کهکشان راه شیری

از بلندترین کوه در نیوزیلند تا بیابان‌های آتاکاما در شیلی، امسال عکس‌های متنوعی برای شرکت در مسابقه «عکاس سال راه شیری» ارائه شده بودند. معمولا بهترین زمان برای مشاهده و عکاسی از راه شیری بین ماه‌های مه ژوئن است: دوره‌ای که در هر دو نیم‌کره زمین، حداکثر زمان ممکن برای مشاهده این کهکشان به دور از آلودگی نوری شهر‌ها و ترجیحا در ارتفاعات فراهم است. کهکشان راه شیری که ما در آن ساکن هستم، نامش را از ظاهر بافت شیری‌رنگ آن و با الهام از یک اسطوره یونانی گرفته است: اسطوره‌ای که بر اساس آن یکی از خدایان در مسیر این کهکشان در آسمان شب شیر پاشیده است. سایت عکاسی اطلس که برگزارکننده این مسابقه است در توضیح این جایزه نوشته است: «دوربین‌های امرزی قادرند جزییات و رنگ‌های زنده آسمان شب را فراتر از آنچه که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، ثبت و ضبط کنند. با این وجود عصاره اصلی یک عکس فوق‌العاده در دستان عکاس است. اوست که با نگاه، برنامه‌ریزی و خلاقیت خود به عکس زندگی می‌بخشد».

تلسکوپ فضایی ۱.۵ میلیارد یورویی اقلیدس تصاویری خیره کننده از اعماق تاریک گیتی را با جزئیات بی‌نظیر منتشر کرده است.

تلسکوپ فضایی هابل نمایی خیره‌کننده از جزییات کهکشان NGC ۴۷۵۳ را منتشر کرده است. کهکشانی محو و عدسی‌گون که در فاصله ۶۰ میلیون سال نوری از زمین و در راستای صورت فلکی سنبله قرار دارد. این کهکشان که نخستین بار در ساب ۱۷۸۴ و توسط ویلیام هرشل کشف شده بود، یکی از کهکشان‌های مجموعه‌ای به نام ابر شماره ۲ سنبله است که از حدود یک‌صد کهکشان تشکیل‌شده است و هاله‌های غبار اطراف این کهکشان که در این تصویر مشخص است ناشی از فعل‌وانفعالات این ترکیب هستند. این کهکشان احتمالاً حاصل برخورد دو کهکشان کوتوله است که بیش از ۱.۳ میلیارد سال با یکدیگر برخورد و در هم ادغام‌شده‌اند. ستاره‌شناسان بر این باورند بخش عمده جرم این کهکشان در هاله‌ای از ماده تاریک تشکیل‌شده است که در اطراف هسته کهکشان جای گرفته‌اند. ماده تاریک که حدود ۸۵ درصد ماده عالم (غیر از انرژی تاریک) را تشکیل می‌دهد، به‌طور مستقیم قابل رصد و مشاهده نیست، اما می‌توان اثر گرانشی آن بر محیط اطراف را بررسی و بر اساس آن حضور و مقدار آن را حدس زد.

علیرضا موسوی، منجم آماتور و عکاس آسمان شب، این تصاویر دیدنی و زیبا را از انعکاس شفق قطبی بر کوه سبلان و کهکشان راه شیری ثبت کرده است. موسوی می‌گوید این تصاویر را از شامگاه جمعه ۲۱ اردیبهشت، تا بامداد شنبه، همزمان با پدیده شفق قطبی ثبت کرده است. در بخشی از این تصاویر می‌توان نور صورتی رنگی را بر روی کوهستان سبلان واقع در استان اردبیل در شمال‌غرب ایران مشاهده کرد. این عکاس ایرانی این تصاویر را با دوربین نیکون و لنز سیگما ۳۵-۱۸ و با شیوه تایم‌لپس ثبت کرده است. شیوه تصویربرداری تایم لپس برای فشرده‌سازی و نمایش پدیده‌های کند صورت می‌گیرد. در این روش عکاس در یک فریم مشخص، در فواصل زمانی یکسان، مجموعه عکس‌هایی پی‌در‌پی می‌گیرد و بعد این عکس‌ها را پشت‌سر هم و با سرعت نمایش می‌دهد. قله سبلان با ۴۸۱۱ متر ارتفاع، سومین قله بلند ایران بعد از دماوند و علم کوه است.

کهکشان راه شیری بخشی از ساختار بزرگتری به نام ابرخوشه لانیاکیا (Laniakea) است که ۲۵۰ میلیون سال نوری وسعت دارد.

سرعت چرخش این سیاه‌چاله چنان زیاد است که بافت فضازمان را به یک توپ فوتبال آمریکایی شبیه کرده است.

ستاره ما به دور قلب کهکشان راه شیری با سرعت خیره کننده ۷۲۰۰۰۰ کیلومتر در ساعت می‌گردد و کل منظومه شمسی را همراه خود می‌کشاند.

فیزیکدانان دانشگاه «ام‌آی‌تی» (MIT) با سنجش سرعت ستاره‌ها در سراسر کهکشان راه شیری دریافتند که ستاره‌های دورتر یک قرص کهکشانی در مقایسه با ستاره‌هایی که به مرکز کهکشان نزدیک‌تر هستند، کندتر از حد انتظار حرکت می‌کنند.

یک گروه پژوهشی بین‌المللی سعی دارند به هویت یک جرم عجیب پی ببرند که در حومه کهکشان راه شیری یافت شده است و احتمال می‌دهند که یک ستاره نوترونی یا یک سیاه‌چاله باشد.

یک گروه پژوهشی بین‌المللی به سرپرستی «ایوان بار» (Ewan Barr) و «آرونیما دوتا» (Arunima Dutta) اخترفیزیکدانان «مؤسسه نجوم رادیویی ماکس پلانک»، این جرم را با بررسی یک تپ‌اختر میلی‌ثانیه‌ای عجیب به نام «PSR J ۰۵۱۴-۴۰۰۲ E» واقع در یک خوشه ستاره‌ای به نام «ان‌جی‌سی ۱۸۵۱» (NGC ۱۸۵۱) کشف کردند که حدود ۵۴ هزار سال نوری دورتر از مرکز کهکشان قرار دارد.

اخترشناسان مشغول بررسی پرتو‌های گاما تلسکوپ فرمی بودند که با این سیگنال مرموز مواجه شدند.

تخمین زده می‌شود که ۱۰۰ میلیارد ستاره فقط در کهکشان راه‌شیری وجود دارد و تعداد ستاره‌های موجود در جهان قابلِ مشاهده بیشتر از دانه‌های شن روی زمین است.

عکس جدید یک کهکشان باستانی دور می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا به اطلاعات بیشتری پیرامون چگونگی شکل‌گیری آن و همچنین منشاء راه شیری برسند.

گروهی از ستاره شناسان یک سیگنال رادیویی مرموز را دریافت کرده و یافته‌های خود را در ماهنامه انجمن سلطنتی نجوم منتشر کرده‌اند.

سال ۲۰۲۳ سال فوق العاده‌ای برای تصاویر فضایی بوده است.

تصویر جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب از Cassiopeia A نگاهی دقیق به بقایای ابرنواختر ارائه می‌کند و ویژگی‌های جدیدی را آشکار می‌کند و بینشی از ساختار و تاریخ پیچیده آن ارائه می‌دهد.

کشف ماده شیمیایی کلیدی یافت شده در لبه کهکشان راه شیری نشان می‌دهد که حیات بیگانه می‌تواند محتمل‌تر باشد.

این یافته شگفت‌انگیز است، زیرا قبلا تصور می‌شد که کوتوله‌های قرمز، که بسیار کوچک‌تر از خورشید ما هستند، قادر به میزبانی سیارات بزرگ نیستند.

یک متخصص تجسم‌بخشی نجوم، گفت: اولین باری که آواز شگفت‌انگیز کهکشان راه شیری شنیدم، به خودم لرزیدم. گاهی اوقات درباره این داده‌ها احساسی به من دست می‌دهد که همیشه نمی‌توانم از طریق کلمات یا تصاویر آن را بیان کنم.

یافتن کهکشان‌هایی مانند راه شیری در کیهان به طرز شگفت‌انگیزی سخت است؛ اکنون شبیه‌سازی‌های ابرکامپیوتری جدید به اخترشناسان کمک کرده تا علت نادر بودن این کهکشهان‌ها را پیدا کنند.