بازگشت بورس به نقطه صفر

بازار سهام در هفته‌های باقی‌مانده تا حضور دوباره ترامپ در کاخ سفید چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟ آیا ورود پول و آشتی سهامداران ادامه خواهد داشت یا باید منتظر خروج تدریجی پول از معاملات سهام باشیم؟ حالا که بازار سهام به صعود خود ادامه می‌دهد، با چه اهرمی می‌توان پول سرگردان را روانه تالار سهام کرد؟ بازار سهام از هفته گذشته تاکنون با رشد قابل‌توجهی همراه شده و وارد شرایط ویژه‌ای شده است. فعالان حرفه‌ای بازار، به‌ویژه تحلیلگران، سرمایه‌گذاری در قیمت‌های فعلی را منطقی می‌دانند و از سویی دیگر تجارب تلخ گذشته در این بازار نمی‌گذارد پول به شکلی پیوسته وارد بورس شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، معاملات بورس تهران در نخستین روز هفته با رشد قابل‌توجه شاخص‌کل به پایان رسید. طی این روز قیمت سهام نسبت به هفته‌های پیشین رشد بیشتری را ثبت کرد. نتیجه این نوسانات رشد حدود ۲درصدی شاخص‌کل بازار بود. هرچند ارزش معاملات خرد سهام در هفته‌های اخیر افزایش یافته است و بسیاری آن را سیگنال تداوم رشد قیمت‌ها قلمداد می‌کنند، بااین‌حال نشانه‌های احتیاط در سمت تقاضا کاملا مشهود است. در معاملات روز گذشته، شاخص کل بازدهی منفی خود از ابتدای سال را پس داد و سرانجام به نقطه صفر بازگشت. به نظر می‌رسد در وضعیت فعلی، بازار سهام با احتمال شتاب‌زدگی روبه‌روست، رفتاری که حتی می‌تواند سناریوی ورود قدرتمند پول به بازار و احتمال بازگشت بازار مذکور به رالی بازارها را رقم بزند. در چنین شرایطی باید دید چه عواملی سبب می‌شود معامله‌گران از ریسک ماندن در بازار چشم‌پوشی کنند. 

احتیاط مضاعف

آنچه در جریان دادوستدهای سهام رخ داده، نشان می‌دهد امیدها به تداوم صعود بورس بار دیگر در بین معامله‌گران تقویت شده است. همزمان با صعود بیش از ۲درصدی شاخص کل، برخی از کارشناسان می‌گویند «بازگشت بورس به نقطه صفر بازدهی» از ابتدای سال در حالی دیروز رقم خورد که وضعیت ریسک‌های سیستماتیک به گونه‌ای است که نمی‌توان به پایداری صعود بورس دل بست. 

یک روز تا آغاز نشست فصلی ۳۵ عضو شورای حکام آژانس که از روز دوشنبه ۱۸ نوامبر آغاز می‌شود، مانده و روز چهارشنبه ۲۰نوامبر در این نشست به موضوع ایران پرداخته خواهد شد. این اخبار در حالی مخابره می‌شود که برخی رسانه‌ها از احتمال صدور یک قطعنامه در این نشست خبر می‌دهند. دیپلمات‌ها می‌گویند قدرت‌های اروپایی در جلسه شورای حکام ممکن است برای تصویب قطعنامه‌ای جدید علیه ایران تلاش کنند. این دسته از اخبار به طور طبیعی وضعیت بازارها را مورد هدف قرار خواهد داد. 

همان‌طور که روز گذشته نیز مشاهده کردیم در کنار بورس، ارز و سکه هم نوسانات افزایشی را پشت سر گذاشتند. از سویی دیگر با توجه به ماه‌های طولانی که نماگرهای سهامی در «فضایی آمیخته به رکود و نزول» قرار داشتند، تا حدودی سناریوی احتمال شناسایی سود پس از رشد اخیر وجود ندارد. همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد، حقیقی‌ها همچنان درصدد خرید از بازار هستند و احتمالا با توجه به ارزندگی بورس در صف فروش قرار نگیرند. البته این موضوع با اخبار مبنی‌بر فشار بین‌المللی بر جمهوری اسلامی ایران و همچنین افزایش قابل‌توجه قیمت‌ها در بازار ارز و سکه می‌تواند کمتر از قبل مدنظر قرار گیرد و زمینه افزایش فروش سهام را فراهم کند. 

آغاز صعود یا اصلاح؟

یکی از نکات حائز اهمیت در مورد دادوستدهای دیروز این بود که به نظر می‌رسید برخورد شاخص به کانال دومیلیون و ۱۵۰هزار واحد، اصلاح را رقم بزند. شاخص کل روز دوشنبه هفته قبل با قدرت، سقف کانال نزولی را شکست و برخی تحلیل‌ها حاکی از آن بود که نماگر اصلی بورس پس از برخورد با مقاومت استاتیک ۲میلیون و ۱۵۰هزار واحد، روندی اصلاحی با نوسان منفی محدود را به بازار تحمیل خواهد کرد. اما این اتفاق رخ نداد و شاخص با قدرت رشد بیش از ۴۵هزار واحدی را رقم زد. این مساله به نوبه خود حاکی از آن است که بازار فاصله زیادی تا تحلیل‌پذیری دارد. 

کارشناسان بازار سرمایه روند نماگر اصلی بازار در روزهای آینده را کم‌نوسان ارزیابی می‌کنند (البته با تفاوت بسیار کمی نسبت به گزینه صعودی). این فعالان بازار سهام معتقدند روند زیگزاگی شاخص سهام مدت‌هاست تجربه شده و در برهه کنونی همچنان نمی‌توان پایان این روند را پیش‌بینی کرد؛ چراکه ابهامات در عرصه سیاسی بیش از حد افزایش یافته است و سهامداران در برخورد با این ابهامات به‌زودی دچار سردرگمی خواهند شد. 

شاخص‌کل بورس پس از ورود به کانال ۱.۹میلیون‌واحدی، از اوایل آبان‌ماه روند صعودی را آغاز کرده است. از کف تشکیل‌شده در اول آبان‌ماه، نماگر اصلی رشد ۹درصدی را تجربه کرده است. بااین‌حال بازدهی نماگر اصلی بورس از ابتدای سال‌جاری هنوز مثبت نشده است. عملکرد صنایع در مهرماه نیز نشان می‌دهد بازار سهام در این ماه با رشد فروش و افزایش درآمد بنگاه‌ها همراه شده بود که بخش عمده‌ای از این رشد تحت‌تاثیر افزایش قیمت دلار نیما رقم خورد. علاوه بر آن دلار آزاد و سکه نیز از سقف‌های قیمتی دو هفته قبل عقب نشستند. 

باید این نکته را مدنظر قرار داد که نرخ ارز عاملی تاثیرگذار بر بازار سهام است و بیشتر بنگاه‌های فعال در بازار از افزایش نرخ دلار منتفع می‌شوند؛ به‌طوری‌که در مدتی که صعود نرخ دلار صورت گرفت، در انتظار افزایش سودآوری شرکت‌های بورسی بودیم. اما با توقف این روند، ادامه شرایط با توجه به کاهش چشم‌انداز تورمی در میان‌مدت می‌تواند در هاله‌ای از ابهام فرورود. کارشناسان بازار سرمایه رونق اخیر بازار سهام را به چند متغیر عمده مرتبط می‌دانند، ازاین‌رو با تغییر وضعیت این عوامل، وضعیت معاملات نیز تغییر خواهد کرد. برای بورس تهران مسائل سیاسی از اهمیت فراوانی برخوردار است. 

مساله اول مدیریت تنش‌های سیاسی از سوی مقامات ایران است که بارها از سوی دولتمردان مورد تاکید قرار گرفته است. کما اینکه بازارها به این نتیجه رسیدند که تا چهار سال آینده با شخص ترامپ سروکار خواهند داشت و باید بتوانند خود را برای اتفاقات مختلف و تصمیمات احتمالی او آماده کنند. حتی برخی از فعالان حرفه‌ای بازار، رشد اخیر بورس را به همین موضوع مرتبط می‌دانند. یعنی تا قبل از ورود ترامپ به کاخ سفید، ارزندگی بازار سهام را عاملی مثبت برای خرید مطرح می‌کنند. این گروه، خرید سهام در مدت باقیمانده تا روی کار آمدن ترامپ را استراتژی برنده نام می‌برند. آن‌ها معتقدند اغلب سهام در شرایط فعلی در سطوح ارزنده‌ای است و جای بیشتری برای ریزش قیمت وجود ندارد. 

به اعتقاد این دسته، نسبت قیمت به درآمد بسیاری از سهام، به‌ویژه با توجه به گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها و افت ممتد قیمت‌ها، به محدوده‌ای جذاب رسیده است و افت بیشتر چندان توجیه بنیادی ندارد؛ از این رو بسیاری از اهالی بازار با چنین نگاهی میزان تقاضا در بازار را افزایش خواهند داد. براساس این رویکرد، احتمالا بورس در هفته جاری بتواند به صعود محتاطانه ادامه دهد. مساله دومی که برای اهالی بازار سهام مهم است، دخالت سیاستگذار در وضعیت بازارهای ارز و سکه است. این امر در کوتاه‌مدت به جذابیت بورس منجر خواهد شد.