نقاشی‌های دیده نشده ناصرالدین شاه از همسران و نزدیکانش

نقاشی‌ها و طراحی‌های باقی‌مانده از آثار ناصرالدین شاه قاجار در نمایشگاه مجازی کاخ جهانی گلستان رونمایی شد. ناصرالدین شاه از شاگردان میرزا حسن خان صنیع الملک غفاری بوده است.

به گزارش ایسنا؛ سیزده اثر انتخابی از طراحی‌ها و نقاشی‌های ناصرالدین شاه در حوضخانه میراث جهانی گلستان به صورت مجازی به نمایش گذاشته شده است. برخی از این آثار برای نخستین‌بار نمایش داده می‌شود.

بیشتر طراحی‌ها سیاه‌قلم بوده که در میان آن‌ها، تابلو‌های رنگ روغن و آبرنگ هم مشاهده می‌شود. پرتره درباریان، زنان حرمسرا، شکار‌ها و طبیعت، از جمله مشق و طرح‌های به‌جامانده از ناصرالدین شاه است. ویژگی این تصاویر، سوای هنر و استعداد شاه قاجار، حاشیه‌نگاری و دست‌خطی است که در کنار هر اثر به جا گذاشته و خلاصه وضعیتی را از شرایط آن طراحی، تاریخ و موقعیت جغرافیای آن ثبت کرده است. مثلا در حاشیه نقاشی یکی از خادمان دربار، به دست‌خط ناصرالدین شاه نوشته شده که در ۵ دقیقه مشق شده که گویای سرعت عمل او در طراحی بوده است.

رنگ روغن که در سال پایانی عمر ناصرالدین‌شاه کشیده شده است

در مجموعه به نمایش گذاشته‌شده، دو تابلو رنگ روغن در سال‌های پایانی زندگی ناصرالدین شاه کشیده شده که یکی از آن‌ها ناتمام مانده و دست‌نوشته‌ای روی اثر به این شرح مشاهده می‌شود: «این پرده را در سنه ۱۳۱۳ هجری قمری شاه شهید به دست مبارک ساخته و ناتمام مانده است.» در همان سال، ناصرالدین شاه ترور شد.»

حسین‌پور، ناظر بر امور موزه‌های کاخ گلستان و کارشناس موزه در شرحی از این نمایشگاه مجازی گفت: «این نمایشگاه بخشی از آثارِ باقی‌مانده از هنر‌های ناصرالدین شاه است. شاه قاجار آثار دیگری داشته، همچون مرقعات نقاشی، اشعار و یادگاری‌هایی از سفر‌های فرنگ که در مخازن این مجموعه نگهداری می‌شود و پس از کرونا تمام این آثار به نمایش گذاشته خواهد شد.»

یکی از زنان حرمسرای ناصری

آفرین امامی، مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان نیز درباره این نمایشگاه که به صورت مجازی شد، با بیان این‌که مجموعه‌ای نادیده از آثار نقاشی ناصرالدین شاه برای نخستین‌بار به صورت مجازی به نمایش گذاشته شده است، گفت: ناصرالدین شاه که ذوق هنری خود را در هنر‌های مختلف محک می‌زد، چه در زمان ولایتعهدی که در تبریز سکونت داشت و چه پس از آن‌که به تختگاه تهران مهاجرت کرد و در کاخ گلستان به حکومت نشست، به هنر نقاشی و طراحی نیز علاقه‌مند بود.

ناصرالدین شاه نوشته: روز جمعه ۲ شهر ربیع الثانی نیم ساعت به غروب مانده. شبیه پشت سر صنیع الدوله (معلم نقاشی) است در حالی که تاریخ عثمانی را به زبان فرانسه می خواند

به گفته او، ناصرالدین شاه از شاگردان میرزا حسن خان صنیع الملک غفاری بوده که با ذوق شاهانه خود و با قلم آهن و مرکب سیاه، چهره درباریان و زنان اندرونی را نقاشی کرده و با مناسبت، جمله یا شعری را در حاشیه آن‌ها می‌نوشته است. اسلوب نقاشی‌های ناصرالدین شاه نیز مشابه استادش برپایه طبیعت‌گرایی بوده و با ذکر جزء به جزء همه مناظر طبیعی را به همان شکلی که می‌دیده، به تصویر کشیده و مانند استادش دارای نگاهی مدرن و متأثر از فرهنگ اروپایی است و تلاش کرده تا با کپی‌برداری از استادش آثار را با نقاشی دیرین ایرانی و نگارگری پیوند دهد.

تصویر یکی از خدمتگزاران دربار که ناصرالدین شاه کنارش نوشته: در شب ۲۶ رمضان چهار ساعت از شب گذشته در پنج دقیقه در تاریکی مشق شد

در توضیح نوشته «صورت سه تا از طایفه اجنه در شب شنبه که در خاب [خواب] دیده شد». این نقاشی شش ماه در موزه لوور پاریس هم نمایش داده شده است