عربستان در سوریه به دنبال چیست/ تصمیم نهایی آمریکا در مورد سوریه؟

فرارو- اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهد در زمان ریاست جمهوری جورج بوش دوم، سعودی ها به آمریکایی ها پیشنهاد دادند برای ایجاد توازن در منطقه بهتر است که رژیم بشار اسد سرنگون شود و رژیمی سنی مذهب در سوریه روی کار بیاید.

سید محی الدین ساجدی کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان مطلب بالا در گفتگو با فرارو دیدگاه خود درباره اهداف عربستان از رویکرد خود در قبال سوریه را چنین بیان داشت.

•    عربستان چندین هدف را در قبال بحران سوریه دنبال می کند. اما قبل از هر چیزی باید عرض کنم که عربستان استراتژی مشخصی ندارد. یعنی این کشور برنامه درازمدتی برای برخورد با مسائل منطقه ای ندارد. علت این موضوع این است که از زمانی که رفیق حریری کشته شد، سیاست عربستان سعودی در مورد سوریه بسیار متغیر بوده است.

•    یعنی در ابتدا مسئله را به صورت شخصی مطرح کردند و به شدت به دنبال این بودند که سوریه را در مورد ترور رفیق حریری به محاکمه بکشند. ولی پس از مدتی پادشاه سعودی به سوریه رفت و به دنبال گسترش روابط برآمد.

•    اما پس از ریزش هایی که در جهان عرب بوجود آمد و دامنه آن به سوریه نیز کشیده شد و سوری ها در ابتدا برخورد مناسبی با مسائلی که در شهر درعا پیش آمد نشان ندادند؛ سیاست عربستان دوباره عوض شد.

•    نکته دیگر آنکه مسئله حمله آمریکا به عراق اهمیت زیادی در سیاست عربستان در قبال سوریه دارد. یعنی عربستانی ها بارها به آمریکایی ها گفته و علنی کرده بودند که به نظر آنها آمریکا عراق را در سینی زرینی به ایران تقدیم کرده است. آنها معتقد بودند که در عراق حکومت شیعه روی کار آمده است.

•    اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهد در زمان ریاست جمهوری جورج بوش دوم سعودی ها به آمریکایی ها پیشنهاد دادند برای ایجاد توازن در منطقه بهتر است که رژیم بشار اسد سرنگون شود و رژیمی سنی مذهب در سوریه روی کار بیاید.

•    منتهی آمریکایی ها از این موضوع واهمه داشتند که این رژیم سنی تبدیل به یک طالبان و یا افغانستان جدید شود و برای همین به رغم اینکه بعد از فتح عراق عنوان می کردند که نوبت بعدی ایران و سوریه خواهد بود، در مورد سوریه دست کشیدند و از براندازی در این کشور منصرف شدند.

•    نکته بعدی مسئله اقتصادی است. یعنی در طرحی که آمریکایی ها و اروپایی ها دارند، سعودی ها و قطری ها باید گاز خود را از طریق خاک سوریه به اروپا صادر کنند.

•    چند سال قبل از اینکه مسائل ریزش عربی پیش بیاید، گویا اینها به بشار اسد پیشنهاد می دهند که خط لوله گازی از طریق خلیج فارس به سوریه کشیده شود و از آنجا وارد اروپا شود. این موضوع مستلزم آن بود که سوریه به روسیه پشت کند؛ چرا که اکنون گاز مورد مصرف اروپا را روسیه تامین می کند و این کشور می تواند روی این لوله گازی تحکم کند و هر وقت خواست شیر را شل و سفت کند و مسئله اقتصادی را تبدیل به یک مسئله سیاسی کند.

•    از این جهت آمریکایی ها و اروپایی ها دنبال این بودند که از حوزه گازی خلیج فارس مخصوصا حوزه قطری ها گاز را به اروپا منتقل کنند. اما بشار اسد حاضر نشد این اقدام را انجام دهد؛ زیرا این اقدام به معنای خنجر زدن به روسیه بود؛ مضافا به اینکه از اسد خواسته بودند که باید به ایران و حزب الله پشت کند که مورد قبول اسد قرار نگرفت.

•    اکنون حوادثی که پیش آمده فرصت مناسبی برای دولت های غربی است تا سوریه را تضعیف کنند و رژیم این کشور را تغییر داده و سپس دنبال مسائل اقتصادی بروند.

•    همچنین یکی از اهداف عربستان در رویکرد این کشور در قبال سوریه، تضعیف قدرت منطقه ای و نفوذ ایران در منطقه می باشد. سوری ها نیز این موضوع را به نحوی به زبان آورده اند.

•    در عربستان مسائل سیاسی با باورهای دینی یا مذهبی وهابی آمیخته شده است. زمانی که حزب الله لبنان در جنگ 33 روزه پیروز شد حتی در عربستان هم بسیاری برای پیروزی حزب الله دعا می کردند؛ اما یکی از مفتی های سعودی اعلام کرد که دعا برای حزب الله حرام است. یعنی این مسائل را در چارچوب شیعه و سنی بودن و در چارچوب فرقه ای نگاه کردن از مسائلی است که اکنون در عربستان رواج دارد.

•    کسانی مانند نایف ولیعهد درگذشته سعودی نیز مشوق این نظریه بودند. البته سعودی ها به تدریج به این نظر رسیدند و اکنون موقعیت منطقه را به گونه ای می بینند که باید تضعیف سوریه را تبیین کنند.

•    اکنون مشخص شده کسانی که در عراق به صورت گروههای القاعده و سلفی های تندرو اقدام به کشتن شیعیان می کردند از عربستان، امارات، کویت یا قطر نه به صورت کمک های مستقیم بلکه به صورت انجمن های خیریه و با عنوان کمک برای مجاهدان پشتیبانی می شدند. حتی این کشورها به عراق نیرو می فرستادند.

•    بنابراین اکنون متاسفانه این دیدگاه مذهبی و فرقه ای بر سیاست سعودی ها حکومت می کند.

•    احتمال اینکه با سقوط اسد، سکولارها در سوریه به قدرت برسند اندک است. زیرا اکنون اخوانی ها دست بالا را در میان گروههای مخالف دارند. بیشتر کسانی که اکنون در سوریه در مقابل نیروهای دولتی قرار گرفته اند را سلفی هایی تشکیل می دهند که در شهر هایی مانند حمص، حماه، ادلب حضور دارند.

•    من فکر می کنم آمریکایی ها تصمیم نهایی خود را گرفتند. چون آنها روی کار آمدن سلفی ها را با توجه به تجربه ای که در مصر دارند امیدوارکننده می دانند. یعنی ممکن است که بتوانند این سلفی ها یا اخوانی ها را در آینده مهار کنند. از این لحاظ خیلی از موارد بستگی به تجربه مصر دارد و اینکه اخوانی ها در مصر چگونه عمل کنند که سرمشقی برای اخوانی ها در سایر کشورهای عربی خواهد شد.

•    اگر آنها اولویت بیشتری به مسائل داخلی دهند یا در طرحی کلی به نام کمان سنی و در مقابل آنچه که حلال شیعی نامیده می شود قرار بگیرند؛ از این نظر شاید منافع آمریکا بیشتر تامین شود.

•    بنابراین در نظر امریکایی ها روی کار آمدن سلفی ها به جای اسد به نفع آنها خواهد بود که البته این موضوع در کوتاه مدت است و باید دید تجربه اخوانی ها در مصر به کجا خواهد رسید.