اتفاقی که دخل دریاچه ارومیه را در آورد

حالا که باران‌ها و برف‌ها، کوهستان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه را پوشانده است، امید می‌رود حقابه دریاچه ارومیه از پشت سد‌ها رها شود. اما کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست معتقدند مسئله فقط حقابه نیست. از ۱۰ سال پیش تا کنون به متولیان بخش کشاورزی اعلام شده است که به دنبال کشت‌های جایگزین و اصلاح الگو‌های آبیاری بپردازد. ولی نه تنها چنین نشده، که زمین‌های بیشتری زیر کشت محصولات آب‌بر مثل چغندر قند و سیب و ... رفته است.

به گزارش همشهری، آرزو اشرفی زاده، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها می‌گوید: نیاز آبی که به وزارت نیرو در مورد حقابه دریاچه ارومیه اعلام کردیم ۳ میلیارد و ۴۲۶ میلیون متر مکعب است. بر اساس اسناد اولیه ارزیابی زیست محیطی پروژه زاب نیز قرار است ۶۲۳ میلیون متر مکعب نصیب دریاچه ارومیه شود. از آنجایی که هنوز تملک اراضی مسیر انتقال آب از تونل زاب به نام سازمان حفاظت محیط زیست درنیامده، انتقال آب هنوز در فاز اول قرار دارد. ما امیدواریم که وزارت نیرو بر تعهدات خود در این زمینه عمل کند. همچنین قرار است کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب از پایاب سد‌های حوضه آبریز ارومیه به نفع دریاچه صورت بگیرد. وزارت نیرو البته وعده داده که این بخش از وظایفش را انجام خواهد داد.

طبق سند امنیت غذایی و همچنین طبق مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه وزارت کشاورزی به عنوان بالاترین مصرف‌کننده آب در حوضه دریاچه ارومیه، می‌بایست کاهش مصرف آب را در دستور کار خود قرار دهد، ولی به گفته آرزو اشرفی‌زاده می‌بینیم چنین رویه‌ای در این وزارتخانه نیست. او می‌گوید: امسال ۱.۵ میلیون تن سیب تولید شد که ۳۰ درصد بیشتر از سال گذشته است. این اصلا به معنای بالا رفتن بهره‌وری آب نیست. در این مدت سطح زیرکشت نیز افزایش یافته است. ممنوعیت کشت در اراضی شیب‌دار از مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه است، ولی می‌بینیم که کماکان این اراضی زیر کشت می‌رود. این نحوه بهره‌برداری از آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه همان رینگ‌سبزی است که رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد آن گفت تا این حلقه سبز دور دریاچه کاهش پیدا نکند، دریاچه حالش بهتر نخواهد شد.

برای تامین حقابه دریاچه باید کشاورزی تبدیل به فرایندی پایدار و اصولی با حداکثر بهره‌وری شود. اما الگوی کشت به عنوان اولین و مهمترین تکلیف وزارت کشاورزی همچنان از سوی این وزارتخانه نادیده گرفته می‌شود. آرزو اشرفی زاده در این باره می‌گوید: از اولین جلسات ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۱۳۹۳ تا کنون اصلاح الگوی کشت جزو وظایف وزارت کشاورزی بوده است. دو نامه در این زمینه به وزیر کشاورزی از سوی ریاست سازمان نوشته شده، ولی هیچ‌کدام پاسخ داده نشده است. هنوز وزارت کشاورزی برنامه‌ای به عنوان تغییر الگوی کشت این حوضه آبریز روی میز نگذاشته است. هنوز سیب، چغندر قند که محصولات آب‌بری هستند کشت می‌شود، ولی آیا این محصولات به امنیت غذایی ما گره خورده است؟ سیبی که پارسال ۵ هزار تومان فروخته شده است آیا ارتباطی به بهبود معیشت کشاورزان دارد. کنار این مسائل آب مجازی که از این حوضه صادر می‌شود را هم باید در نظر بگیرید.

مجتبی ذوالجودی، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها نیز می‌گوید: تاسیس ستاد احیای دریاچه ارومیه را سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد داد، چون می‌دید که دستگاه‌ها تکالیفشان در مورد محیط زیست را نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند انجام دهند. این ستاد در اجرا نیاز به همت بیشتری دارد. ما معتقدیم که اگر ۳۰ تا ۴۰ درصد مصرف آب در این حوضه کمتر شود، دریاچه نجات پیدا می‌کند.