کاهش سن تقاضا برای جراحی بینی در ایران

نایب رئیس و عضو هیئت مدیره انجمن راینولوژی ایران ضمن تشریح فاکتور‌های مورد لزوم جهت انجام جراحی زیبایی بینی، در عین حال ایران را جزو کشور‌هایی با بالاترین میزان عمل‌های جراحی بینی خواند و از کاهش سن تقاضا برای انجام این عمل زیبایی در کشور خبر داد.

دکتر ابراهیم رزم‌پا - متخصص گوش و حلق و بینی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفتگو با ایسنا، درباره تکنیک‌های جراحی بینی در گذشته گفت: در مراحل ابتدایی انجام این جراحی‌ها فقط بافت‌های اضافه مثل قوز بینی برداشته می‌شد. در مراحل بعد و با تکنیک‌های جدید ضمن برداشت بافت‌های اضافه استخوانی و غضروفی بینی، در صورت ضرورت از غضروف تیغه بینی یا نواحی دیگر مثل لاله گوش یا دنده جهت اصلاح نواقص، به بینی اضافه می‌شد.

این متخصص به تغییرات و پیشرفت چند دهه اخیر در تکنیک‌های جراحی بینی اشاره کرد و افزود: در حال حاضر تکنیک جدید در جراحی بینی "عمل جراحی بینی با حفظ عملکرد" (functional Rhinoplasty) است.

وی این روش را جدیدترین، مؤثرترین و بهترین روش جراحی بینی در دنیا دانست و افزود: این روش شامل کمترین میزان برداشت از بافت‌های بینی است و در واقع حالت‌دهی و تغییر فرم بافت‌های فعلی به حالت دلخواه را داریم.

رزم‌پا ضمن اشاره به اهمیت تجربه و مهارت جراح در این روش گفت: بهترین حالت برطرف کردن معایب بینی از جمله قوز بینی، پهن‌بودن، کج بودن یا افتادگی و ... است. ضمن حل این مشکلات نباید به بافت‌های طبیعی بینی آسیب وارد شود و تاجایی که می‌توانیم از بافت بینی کم نکنیم و بیشتر مشکل بافت‌های بینی را با تغییر حالت و فرم آن بافت اصلاح کنیم.

عضو هیئت مدیره انجمن راینولوژی ایران با اشاره به تکنیک‌های رایج جراحی بینی با توجه به تجربه و مهارت جراح در ایران افزود: اکثر جراحان در ایران به استفاده از روش‌هایی با کمترین آسیب به بافت بینی و حفظ عملکرد بینی تمایل دارند.

وی توجه به اهمیت بینی به عنوان یک "ارگان تنفسی" قبل از توجه به ظاهر آن را دارای اهمیت دانست و توضیح داد: هوای وارد شده به بینی دارای ناخالصی، آلودگی و ذرات هوا است که مژه‌های بینی از ورود آن‌ها به ریه جلوگیری می‌کنند. هوای وارد شده به ریه از طریق بینی، هوایی تمیز و تهویه شده، درجه حرارت آن گرم و با حرارت بدن تنظیم شده و مرطوب نیز می‌شود. اگر ضمن عمل، به هر کدام از این عملکرد‌های بینی آسیب وارد شود، فیزیولوژی بینی برهم خواهد خورد.

رزم‌پا به دو تقسیم‌بندی کلی روش‌های جراحی بینی و استفاده جراحان از این دو روش اشاره کرد و گفت: معمولا جراحی بینی به دو روش باز و بسته انجام می‌شود. استفاده از روش جراحی باز متداول‌تر است و جراحان با سابقه بیشتر معمولا از روش بسته استفاده می‌کنند.

این متخصص به توضیح درباره روش بسته جراحی بینی پرداخت و گفت: در این روش کل عمل از داخل سوراخ‌های بینی انجام می‌شود. ولی در روش باز با انجام یک برش روی ستونک بینی (کلوملا)، پوست بینی بلند شده و بعد از انجام تغییرات لازم، پوست برگردانده و بخیه می‌شود.

وی افزود: هر کدام از این روش‌ها مزایایی دارند و انتخاب هر روش بستگی به مهارت و تجربه جراح دارد. در حال حاضر اکثر جراحان از روش باز استفاده می‌کنند، چون یادگیری این روش آسان‌تر و اشراف به محیط جراحی بیشتر است.

رزم‌پا به تعریفی از یک عمل جراحی خوب پرداخت و گفت: عملی خوب است که ضمن برطرف کردن معایب بینی به فیزیولوژی و عملکرد بینی آسیب وارد نکرده و آن را حفظ کند. من با توجه به عادت و تجربه شخصی روش بسته را ترجیح می‌دهم، ولی در صورت لزوم و در مواردی که ضرورت باشد، از روش جراحی باز نیز استفاده می‌کنم.

این متخصص با توجه به حفظ اهمیت کارکرد بینی و داشتن تنفس طبیعی و بدون خس‌خس بعد از عمل جراحی بینی توضیح داد: هدف اساسی در عمل بینی ضمن ایجاد ظاهر زیبا تلاش بر برقراری تنفس بهتر است.

او به بیماری زمینه‌ای برخی افراد مانند آلرژی اشاره کرد و گفت: برخی عوارض بعد از عمل بینی ممکن است به علت زمینه‌های قبلی در فرد باشد که با عمل خوب نخواهد شد.

وی افزود: در عمل جراحی، راه بینی باز می‌شود، معایب آن از بین می‌روند، شاخک‌های بینی اصلاح و تنفس بهتر خواهد شد، ولی در بهبود آلرژی فرد تاثیری نخواهد داشت. افرادی که بینی پهن و بزرگ‌تر دارند، در عمل جراحی وقتی بینی جمع‌تر می‌شود، مقداری فضا محدودتر شده و با داشتن زمینه آلرژی طبیعتا تا مدت‌ها بعد از عمل احتمال مشکل در تنفس وجود دارد که به مرور بهتر خواهد شد.

رزم‌پا در ادامه تاکید کرد: اگر عمل بینی خوب انجام شود، مشکلات و عوارض اولیه مانند مشکل انحراف تیغه بینی، بزرگی شاخک‌های بینی و چسبندگی داخل بینی از بین بروند، دلیلی برای گرفتگی و مشکل در تنفس بینی نیست.

وی خاطرنشان کرد: تا حدودی گرفتگی بینی بعد از عمل در هفته‌های اول به علت تورم، طبیعی است؛ اما به مرور زمان اگر تکنیک عمل خوب بوده باشد و مشکلات بینی نیز برطرف شده باشد، طبیعتا روز به روز بهتر خواهد شد.

نایب رئیس انجمن راینولوژی ایران در ادامه صحبت‌هایش، افزایش انجام عمل‌های جراحی بینی در ایران را به علت نوعی چشم و همچشمی و رقابت در بین افراد خواند؛ در صورتی که عمل بینی در افرادی با مشکلاتی همچون انحراف تیغه بینی، شکستگی بینی، مشکلات عملکردی و تنفسی، مناسبت دارد که ضمن رفع این اختلالات مشکلات ظاهری بینی هم اصلاح می‌شود.

این متخصص به ۲ گروه از افراد که امکان نارضایتی بیشتری بعد از عمل دارند اشاره کرد و گفت: افرادی با مشکلات خیلی کم و جزئی بینی و افرادی با سنین بالا معمولا بعد از عمل نسبت به سایر افراد نارضایتی بیشتری دارند.

وی افزود: افراد در سنین بالا معمولا خیلی دیرتر از دیگران از نتیجه عمل راضی می‌شوند. باید به این ۲ گروه نتیجه عمل و عوارض آن کاملا توضیح داده شود و در نهایت با توجیه و درک بیمار، عمل انجام شود.

رزم‌پا در ادامه با اشاره به افرادی که اشکالات جزئی در بینی خود دارند، گفت: برای عمل بینی این افراد بسیار باید احتیاط کرد و حتما قبل از عمل باید کاملا توجیه شوند، چون بیشتر مشکلاتی که در رابطه با پزشک و نارضایتی بیمار پیش می‌آید و به مراجع قانونی ارجاع داده می‌شود، به همین دلیل است.

وی افزود: افرادی که مشکلات بسیار واضح دارند و واقعا نیاز به عمل جراحی دارند، بعد از عمل کمتر دچار نارضایتی می‌شوند.

این متخصص شایع‌ترین عارضه جراحی بینی بعد از عمل را "نیاز به ترمیم" دانست و توضیح داد: در بهترین مراکز جراحی دنیا حدود ۱۰ درصد بیماران ممکن است نیاز به ترمیم بعد از عمل بینی داشته باشند که این درصد افراد نیازمند به ترمیم باتوجه به تجربه و مهارت جراح تغییر می‌کند.

عضو هیئت‌مدیره و نایب‌رئیس انجمن راینولوژی ایران به ارائه آمار در ارتباط با عمل بینی در ایران در مقایسه با جهان پرداخت و گفت: آمار دقیق نداریم، بیشتر بر مبنای برآورد انجام شده، شایع‌ترین عمل جراحی‌زیبایی در ایران عمل‌جراحی‌بینی شناخته شده است. در دنیا نیز ایران جزو کشور‌هایی است که بالاترین میزان عمل‌های جراحی بینی در آن انجام می‌شود.

وی درباره اقبال زنان و مردان به این عمل جراحی توضیح داد:حدودا ۴۰ سال پیش میزان عمل بینی در زنان با اختلاف زیاد بالاتر از مردان بود؛ ولی امروزه تغییری که رخ داده این است که عمل بینی در مردان نیز زیادتر و اختلاف کمتر شده است.

رزم‌پا به سن درخواست عمل نیز اشاره کرد و گفت: سن درخواست عمل پایین‌تر آمده و متقاضی آن نیز در سنین پایین زیاد است. در گذشته حداقل سن ۱۸ سال بود، اما در حال حاضر بعد از دوران بلوغ در دختر‌ها از ۱۴ سالگی و در پسر‌ها از ۱۶ سالگی انجام می‌شود.

وی درباره امکان انجام عمل جراحی بینی در سنین پایین گفت: خیلی راحت انجام می‌شود و مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ البته غیر از بحث سن باید به رشد و وضعیت جسمانی بیمار نیز دقت کرد؛ چراکه گاهی شخصی ۱۴ ساله رشد جسمانی خوبی دارد، ولی فردی ۱۸ ساله رشد جسمانی کافی ندارد.

این متخصص در ادامه درباره علت "دریافت هزینه‌های متفاوت از سوی پزشکان" نیز به ایسنا توضیح داد: مهم‌ترین علت این اختلاف تجربه، مهارت، سابقه و تخصص جراح است. البته میزان هزینه بالا لزوما دلیل بر کیفیت بالا نیست. هزینه عمل به روش جراح در برخورد با بیمار و قیمتی که روی کار خودش می‌گذارد، بستگی دارد. اختلاف قیمت در حد معقولی قابل قبول است، ولی از حدی بالاتر از آن نیز قابل پذیرش نیست.

وی به تعداد زیادی از افراد که عمل‌های جراحی بینی را انجام می‌دهند و بعضا مجوز انجام این کار را ندارند نیز اشاره کرد و گفت: در گذشته انجام اعمال جراحی بینی و صورت محدود به کسانی بود که ضمن گذراندن دوره‌های آموزشی لازم تجربه و تخصص لازم را داشتند، اما متاسفانه امروزه بعضا افرادی که فاقد تخصص، صلاحیت، تجربه لازم بوده و مجوز انجام این کار را ندارند در این کار مداخله می‌کنند. این افراد که تعداد آن‌ها کم نیست، هزینه‌های پایین‌تری را به نسبت به جراحان ذیصلاح دریافت می‌کنند. سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت نیز به دنبال مقابله و برخورد با افراد بی‌صلاحیت در این زمینه هستند.

این متخصص در ارتباط با تعرفه ثابت برای عمل بینی گفت: اعمال جراحی زیبایی در دنیا تعرفه ثابت و یکنواختی ندارد؛ چراکه عمل زیبایی توافقی است و بستگی به رضایت و توافق بین بیمار و پزشک دارد.

نایب رئیس و عضو هیئت مدیره انجمن راینولوژی ایران درباره اهمیت مشاوره قبل از عمل به بیمار گفت: در کنگره‌هایی که هر سال در رابطه با جراحی‌های بینی برگزار می‌کنیم، معمولا قسمتی را به مسائل پزشکی قانونی، نظام پزشکی و بررسی بحث نارضایتی‌ها و مشکلاتی که بیماران دارند و به مراجع قانونی ارجاع داده می‌شود، اختصاص می‌دهیم.

وی به کار تحقیقاتی خود در زمینه بررسی پرونده بیمارانی که از عمل خود ناراضی بودند اشاره کرد و افزود: بیشترین نارضایتی و اختلاف بین جراح و بیمار که در نهایت باعث ارجاع به مراجع قانونی می‌شود، به دلیل "عدم مشاوره کافی" است. بیمار و پزشک قبل از عمل هر دو باید توجیه شوند؛ پزشک توان انجام عمل را در خود بسنجد و بیمار نیز میزان عملی بودن خواسته‌های خود در این جراحی را درک کند.

رزم‌پا در ادامه به برخی درخواست‌های غیرمنطقی از جانب برخی بیماران اشاره کرد و توضیح داد: بیمار باید توجیه شود که به عنوان مثال توانایی و امکان جراح در فرم‌دهی به بینی گوشتی و پوست ضخیم کمتر از بینی استخوانی و پوست نازک است و باید متوجه شود که انتظار او تا چه حد عملی است. در صورت عدم انجام مشاوره، بعد از عمل ممکن است نتیجه عمل مناسب باشد، ولی چون انتظار فرد برآورده نشده، طبیعتا نارضایتی خود را بروز می‌دهد.

رزم‌پا به اهمیت مشاوره در افرادی که بینی با اشکال جزئی دارند و متقاضی عمل ترمیمی هستند، اشاره کرد و گفت: مشاوره این افراد باید بیشتر و دقیق‌تر باشد؛ چراکه وقتی فرد از عمل اول ناراضی است، امکان نارضایتی از عمل دوم نیز بالاتر است.

این متخصص به "اختلال بدشکلی بدن" - Body Dysmorphophobis، در برخی بیماران اشاره کرد و گفت: برخی بیماران نیازمند مشاوره در حوزه روانشناسی هستند. در این حالت بیمار اشکالات خیلی جزئی در بدن خود را خیلی بزرگ می‌بیند. به عنوان مثال نوک بینی که به صورت جزئی مشکل دارد و در حد عمل نیست را خیلی بزرگ می‌بیند.

وی افزود: در بعضی موارد ثابت شده یکی از علائم اسکیزوفرنی، اختلال تصور بدشکلی بدن است. در این موارد با ارجاع به روان‌پزشک، بیمار بعد از مشاوره و کنترل اختلال، با تفکر نرمال بعضا از فکر عمل خارج می‌شود.

نایب رییس انجمن راینولوژی ایران در پایان مهم‌ترین قدم در عمل جراحی بینی را مشاوره قبل از عمل و انتخاب کیس مناسب جراحی خواند و گفت: اگر همه موارد درست انجام شود، هم نتیجه عمل راحت‌تر تحت کنترل خواهد بود و هم میزان رضایت بیمار بعد از عمل بهتر است.