نخستین کاروانسرای پایتخت، اقامتگاه تجار میوه

«احمد کور» نام نخستین کاروانسرایی بوده که در تهران ساخته شده است؛ اقامتگاه تاجرانی که میوه و محصولات باغی به‌خصوص انار را از اینجا بار چهارپایان می‌کردند و به شهرری و آبادی و شهر‌های دیگر می‌فرستادند.

به گزارش همشهری آنلاین، به‌گفته یکی از تاریخ‌پژوهان ایرانی، تهران دست‌کم از قرن پنجم به داشتن میوه و محصولات باغی مشهور بوده و پای بازرگان‌ها و کاروان‌ها به آن باز شده بود.

«داریوش شهبازی» توضیح می‌دهد: «این شهر پیش از سال ۹۶۱قمری که حصاری به فرمان شاه صفوی به گرد آن بنا شود، باید مکان‌هایی مناسب (کاروانسرا) برای ورود و خروج چهارپایان و حمل محصولات باغی داشت. با این وجود هیچ سندی از وجود آن‌ها نیست و آن کاروانسرا‌ها به شرط وجود، عمارت‌هایی نبوده‌اند که در دوره‌های بعد باقی و استوار بمانند؛ بنابراین اولین بنایی که پس از محصور شدن تهران در دوران سلطنت شاه تهماسب با این کارکرد ساخته شد، «کاروانسرای احمد کور» بود که باید آن را نخستین کاروانسرای تهران نامید.»

احمد کور از اکابر تهرانی و مورد توجه شاه تهماسب بوده که ۲کاروانسرا در نزدیکی هم و عمارت‌های دیگری در تهران ساخته است. البته در ۲نقشه که اتباع روس از تهران کشیده‌اند، نام و اثری از این کاروانسرا‌ها دیده نمی‌شود، اما در نقشه «میرزا عبدالغفار اصفهانی» معروف به «نجم‌الدوله» منجم و معلم ریاضی مدرسه دارالفنون که سال ۱۳۰۹قمری ترسیم کرده، محل کاروانسرا مشخص است، اما نام احمد کور روی آن دیده نمی‌شود.

با این وجود، این کاروانسرا‌ها در نقشه «آگوست کارل کرژیژ» معروف به «مسیو کرشیش» آموزگار توپخانه در دارالفنون قابل مشاهده است. کرشیش این نقشه را که به نخستین نقشه دارالخلافه تهران مشهور است، سال۱۲۳۷ با همکاری چندنفر از شاگردانش تهیه و یکی از این کاروانسرا‌ها را در محدوده محله چال‌میدان و دیگری را در محله عودلاجان مشخص کرده است.

به گفته شهبازی، کاروانسرا‌های احمد کور در عصر قاجار از بین رفته و اراضی آن‌ها در ساخت‌وساز‌های محله بازار به فضا‌های دیگر تبدیل شده است.

در نقشه‌ها و اسناد تاریخ تهران هم، از عمارت‌های احمد کور از جمله بازارچه در شرق گذر پولک یاد شده که همه آن‌ها از میان رفته و اکنون نامی از آن‌ها برجا مانده است.