اعلام رسمی «بن بست مالی» در مسکن

مسکن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مطالبات مردم از دولت یازدهم، همچنان گرفتار بازار آشفته و مشکلات پیچیده است. این موضوع سبب شده است که طرح‌های مسکن عباس آخوندی، وزیر
راه و شهرسازی یکی پس از دیگری به بن‌بست تامین مالی خورده و بازار با رکود سنگین سه ساله رها شود. حالا در شرایطی که مطابق گزارش بانک مرکزی و مرکز آمار ایران صدور پروانه‌های ساخت‌وساز به نصف رسیده است و تقاضا به کمترین حد ممکن در دهه‌های اخیر رسیده است وزیر راه و شهرسازی کمتر حرفی برای گفتن در این زمینه دارد و در عمده نشست‌های خبری خود با رسانه‌ها به طرح برنامه‌های خود در حوزه راه می‌پردازد.

دیروز نیز عباس آخوندی در نشست خود با خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی یکسره به پروژه‌ها و مسائل راه‌های کشور پرداخت، در این جلسه که عنوان «معرفی ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری راه و مسکن به سرمایه‌گذاران خارجی» را یدک می‌کشید وزیر راه و شهرسازی پرسش‌ها را بسیار خلاصه جواب داد و تنها موضوعی که در حوزه مسکن عنوان کرد اعلام رسمی بن‌بست مالی حوزه مسکن بود که ناشی از ناکافی بودن میزان تسهیلات مسکن برای خانه‌دار شدن و محدودیت‌های وام‌دهی بانک‌ها اعلام شد. او به چالش وضع اقتصادی خانوار و متاثر از اقتصاد کلان نیز پرداخت و گفت: با این اوصاف حتی اگر فرض بگیریم بانک‌ها توانایی پرداخت وام و تسهیلات داشته باشند، افزایش رقم وام مسکن، اقساط سنگین را به دنبال دارد که مردم از عهده پرداخت آن برنمی‌آیند.

این موضوعات درحالی  عنوان شد که حسین عبده‌تبریزی مشاور وزیر راه و شهرسازی در گفت‌وگو با «شهروند» و برخلاف اعتقاد آخوندی مدعی است که قیمت زمین در سطح میانگین کشوری نزدیک به صفر است و مطابق با بسیاری از کشورهای جهان نیازی به وضع قانون مالیات بر ارزش زمین نیست تا سوداگری‌هایی که آخوندی از آن حرف می‌زند کنترل شود. سوداگری‌هایی که به گفته آخوندی سهم زمین در قیمت تمام شده مسکن در ایران را به ٦٠‌درصد و در برخی نقاط کلانشهرها تا ٩٥‌درصد نیز می‌رساند.

وزیر راه و شهرسازی در این نشست همچنین توضیح داد: ١٢١ پروژه به ارزش ٢٥‌میلیارد یورو برای معرفی به سرمایه‌گذاران خارجی آماده شده است که البته به گفته عبده‌تبریزی در هیچ‌کدام از این پروژه‌ها از سرمایه‌گذاران خارجی برای ساخت مسکن در ایران دعوت نشده است.

قیمت زمین در ایران صفر است!
تاکنون عمده طرح‌های وزارت راه و شهرسازی برای افزایش توان خانه‌دار شدن افراد بر پایه افزایش مبلغ وام بوده است. این در شرایطی است که سایر ابزارهای جهانی مانند مالیات بر ارزش زمین که کنترل‌کننده سوداگران بازار است، در ایران نادیده گرفته شده است.

حسین عبده‌تبریزی، مشاور وزیر راه و شهرسازی دراین‌باره به «شهروند» اعلام کرد: درست است که مالیات بر ارزش زمین در سایر کشورها قانونی شده است اما ما برای این مسأله در برنامه جامع مسکن پیش‌بینی و برنامه‌ریزی خاصی نداشته‌ایم زیرا حباب قیمت زمین تنها در برخی نقاط کشور وجود دارد و به صورت عموم و در سطح کشور قیمت زمین در نرخ تمام شده مسکن تقریبا صفر است. این ادعای مشاور وزیر راه و شهرسازی در شرایطی است که پیش از این آخوندی در شانزدهمین نشست شورای هماهنگی روابط عمومی وزارتخانه‌ها با انتقاد از سوداگری زمین در ایران گفته بود: قیمت زمین در اقتصاد مسکن ۶۰‌درصد قیمت واحد مسکونی را تشکیل می‌دهد که این مسأله در مناطق گرانقیمت تهران نزدیک به ۹۵‌درصد است. او همچنین تاکید کرده بود: ۳۵‌سال است كه گفته مي‌شود قيمت زمين را از مسكن حذف كنيم، زيرا كه سهم زمين در قيمت تمام شده مسكن زياد است؛ اما ريشه اين مسأله سوداگري و پنهان کردن یا وارونه جلوه دادن اطلاعات است و اگر كاربري زمين قابل دادوستد نباشد، ارزش آن نيز ثابت باقي مي‌ماند و اين تغيير كاربري‌ها، سوداگري است.

با وام‌ها خانه‌های لوکس و پاساژ ساختند
مشاور وزیر راه در پاسخ به پرسش دیگری اعلام کرد: در گذشته سهم وام مسکن خریداران به انبوه‌سازان و بخش ساخت‌وساز تزریق شده بود به همین دلیل میزان وام مسکن خریداران مدت‌های مدید بدون تغییر باقی مانده بود، این موضوع موجب شد که بانک‌ها و صاحبان سرمایه، تسهیلات دریافتی را صرف ساخت‌وساز واحدهای لوکس شمال شهر و پاساژها و مراکز تجاری کرده و آن‌قدر در این کار افراط کنند که عرضه بر تقاضا پیشی بگیرد و درحال حاضر شمار زیادی از این واحدها خالی و پاساژها تعطیل است. عبده‌تبریزی ادامه داد: به همین دلیل وزارت راه تصمیم گرفت بازار رهن را تقویت کند و وام‌های خریداران را افزایش دهد تا توان مالی اقشار متوسط کم درآمد برای خرید مسکن افزایش پیدا کند. او همچنین درباره جزییات بسته‌های سرمایه‌گذاری‌های خارجی در بخش مسکن به «شهروند» گفت: در هیچ‌کدام از این بسته‌ها بنا نیست سرمایه‌گذاران خارجی به صورت مستقیم در ایران پروژه‌های ساخت‌وساز مسکن را برعهده بگیرند زیرا بازار راکد مسکن ایران برای خارجی‌ها جذاب نیست.

بورس مسکن را اشتباه به عرض مردم رساندند
مشاور وزیر راه همچنین درباره راه‌اندازی بورس مسکن در ایران اعلام کرد: این موضوع اشتباه به عرض مردم رسیده است و فکر می‌کنم اولین بار برداشت نادرست یک نماینده مجلس باعث سوءتعبیر دراین‌باره شد، زیرا بورس مسکن اصولا در هیچ جای جهان وجود ندارد و در ایران نیز راه‌اندازی نمی‌شود. عبده‌تبریزی ادامه داد: مسکن یک کالای استاندارد نیست و بورس تنها محل عرضه کالاهای استاندارد است بنابراین مسکن قابلیت عرضه در بورس را ندارد. او تاکید کرد: موضوعی که دراین‌باره عنوان شد این بود که ساختمان‌های بزرگ نهادها و بخش دولتی برای واگذاری در بورس عرضه شوند و این کار برای شفاف‌سازی معاملات ساختمان و اموال دولتی بود.

توسعه جاده به معنی خودرو  بیشتر و ترافیک
وزیر راه و شهرسازی همچنین خبر داد: وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم توسعه حمل‌ونقل ریلی را به صورت غالب جایگزین توسعه جاده می‌کند زیرا توسعه جاده در ایران به معنی افزایش خودروها و شدت گرفتن بار ترافیکی است. وی تاکید کرد: به همین منظور توسعه حمل‌ونقل ریلی و قطار حومه‌ای با سرعت بیشتر دنبال می‌شود تا مسیرهای نزدیک به کلانشهرها را به هم متصل کند و از بار ترافیکی آنها بکاهد. به‌عنوان مثال راه‌آهن حومه‌ای تهران به مسیرهای گرمسار، قم، قزوین، ورامین، پاکدشت، اسلام‌آباد و ... با جدیت پیگیری می‌شود.

پروژه‌های کج و بی‌معنی به خارجی‌ها نمی‌دهیم
 با تاکید بر این‌که پروژه آزادراه تهران - شمال در دستور واگذاری به سرمایه‌گذاران خارجی قرار ندارد، توضیح داد: آزادراه تهران - شمال جزء پروژه‌هایی است که با اشتباهات دولت‌های گذشته طراحی شده است و پروژه‌هایی که کج متولد شوند تا چند دولت بعد گریبانگیر بودجه‌های عمومی کشور می‌شوند. بنابراین ما اصلا چنین پروژه‌های بی‌معنی را برای سرمایه‌گذاری جهانی معرفی نمی‌کنیم.

آخوندی ادامه داد: پروژه‌های انتخاب شده برای واگذاری به سرمایه‌گذاران خارجی پروژه‌های کلان بین‌المللی هستند که روی مزیت آنها و توجیه اقتصادی‌شان مطالعات علمی انجام شده است. این شیوه نه‌تنها در ایران که در تمام کشورهای جهان رایج است که پروژه‌هایی را به سرمایه‌گذاران خارجی معرفی می‌کنند که بازده کلان منطقه‌ای و جهانی داشته باشد و واگذاری آن به پیمانکاران داخلی توجیه کافی ندارد.

نوسازی ناوگان هوایی بدون سرمایه و به شرط اجاره
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به بنیه مالی ضعیف برخی ایرلاین‌های داخلی توضیح داد: در بسته‌های سرمایه‌گذاری، سیستمی را به نام BLT تعریف کرده‌ایم که در این سیستم سرمایه‌گذاران خارجی به صورت مشروط در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند این موضوع به آن معنی است که سرمایه‌گذار تاسیسات یا تجهیزاتی را می‌خرد یا ایجاد می‌کند و دولت و بخش خصوصی متعهد می‌شود به صورت اجاره از آن تاسیسات بهره‌برداری کند. 

آخوندی ادامه داد: بسته‌هایی که برای سرمایه‌گذاری در بخش هوایی ارایه داده‌ایم این امکان را به ایرلاین‌های داخلی می‌دهد که با بهره‌گیری از این روش و بدون آن‌که سرمایه خود را درگیر کند ناوگانش را نوسازی کند.  او گفت: محدودیتی حداقلی از نظر سرمایه‌گذاری برای ایرلاین‌ها در نظر گرفته‌ایم و شرکت بین‌المللی که در ایران پایگاه ایجاد می‌کند و هواپیما در اختیار ایرلاین‌های ما قرار می‌دهد ارایه این هواپیماها در قالب اجاره و اجاره به شرط تملیک خواهد بود. وزیر راه و شهرسازی همچنین درباره ورود هواپیماهای روسی به ایران توضیح داد: برای نوسازی ناوگان هوایی کشور برنامه‌ریزی داشته‌ایم ضمن آن‌که برنامه‌های خود را برای نوسازی در اختیار کمپانی‌هایی نظیر بوئینگ و ایرباس قرار داده‌ایم. اما هواپیماهای مسافری سوخو که روسی هستند مجوزی از سازمان هواپیمایی کشوری برای ورود به ایران ندارند و اصلا چنین هواپیمایی تایید نشده است. وزیر راه و شهرسازی درباره بدهی شرکت‌های هواپیمایی به شرکت فرودگاه‌های کشور، بیان کرد: هر نوع کسب و کار باید شفاف باشد؛ اگر ایرلاینی بخواهد هزینه‌های خود را از طریق اعتبارات عمومی تامین کند پایدار نخواهد بود و ما قطعا از آن حمایت نمی‌کنیم. آخوندی اظهار کرد: ایرلاین‌ها موظف به پرداخت بدهی‌های خود به شرکت فرودگاه‌های کشور هستند.