آیا جهانی شدن مرده است؟ / در داووس این پرسش بزرگ است!

فرارو- آیا جهانی شدن مرده است؟ این یکی از پرسش‌های بزرگی است که در نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس مطرح می‌شود. انفجار در ارتباطات و تجارت جهانی که به طور گسترده برای چندین دهه امری بدیهی قلمداد می‌شد مطمئنا در حال حاضر تحت فشار قرار گرفته است. از پاندمی کووید -۱۹ گرفته تا رقابت میان ایالات متحده و چین، برگزیت (خروج بریتانیا از اتجادیه اروپا) و جنگ در اوکراین مجموعه‌ای از عواملی هستند که این فرض دیرینه را به چالش می‌کشند که تجارت و سرمایه‌گذاری باید آزادانه در سراسر مرز‌ها حرکت کنند. در جایی که زمانی هزینه انجام کسب و کار باعث تصمیم‌گیری‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری می‌شد اکنون شرکت‌ها باید عوامل ژئوپولیتیکی و امنیت ملی را که به طور فزاینده‌ای سیاستگذاری دولت‌ها را هدایت کرده و به آن شکل می‌دهند در نظر بگیرند.

به گزارش فرارو به نقل از الجزیره، «تینگلونگ دای» کارشناس جهانی شدن در دانشکده بازرگانی جانز هاپکینز بر این باور است که جهانی شدن اگرچه مرده است دست کم برای بقا در تلاش می‌باشد. او به «الجزیره» می‌گوید: «در سالیان آتی ممکن است شاهد ظهور» پرده آهنین زنجیره تامین «باشیم که در آن کشور‌های غربی سطوح بالایی از تجارت آزاد، سرمایه گذاری و جابجایی افراد را در میان یکدیگر حفظ می‌کنند، اما پیوند‌ها را با چین، روسیه و کشور‌هایی مانند آنان مورد تجدیدنظر قرار می‌دهند. این بدان معناست که تجارت آزاد کالا‌ها و خدمات در حوزه‌های حساس و استراتژیک مانند تراشه نیمه هادی، باتری‌های خودرو و محصولات بهداشت عمومی به شدت محدود خواهد شد و حتی زنجیره‌های تامین در معرض افزایش مقررات و فشار عمومی قرار خواهند گرفت».

به نظر می‌رسد که حضور نسبتا کمرنگ رهبران در نشست امسال مجمع جهانی اقتصاد که یکی از پر مخاطب‌ترین گردهمایی‌های سالانه رهبران کلیدی در عرصه سیاست و تجارت محسوب می‌شود خود نمادی از وزش باد‌های در حال تغییر می‌باشد.

«اولاف شولتز» صدراعظم آلمان تنها رهبر گروه جی -۷ است که در نشست سال جاری حضور دارد. این در حالیست که در سال ۲۰۱۸ میلادی شش نفر از هفت رهبر اقتصاد‌های پیشرفته از جمله «دونالد ترامپ» رئیس جمهور وقت ایالات متحده در آن نشست شرکت کردند.

رهبران کلیدی جنوب جهانی مانند «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین و «نارندرا مودی» رئیس جمهور هند که به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ میلادی در آن نشست شرکت کردند نیز به طور قابل توجهی غایبان امسال هستند. هر دوی آنان در این نشست از طریق ویدئو کنفرانس سخنرانی کردند.

«اورسولا فون در لاین» رئیس کمیسیون اروپا که در نشست امسال شرکت کرد از گردهمایی برای اعلام برنامه‌هایی به منظور قانون صنعت سبز به منظور رقابت با قانون کاهش تورم ایالات متخده استفاده کرد که باعث ایجاد خشم در میان دولت‌های اروپایی‌ای شد که منابع مالی را برای ساخت خودرو‌های برقی در امریکای شمالی تخصیص داده‌اند.

با این وجود، یک پیام کلیدی از داووس آن است که جهانی شدن باید دوام بیاورد و شاید اعلام مرگ آن اغراق‌آمیز باشد. علیرغم آن که چین به سوی ناسیونالیسم (ملی گرایی) و حمایت بیش‌تر از صنایع داخلی خود روی آورده شی در سخنرانی مجازی‌اش در نشست داووس جهانی شدن را به عنوان «روند زمانه» و به اندازه جریان رودخانه به دریا «غیرقابل توقف» توصیف کرد. «لیو هه» معاون نخست وزیر چین نیز به صورت حضوری در نشست مجمع جهانی اقتصاد تاکید کرد که چین به سرمایه‌گذاری خارجی در آن کشور «خوشامد» می‌گوید و «در‌های چین بیش از گذشته باز خواهند شد».

«نایجل فرگوسن» مورخ ایده یک روند بزرگ جهانی شدن را سراب توصیف کرد و اشاره کرد که اپلیکیشن‌های چینی مانند «تیک تاک» و فرهنگ پاپ کره جنوبی کماکان در سراسر جهان محبوب هستند حتی اگر تراشه‌ها و سخت افزار‌ها به طور فزاینده‌ای تحت کنترل‌های حمایت گرایانه از صنایع داخلی در حال افزایش باشند.

حتی اگر جهانی شدن به نقطه اوج خود رسیده باشد تا عقب نشینی کامل فاصله زیادی دارد. علیرغم آن که اپل به دنبال تنوع بخشیدن به تولیدات خود در خارج از چین است بیش از آن که درصدد بازگرداندن بخش عمده تولیدات خود به ایالات متحده باشد به حضور در بازار‌های ویتنام و هندوستان چشم دوخته است. در این صورت، شاید دقیق‌تر باشد که بگوییم جهانی شدن در حال تکامل است و نه عقب نشینی دیدگاهی که «جیمز میتلمن» کارشناس جهانی شدن و توسعه در دانشگاه امریکایی واشنگتن دی سی نیز با آن همنظر است.

میتلمن به «الجزیره» می‌گوید: «شواهدی قوی وجود دارند که نشان می‌دهند اثرات ترکیبی پاندمی کووید، برگزیت، اختلالات زنجیره تامین و جنگ اوکراین موانعی را برای جریان‌های فرامرزی ایجاد کرده و باعث ناکارآمدی‌هایی شده، اما سبب عقب نشینی قابل توجهی از جهانی شدن نشده اند».

او می‌افزاید: «علیرغم تمام نشانه‌های ذکر شده جزر و مد جهانی شدن به حرکت رو به جو ادامه خواهد داد. برای آینده مسئله گیج کننده جهانی شدن درباره روند جهانی‌زدایی نخواهد بود بلکه پرسش اساسی درباره آن است که چه نوع جهانی شدنی ادامه خواهد یافت و این که چگونه می‌توان به یک نظم جهانی از نظر اخلاقی عادلانه و از نظر سیاسی خردمندانه دست یافت؟»