پروژه متفاوت پزشکیان برای خروج از بحران؛ بازگشت ایران و غرب از مسیر اجتناب‌ناپذیر؟

رویکرد غیر منعطف و ایدئولوژیک جلیلی ایران و غرب را در مسیر اجتناب ناپذیر برخورد قرار می‌داد.

به گزارش اکوایران، پیروزی پزشکیان بر سعید جلیلی تندرو، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای سابق که به خاطر سازش‌ناپذیری و سبکش در میان دیپلمات‌های غربی بدنام است، برای دولت‌های اروپایی که به دنبال ادامه گفتگو درباره این موضوع هستند، آرامش بخش است.

اما به نوشته فرانس‌۲۴، پزشکیان پس از روی کار آمدن، به هیچ وجه مرد شماره یک ایران در سیاست خارجی یا مسائل هسته‌ای نخواهد بود.

پزشکیان ۶۹ ساله در جریان تبلیغات انتخاباتی از ایرانی بازتر در برابر غرب حمایت کرده بود. او همچنین خواستار «روابط سازنده» با واشنگتن و اروپایی‌ها برای «خروج ایران از انزوا» شده بود.

تیری کوویل، متخصص ایران در مؤسسه روابط بین‌الملل و استراتژیک (IRIS) گفت: «او نشان داد که پروژه او با سعید جلیلیِ فوق محافظه‌کار بسیار متفاوت است.»

توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام، قرار بود در ازای لغو تحریم‌های بین المللی، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تنظیم کند.

اما از زمان خروج یکجانبه آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ به دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهور جمهوری‌خواه سابق، جمهوری اسلامی به تدریج خود را از تعهدات برجام آزاد کرده است. برنامه هسته‌ای ایران همچنان در حال رشد است.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که اورانیوم را تا ۶۰ درصد - نزدیک به ۹۰ درصد مورد نیاز برای استفاده تسلیحاتی - غنی‌سازی و آن را در حجم‌های بالا انباشت می‌کند.

دیپلمات‌های غربی که با خبرگزاری فرانسه صحبت کردند، گفتند که پیروزی سعید جلیلی این گره را بیشتر کور می‌کرد و او را یک «تندرو» توصیف کردند که در جریان مذاکرات «سخنرانی‌های ایدئولوژیک» می‌کرد و تجسم یک رویکرد انعطاف‌ناپذیر بود.

علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران گفت: «بازگرداندن توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دیگر یک گزینه واقعی نیست، زیرا واقعیت‌های میدانی اساساً تغییر کرده‌اند».

واعظ گفت: «برنامه هسته‌ای ایران اکنون بیش از حد پیشرفته است، ثابت شده است که تحریم‌ها بیش از حد چسبنده هستند، اعتماد در پایین‌ترین حد خود قرار دارد و قدرت‌های جهانی دیگر با هم هماهنگ نیستند.».

اما او افزود که «رویکرد غیر منعطف و ایدئولوژیک» جلیلی «ایران و غرب را در مسیر اجتناب ناپذیر برخورد قرار می‌داد».

او گفت که با یک تیم دیپلماتیک مجرب زیر نظر پزشکیان، «می‌توان با یک سری توافقات مقطعی به جلوگیری از یک بحران کمک کند»، حتی اگر «راه حل پایدار همچنان دور از دسترس باشد.»

انتخاب پزشکیان در مقطع حساسی برای ایران رقم خورده است. پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر و جنگ متعاقب آن در غزه، تنش‌ها بین اسرائیل و ایران به بالاترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده است. چندین دولت غربی اکنون نگران آغاز جنگ جدیدی بین حزب الله و اسرائیل در لبنان هستند.

در همین حال، اسرائیل، که برخی ناظران معتقدند در سال‌های اخیر عملیات‌های خرابکاری در داخل ایران را افزایش داده است، هرگز احتمال اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران را رد نکرده است. اگر ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری در برابر دموکرات‌ها پیروز شود، اسرائیل می‌تواند بیشتر برای این کار تشویق شود.

جمهوری اسلامی به خوبی آگاه است که هر گونه کاهش تحریم‌ها ابتدا باید با واشنگتن مذاکره شود. بنابراین، اینکه دموکرات‌ها در قدرت باقی بمانند یا نه، یک قطعه کلیدی از پازل است.

اروپایی‌ها هم، که همگی از انتخابات‌هایی بیرون می‌آیند که چشم‌انداز سیاسی آن‌ها را تغییر داده است، فضای محدودی برای مانور دارند.

کوویل از موسسه آیترس گفت: «آن‌ها با پذیرش تحریم‌های آمریکا علیه تهران، تا حدودی خود را از بازی خارج کرده‌اند».