چرا «آزادی» مهم است؟

تیم ملی ایران باید روز پنجشنبه به مصاف سوریه برود تا اولین بازی‌اش در آخرین مرحله انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر را برگزار کند. این دیدار زیر سایه مسائل مختلفی از‌جمله کرونایی‌شدن اعضای کادر فنی تیم ملی است و هنوز به‌طور مشخص، حداقل تا زمان نگارش این مطلب، عنوان نشده که آن‌ها می‌توانند روی نیمکت برای این بازی بنشینند یا نه.

فارغ از موضوعات فنی اعم از آمادگی مهاجمان خوب تیم ملی یا رکوردشکنی تعداد حضور لژیونر‌ها در اردو، این بازی یک نکته بسیار ویژه دارد: میزبانی ایران در «آزادی». شاید عجیب باشد که بعد از این همه سال، الان موضوع میزبانی ایران در ورزشگاه آزادی تبدیل به سوژه‌ای مهم برای مخاطبان ایرانی شده است؛ ولی واقعیت امر این است که به این راحتی‌ها نمی‌شود از کنار این مورد گذشت.

میزبانی تیم ملی و باشگاه‌های ایرانی در سال‌های اخیر به‌دلایل مشخص سیاسی و امنیتی گرفته شده و هر بار با توجیه نه‌چندان مرتبطی از‌سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا با آن برخورد شده است. اگرچه بسیاری عدم اختصاص میزبانی به ایران را مربوط به مسائلی مانند شیوه مدیریت کرونا یا نبودن تجهیزات کمک‌داور ویدئویی توصیف می‌کنند، ولی مشخصا این مورد ریشه در اتفاقاتی سیاسی دارد؛ اتفاقاتی که البته نه از سوی خارجی‌ها، بلکه با سهل‌انگاری عده‌ای در داخل ایران رقم خورده است.

برای یافتن ریشه این موضوع باید عدم اعطای میزبانی به ایران در دو وهله مورد بررسی قرار بگیرد: یکی میزبانی از تیم‌های عربستانی و دیگری میزبانی از تیم‌های آسیایی. برای مورد میزبانی از تیم‌های عربستانی، آن‌قدر تکرار شده که به نظر می‌رسد مخاطبان ورزش به‌خوبی آن را در ذهن داشته باشند. اتفاق مربوط به زمان تقریبی پنج سال پیش است که عده‌ای در تهران از سفارت عربستان بالا رفتند و روابط دیپلماتیک دو کشور را به هم زدند. بعد از آن واقعه تا همین الان هیچ تیم و ورزشکار عربستانی به ایران نیامده است.

نیامدن عربستان به‌تنهایی مسئله‌ساز نبود؛ چون متحدان این کشور در منطقه از‌جمله دو کشور بحرین و امارات هم پشت عربستان درآمدند و از کنفدراسیون فوتبال آسیا درخواست کردند میزبانی ایران در تقابل با نمایندگان این کشور هم به زمین بی‌طرف برده شود. اگرچه کنفدراسیون فوتبال آسیا این پیشنهاد را نپذیرفت، ولی مشخصا به سود نمایندگان عربستانی رأی داد و حضور در ایران را برای نمایندگان این کشور «نا‌امن» توصیف کرد. این‌طور شد که با وجود تلاش‌های بسیار، میزبانی ایران از نمایندگان عربستانی گرفته و به کشور دیگری سپرده شد. این اتفاق با وجود سفر تیم‌های ایرانی به عربستان همچنان پابرجاست و ورزشکاران این کشور همچنان به پشتوانه قدرتی که در AFC دارند، از سفر به ایران سر باز می‌زنند. زنده‌ترین نمونه‌اش هم مربوط به تقابل استقلال با الهلال عربستان در لیگ قهرمانان آسیا است. این بازی روی کاغذ به میزبانی استقلال برگزار می‌شود، ولی عربستانی‌ها دوباره عنوان کردند حاضر به سفر به ایران نیستند و میزبانی استقلال به زمین بی‌طرف برده شد. م

وضوع عربستان موضوع چندان جدیدی نیست. تا پیش از این فقط تیم‌های عربستانی از حضور در ایران معاف بودند؛ ولی رقم‌خوردن اتفاق دوم در ایران همه‌چیز را به هم ریخت. به عبارت دقیق‌تر، از زمانی که هواپیمای اوکراینی به اشتباه مورد اصابت قرار گرفت و ساقط شد، موج جدید و جدی‌تری علیه میزبانی ایران در بازی‌های آسیایی و منطقه‌ای شکل گرفت. کلیدش از زمانی زده شد که کنفدراسیون فوتبال آسیا اعلام کرد تیم‌های باشگاهی در ایران نه‌تن‌ها از تیم‌های عربستانی بلکه از هیچ تیم دیگری «تا اطلاع ثانوی» نمی‌توانند میزبانی کنند.

این موضوع با اعتراض مسئولان وقت فدراسیون فوتبال مواجه شد و آن‌ها با اعزام تیمی از فدراسیون در کنار نمایندگان باشگاه‌های ایرانی به مقر کنفدراسیون فوتبال آسیا رسما به این مورد واکنش نشان دادند. بعد‌ها همین مورد هم تبدیل به سوژه‌ای بحث‌برانگیز شد؛ چون طرف‌های ایرانی از این خبر دادند که AFC رأی خود را برداشته و حق را به ایران داده است. کنفدراسیون فوتبال آسیا، اما این مورد را رد و عنوان کرد بازی‌های مرحله رفت گروهی همگی به میزبانی رقبا برگزار می‌شود و در بازی‌های برگشت در صورت احراز «امن‌بودن فضای ایران» اجازه میزبانی به تیم‌های ایرانی خواهد داد.

مسئولان ایرانی در شرایطی از موفقیت در این پرونده حرف می‌زدند که AFC رسما اعلام کرده بود برای بازی‌های برگشت تیمی متشکل از مسئولان این نهاد به ایران فرستاده خواهند شد و در صورت محرز‌شدن آرامش نسبی در ایران، به این کشور اجازه میزبانی می‌دهد. این مسئله مهم، اما بعدا با شیوع ویروس کرونا و میزبانی متمرکز بازی‌ها کاملا به دست فراموشی سپرده شد و بعد هم با اتفاقات دیگری گره خورد. کرونا این بهانه را به دست مسئولان کنفدراسیون فوتبال آسیا داد تا میزبانی را دوباره به تیم‌های باشگاهی و تیم ملی ایران ندهد. موردش هم جدید است؛ هم پرسپولیس و هم تیم ملی، در‌حالی‌که استحقاق میزبانی در آسیا را داشتند، به ترتیب به هند و بحرین فرستاده شدند تا فرصت میزبانی را نداشته باشند.

به غیر از مسئله میزبانی، مورد حق پخش بازی‌ها و البته نداشتن سیستم VAR هم دو بهانه جدید دیگری بود که ازسوی مسئولان AFC به‌عنوان دلایلی بر عدم اعطای میزبانی به ایران اعلام می‌شد. مواردی که مشخصا نشان می‌داد بهانه‌ای بیش نیست و این نهاد صرفا به خاطر همان دو دلیل سیاسی-امنیتی حاضر به دادن میزبانی به ایران نشده است.

برای بررسی چنین ادعایی بهتر است وضعیت کنونی ایران مورد بررسی قرار بگیرد؛ تیم ملی در شرایطی قرار است بعد از مدت‌ها در ورزشگاه آزادی از یک رقیب آسیایی پذیرایی کند که هنوز سیستم VAR نصب نشده است. اگر AFC این مورد را یکی از دلایل عنوان می‌کرد باید همچنان به ایران میزبانی نمی‌داد. از سوی دیگر، وضعیت مدیریت کرونا در ایران در این برهه زمانی به‌مراتب بدتر از زمان قبلی است که عنوان شد به‌دلیل شیوع ویروس کرونا در ایران، به این کشور میزبانی داده نمی‌شود. این هم یکی‌دیگر از موضوعاتی است که نشان می‌دهد این‌ها همه طرح بهانه بوده است. درباره حق پخش که تازه‌ترین بهانه‌جویی AFC است هم که نیاز به واکاوی چندانی نیست.

با درنظر‌گرفتن موضوعاتی که در بالا عنوان شده، اهمیت میزبانی در «آزادی» بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار می‌گیرد. فارغ از مسائل پیش‌پاافتاده، این مورد نشان می‌دهد که کنفدراسیون فوتبال آسیا بالاخره ادعای چندین کشور مبنی‌بر ناامنی در ایران را رد کرده و حالا به ایران حق طبیعی‌اش را اعطا کرده است. الان شرایط به گونه‌ای است که برخلاف سال گذشته دیگر تیمی نمی‌تواند (به غیر از عربستانی‌ها) برای آمدن به ایران «ناز» کند و دنبال بهانه‌جویی باشد. حداقلش این است که دیگر حرف فدراسیون‌های فوتبالی مانند سوریه که می‌گوید «ایران شایستگی میزبانی ندارد» در کنفدراسیون فوتبال آسیا خریدار ندارد. البته این مورد برگرفته از ضعف مدیران ایرانی است که پیش از این مسئله میزبانی ورزشی در ایران را حل‌وفصل نکرده‌اند تا حالا بعد از رسیدن حق طبیعی میزبانی، «آزادی» تبدیل به مسئله مهمی شود.