۴ ماده غذایی تراریخته در ایران؛ تضمین ایمنی این محصولات چگونه است؟!

دکتر وحیده شایگان در لایو اینستاگرامی با موضوع "محصولات تراریخته"، گفت: واقعیت این است که استفاده از واژه تراریخته اندکی ایجاد رعب و وحشت می‌کند، اما باید تاکید کنیم که ما در سازمان غذا و دارو، ایمنی اینگونه مواد غذایی را به مقدار ۱۰۰ درصد تضمین می‌کنیم.

به گزارش ایسنا، وی با اشاره به اینکه در کشور ما تنها ۴ نوع ماده غذایی تراریخته وجود دارد، تصریح کرد: در واقع تنها ۴ نوع دانه روغنی کُلزا، ذرت، سویا و پنبه دانه در کشور ما وجود دارد که البته در چند سال اخیر مصرف و تولید پنبه‌دانه در کشورمان به آن صورت زیاد نبوده است. از سه دانه روغنی دیگر نیز بیشتر سویا و ذرت را در سطح عرضه می‌بینیم.

با اشاره به اینکه سویا و ذرت محصولات جانبی دیگری به جز روغن دارند، اظهار کرد: به عنوان مثال مواد غذایی بر پایه ذرت مانند پف‌فیل، کنسرو ذرت، آرد ذرت، پروتئین سویا است و یا ممکن است در برگر‌ها به جای گوشت، جایگزین پروتئینی محسوب شود، ولی بیشتر نگرانی مصرف کنندگان درباره ایمنی این محصولات است.

رئیس اداره نظارت و ارزیابی غذا‌های ویژه و بسته بندی فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو، ادامه داد: از ۴ محصول ذکر شده، دانه روغنی کلزا و پنبه‌دانه صرفا مصارف روغنی دارند که اگر در روغنی این محصولات تراریخته استفاده شود باید برای رعایت حقوق مصرف کننده برچسب تراریخته برآن درج شود.

اما با خیال راحت باید بگوییم که در آزمایشات مختلف مشاهده کردیم که مراحل مختلف فرایند تصفیه هیچ اثری از DNA تغییر ژنتیک یافته باقی نمی‌گذارد؛ ضمن اینکه این تغییرات ژنتیکی عمدتا برای منظور‌هایی مانند مقاوم کردن گیاه در برابر آفات و استفاده کمتر از آفت‌کش‌ها به کار گرفته می‌شود.

وی افزود: در واقع استفاده از اینگونه محصولات غذایی استفاده از آفت‌کش‌ها را کم می‌کند و با کاهش استفاده از سموم در این مواد غذایی همراه است.

به طور کلی هر اتفاقی که در آن محصول غذایی رخ می‌دهد در کشور مبداء مورد رصد قرار می‌گیرد و شرط خرید ما این است که خود این محصولات تراریخته در کشور مبداء سابقه مصرف ایمن داشته و هیچگونه عارضه ایجاد نکرده باشد.

شایگان تاکید کرد: در کشور ما اینگونه محصولات غذایی را بادستورالعمل‌های خاص و سختگیرانه تحت نظر داریم و تاکنون هیچ‌گونه تولد داخل در این زمینه نداشتیم؛ همه وارداتی هستند که آزمایش می‌شوند و رخداد‌های تراریخته آن‌ها را راستی آزمایی می‌کنیم تا با دستورالعمل‌های ما مطابقت داشته باشد.

به گفته وی، از سال ۱۹۹۶ میلادی (حدودا ۲۷ سال قبل) تاکنون که این محصولات مصرف می‌شوند هیچگونه موردی مضر برای سلامت نداشتند.

وی افزود: معمولا برخی نگرانی‌ها از این محصولات، محیط زیستی است، زیرا برخی کشور‌ها تمایل دارند منابع ژنتیکی کشورشان متفاوت نشود. اما در کل نگرانی بابت مصرف اینگونه محصولات خصوصا از جانب روغن‌ها نداریم.

شایگان ادامه داد: در روغن‌های خوراکی وقتی روغن خام از دانه روغنی استخراج می‌شود، مراحل مختلف تصفیه به گونه‌ای است که ذره‌ای از DNA تغییر ژنتیک یافته در روغن تصفیه شده نهایی باقی نمی‌ماند.

شاید برخی از واحد‌های تولیدی از فضای حاکم سوء استفاده کنند و برچسب غیرتراریخته را روی محصولات‌شان درج کنند؛ درحالی که اینگونه محصولات غیرتراریخته هیچ گونه حسن یا مزیتی نسبت به نوع تراریخته ندارند؛ زیرا ما ایمنی محصولات تراریخته را هم تضمین می‌کنیم و از نظر ما هیچ فرقی بین نوع تراریخته و غیرتراریخته وجود ندارد.

او تاکید کرد: طبق قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران پایش برچسب‌گذاری محصولات غذایی از وظایف ما است که آن را انجام می‌دهیم تا فرد حق انخاب داشته باشد که بداند محصولات تراریخته یا غیرتراریخته را تهیه کند.

در قالب برنامه پایش محصولات سطح عرضه، محصولات تراریخته را از گمرکات (مبدا) پایش می‌کنیم و رخداد‌های آن را دنبال می‌کنیم که مبادا چیزی که به ما اعلام می‌شود با نتیجه آزمایشگاه مغایرت داشته باشد همه این‌ها به جهت اطمینان از سلامت اینگونه محصولات است.

رئیس اداره نظارت و ارزیابی غذا‌های ویژه و بسته بندی فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با اشاره به اینکه در کشور ما صرفا ۴ محصول تراریخته استفاده می‌شود، اظهار کرد: در دنیا بیش از ۳۱ محصول تراریخته مورد مصرف دام یا انسان قرار می‌گیرد.

وی افزود: بسیاری از روغن‌هایی که از برچسب عبارت غیر تراریخته استفاده می‌کنند نوعی سو ء استفاده است به عنوان مثال بر روی روغن آفتابگردان برچسب غیرتراریخته می‌زنند و این درحالی است که اصلا نوع تراریخته روغن آفتابگردان در دنیا وجود ندارد.

مردم باید مطمئن باشند محصولات غذایی که ما به آن‌ها مجوز ورود می‌دهیم، ایمنی قابل قبولی دارند و تاکنون هیچ عارضه‌ای نداشته‌اند.

شایگان تاکید کرد: از دانه‌های روغنی ذرت، سویا، کلزا و پنبه دانه در کشور ما استفاده می‌شود که عمدتا از این‌ها روغن خوراکی گرفته می‌شود که کاملا مطمئن هستند و از نظر مصرف هیچ فرقی با نوع سنتی خود (غیرتراریخته) ندارند و در طول تمام سال‌هایی که مصرف شدند ایمنی آن‌ها احراز شده است.

او ادامه داد: کنجاله یا باقی مانده دانه‌های پنبه دانه و کلزا مصرف انسانی ندارد و شاید مصارف دامی داشته باشد، اما دانه سویا و ذرت مصارف انسانی مانند آرد سویا و آرد ذرت، کنسرو ذرت، آجیل سویا، اسنک‌ها بر پایه ذرت، تولید فرآورده‌های حجیم شده، پروتئین سویا و ... دارند.

رئیس اداره نظارت و ارزیابی غذا‌های ویژه و بسته‌بندی فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو در خاتمه، تاکید کرد: علی‌رغم اینکه در روغن تصفیه شده اثری از DNA تغییر ژنتیک یافته باقی نمی‌ماند، اما باتوجه به بند ب ماده هفت قانون ایمنی زیستی کشور ما ملزم هستیم برچسب‌گذاری محصولات را رصد کنیم و این موضوع را در برنامه عملیاتی خود به شکل سالانه داریم تا مصرف کننده از این اطمینان برخوردار باشد که محصول ایمن استفاده می‌کند.

در کل مردم باید بدانند محصولات تراریخته برچسب گذاری می‌شوند، اما حتی اگر تراریخته باشند باز هم سالم هستند.