمه آثاری چون «کن‍ترپوان به‌زبان ساده»، نوشتهٔ اچ. سی. ال. است‍اک، «تج‍زیه و تح‍لی‍ل موسی‍قی برای جوانان»، نوشتهٔ ل‍ئ‍ونارد برنس‍تاین، «هارمونی بر روی شستی‌های پیانو»، نوشتهٔ کارل پدرن، «تک‍الی‍ف و حل مس‍ائ‍ل ت‍ئ‍وری موسی‍قی و تع‍لی‍م خط و خوشن‍ویس‍ی»، نوشتهٔ اتوره پوتس‍ولی، «آموزش کن‍تر پوان مدال (مق‍امی)»، نوشتهٔ مارسل دوپر، «هارمونی کلاسی‍ک»، نوشتهٔ سی. اچ. کی‍تس‍ون، «موسیقی مدرن»، نوشتهٔ موریس لورو، «موتس‍ارت»، نوشتهٔ یان مک لی‍ن، «زندگی پراضطراب چایک‍وفس‍کی»، نوشتهٔ هربرت ولس‍توک، «هانون»، نوشتهٔ شارل لویی، «هارمونی مدرن (توضی‍ح و کاربرد آن)»، نوشتهٔ ایگ‍لف‍یل‍د هال و «هماهنگی علمی و عملی»، نوشتهٔ هانری سارلی را منتشر کرده است.