دوز سوم چه واکسنی بزنیم؟

روزنامه همشهری نوشت:  «تزریق دوز سوم واکسن کووید-۱۹ برای افراد بالای ۴۰سال، به شرط فاصله زمانی سه تا چهار ماهه از تزریق دوز دوم، در حالی آغاز شده که با وجود توصیه وزارت بهداشت مبنی بر تزریق همان واکسن‌های دوز اول و دوم باز هم برخی به دنبال واکسن‌هایی با برند‌های دیگرند تا سناریوی کمیاب‌شدن آسترازنکا برای تزریق دوز اول واکسن تکرار شود.

حالا خبر‌هایی که از مراکز واکسیناسیون به گوش می‌رسد حکایت از مراجعه تعداد زیادی از افراد برای تزریق واکسن آسترازنکا دارد؛ با این تصور که ایمنی بیشتری به فرد می‌دهد.

تزریق دو دوز واکسن کرونا در کشور روند مناسبی را طی می‌کند و بر اساس آمار وزارت بهداشت، نزدیک به ۸۰درصد جمعیت بالای ۱۲سال حداقل یک دوز واکسن‌شان را دریافت کرده‌اند.

در شبانه‌روز اخیر، بیش از ۱۰۱هزار دوز واکسن برای نوبت اول و بیش از ۲۲۰ هزار دوز برای نوبت دوم تزریق شده است و سهم دوز سوم ۲۲۶هزار دوز بوده است. از چهاردهم مهر هم با آغاز تزریق دوز سوم بر اساس همان اولویت‌های گروه‌های پرخطر، تاکنون بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار دوز تزریق شده است.

با گسترس شیوع اومیکرون در ۶۹ کشور جهان، تزریق دوز سوم با گذشت سه تا شش ماه از ترزیق دوز دوم واکسن، ضروری اعلام شده است؛ دوز سوم یا تقویتی واکسن در افراد دریافت‌کننده دو دوز واکسن کرونا، با هدف بهبود ایمنی ناشی از دو دوز قبلی تزریق می‌شود و کمک می‌کند تا در طولانی‌مدت محافظت و ایمنی در برابر نوع شدید کووید-۱۹ ایجاد شود.

به استناد مطالعات انجام‌شده درباره کارایی دوز سوم بر بدن، افراد دریافت‌کننده این واکسن نسبت به آن‌ها که حداقل پنج ماه از تزریق دوز دوم‌شان گذشته، ۹۳درصد خطر کمتری برای بستری‌شدن به دلیل ابتلا به کرونا دارند.

همچنین شدت بیماری و خطر مرگ ناشی از ویروس کرونا در افرادی که دوز سوم را دریافت کرده‌اند به ترتیب ۹۲ و ۸۱ درصد کمتر اعلام شده است. در این میان کمیته علمی کشوری ستاد مقابله با کرونا تزریق دوز سوم برای گروه سنی بالای ۱۸سال را هم تصویب کرده و حالا افراد بالای ۴۰سال به ترتیب دیگر گروه‌های سنی در اولویت تزریق قرار خواهند گرفت.

تزریق دوز سوم برای تمامی واکسن‌ها توصیه می‌شود؛ در حالی که عده‌ای تصور می‌کنند، تزریق دوز سوم تنها برای دریافت‌کنندگان سینوفارم است؛ واکسنی که بیشترین سهم را در واکسینه‌کردن جمعیت کشور داشت.

در حالی که بر اساس اعلام متخصصان نظام سلامت، تزریق دوز سوم برای واکسن‌های آمریکایی هم توصیه شده است، تنها تفاوت در فاصله زمانی بین دریافت دوز دوم و سوم واکسن است.

این فاصله زمانی برای سینوفارم سه تا چهار ماه و برای فایزر پنج تا شش ماه اعلام شده است. گفته می‌شود اختلاف چندانی در مدت زمان کم‌شدن اثربخشی آن‌ها وجود ندارد.

معاون وزیر: تمام واکسن‌ها موجود است

از میان گزینه‌های تزریق دوز سوم واکسن، هر روز به تعداد متقاضیان آسترازنکا افزوده می‌شود. انتشار اخبار و مقالات متعدد درباره ایمنی‌زایی آسترازنکا و اثربخشی آن نسبت به سایر واکسن‌ها، منجر شده تا افراد تمایل بیشتری برای دریافت این واکسن داشته باشند؛ درست مانند اتفاقی که در اوایل تزریق دوز اول واکسن کرونا رخ داده بود و همه در جست‌وجوی آسترازنکا بودند.

میزان تقاضای بالا برای این برند از واکسن، موجودی مراکز واکسیناسیون برای این واکسن را صفر کرد. این در حالی است که اولویت تزریق این واکسن برای دوز دوم یا تزریق سومین دوز به سالمندان بالای ۶۰ سال است.

با این که بسیاری از مراجعه‌کنندگان با نبود این واکسن در مراکز واکسیناسیون مواجه شده‌اند، اما کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت، کمبود واکسن‌های آسترازنکا در مراکز واکسیناسیون کشور را تأیید نمی‌کند و می‌گوید: «در وهله اول به هیچ عنوان برای تامین دوز دوم تزریق آسترازنکا مشکلی وجود نداشته است و در تمام استان‌ها توزیع به صورت مرتب انجام می‌شود.

اما این که به دلیل برخی تصورات و تقاضای زیاد برای دوز سوم عنوان شود که آسترازنکا موجود نیست یا کم است را تأیید نمی‌کنم. ما تمام واکسن‌های مورد نیاز برای تزریق دوز سوم را تامین کرده‌ایم و مردم می‌توانند با مراجعه به مراکز تزریق دوز سوم واکسن‌شان را با هدف افزایش سطح ایمنی تزریق کنند.»

به گفته این مسئول حتی درباره تزریق دوز سوم واکسن هم همان شعار سازمان بهداشت جهانی یعنی «اولین واکسن در دسترس، بهترین واکسن» مطرح است و تنها هدف از مرحله سوم واکسیناسیون در کشور افزایش ایمنی در جامعه و مقابله با جهش‌های جدید ویروس و پیک ششم است.

بر اساس دستورالعمل اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت برای تزریق دوز یادآور، کسانی که در نوبت اول و دوم، اسپوتنیک‌وی، سینوفارم، آسترازنکا و کووایران برکت تزریق کرده باشند، بهتر است دوز سوم را هم از همان نوع اول تزریق کنند که البته با توجه به واردات کم بهارات و اسپوتنیک‌وی، واکسن‌های آسترازنکا یا پاستوکووک پلاس به عنوان دوز سوم در نظر گرفته شده است.

البته تزریق آسترازنکا یا پاستوکووک پلاس در نوبت یادآور دیگر واکسن‌ها هم مجاز و مورد تأیید است.

اطلاع‌رسانی درباره تزریق دوز سوم واکسن مناسب نیست. هر کس اطلاعات مورد نیازش را از جست‌وجو در گوگل یا در فضای مجازی یا حتی پرس‌وجو از پزشکان به دست می‌آورد.

با این که تاکنون اطلاعیه‌های زیادی از سوی وزارت بهداشت منتشر شده، اما مردم همچنان برای تزریق دوز سوم سرگردانند و نمی‌دانند باید چه واکسنی تزریق کنند. اخبار ضدونقیض درباره عوارض واکسن هم به آشفتگی مردم دامن زده است.

معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره ضرورت افزایش اطلاع‌رسانی درباره تزریق دوز‌های یادآور واکسن می‌گوید: «بار‌ها در این باره اطلاع‌رسانی انجام شده. واکسیناسیون نوبت سوم از ۱۴ مهر ابتدا برای کادر بهداشت و درمان، افراد در معرض ابتلای شدید کرونا و گروه سنی بالای ۶۰ سال آغاز شد.

در مرحله دوم افراد بالای ۴۰ سال فراخوان شدند که این افراد می‌توانند با در نظر گرفتن فاصله زمانی (گذشت چهار ماه از تزریق سینوفارم و شش ماه از تزریق آسترازنکا) به مراکز واکسیناسیون مراجعه و تزریق دوز سوم واکسن‌شان را انجام دهند.

در مرحله بعدی هم دیگر گروه‌های بالای ۱۸سال دعوت می‌شوند. تمام توضیحات درباره تزریق دوز سوم واکسن در این مراکز به مردم ارائه و به آن‌ها گفته می‌شود با توجه به واکسن‌های تزریق‌شده در نوبت اول و دوم مجاز به تزریق چه نوع واکسنی هستند.»

دو واکسن ایرانی در سبد تزریق دوز سوم

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از یک واکسن با پلتفرم متفاوت با نوع واکسن در دوز‌های قبلی، مورد تأیید است.

شاید همین مسئله منجر شده تا مردم درخواست بیشتری برای تزریق دوز سوم، متفاوت با دوز‌های قبلی‌شان داشته باشند. از آنجایی که بسیاری از جمعیت کشور، سینوفارم تزریق کرده‌اند، حالا تمایل دارند تا آسترازنکا دریافت کنند.

البته معاون وزیر بهداشت، تقاضا برای برند‌های خاص در تزریق دوز سوم را علمی نمی‌داند و می‌گوید: «توصیه‌ها در تزریق دوز سوم واکسن، همان واکسن نوع اول و دوم است.

هیچ توصیه‌ای مبنی بر تزریق نوع واکسن خاصی نشده که هجوم و تقاضا تنها برای یک برند را افزایش دهد و باعث کمبود یک نوع واکسن در کشور شود.

ما بر اساس سبد واکسیناسیون کشور، تزریق دوز یادآور را برنامه‌ریزی کرده‌ایم و خدمات‌رسانی انجام می‌شود و این را که چه تقاضایی درباره چه واکسن‌هایی است شاید ما نتوانیم اجابت کنیم.»

از میان پنج واکسن ایرانی در سبد واکسیناسیون کشور، به جز برکت و فخرا که پلتفرم مشابه سینوفارم دارند، سه واکسن دیگر یعنی پاستوکووک، اسپایکوژن و کووپارس با پلتفرم‌های متفاوت می‌توانند به عنوان واکسن‌های متفاوت در دوز سوم مورد استفاده قرار بگیرند که تنها برکت و پاستوکووک پلاس به عنوان واکسن یادآور مجاز به تزریق اعلام شده‌اند.

معاون وزیر بهداشت درباره اضافه‌نشدن دیگر واکسن‌های ایرانی به سبد واکسیناسیون تزریق دوز سوم هم بیان می‌کند: «در تمام مراکز واکسن‌های ایرانی هم تزریق می‌شود، اما هم‌اکنون تنها دو واکسن برکت و پاستوکووک پلاس برای تزریق دوز سوم در نظر گرفته شده است.

ما تنها کشوری هستیم که انواع واکسن‌ها را در سبد واکسیناسیون داریم، اما تمام تدبیرمان پوشش سریع واکسیناسیون دوز سوم برای افرادی است که چهار تا شش ماه از تزریق دوز دوم آن‌ها گذشته است.

در تمام مراکز واکسیناسیون، واکسن‌های در نظر گرفته شده برای تزریق دوز سوم فراهم است و هیچ مشکلی وجود ندارد. اما درباره توصیه‌هایی مبنی بر تزریق متفاوت واکسن‌هایی با پلتفرم‌های متفاوت هم باید بگویم که تمام سیاست‌های اعمال‌شده برای واکسیناسیون در کشور با هدف سلامتی، اثربخشی و ایمنی‌زایی بیشتر در جامعه صورت گرفته است.»

چرا باید دوز سوم بزنیم؟

حیدری در پاسخ به این سؤال که اگر افراد برای تزریق دوز سوم مراجعه نکنند، آیا در معرض خطر قرار می‌گیرند هم توضیح می‌دهد: «تزریق دوز سوم برای تمام افراد بالای ۱۸ سال تصویب شده، اما برای جلوگیری از ازدحام در مراکز، گروه‌های سنی به ترتیب اولویت اعلام می‌شوند.

اگر با گذشت زمان اعلام شده از تزریق دوز دوم هم افرادی برای تزریق دوز سوم مراجعه کنند با کاهش سطح ایمنی بدن‌شان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار خواهند گرفت.

یکی از راه‌های مقابله با پیک ششم و سویه اومیکرون، افزایش ایمنی در سطح جامعه با افزایش سطح پوشش واکسیناسیون برای تزریق هر دو دوز اولیه و دوز سوم است.

البته درباره ویروس جهش‌یافته جدید از آفریقای جنوبی هنوز گزارشی از ورود آن به کشور با توجه به آزمایشات انجام شده و رصد جامعه نداشته‌ایم، اما به هر صورت اومیکرون در بیش از ۶۰ کشور جهان مشاهده شده و ما هم نمی‌توانیم ادعا کنیم که قطعا ویروس به کشور وارد نشده باشد.

بهترین استراتژی، واکسیناسیون و بالابردن پوشش واکسن است و همچنین رعایت پروتکل‌های بهداشتی. تزریق دوز سوم هم می‌تواند ایمنی جامعه را بالا ببرد.»

این در حالی است که برخی عنوان می‌کنند با تزریق یک یا دوز واکسن کرونا عوارض مختلفی را تجربه کرده‌اند و همین مسئله باعث ترس‌شان از تزریق دوز دوم می‌شود، حیدری در این باره توضیح می‌دهد: «درباره تمام واکسن‌ها عوارض مشابه و جزئی وجود دارد که در حال رصد و بررسی است و به معاونت درمان وزارت بهداشت گزارش می‌شود.

البته تاکنون هیچ عارضه جدی و خطرناکی درباره تزریق واکسن‌ها گزارش نشده، اما عوارض گزارش‌شده هم با تشکیل پرونده در دست بررسی است.

در صورت گزارش موارد جدی هم پرونده بیماران در کمیته علمی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و درباره بروز آن عوارض تصمیم‌گیری و اظهار نظر می‌شود.»