بازگشت به مذاکرات دو طرفه است / توپ در زمین آمریکا است

فرارو- خروج ترامپ از برجام در سال ۹۷ آغاز جدی تلخ‌کامی‌های دولت روحانی بود. از آن تاریخ با بازگشت تحریم‌ها و افزایش فشار‌ها کشور در تنگنایی قرار گرفت که تا پیش از این کمتر تجربه شده بود.

به گزارش فرارو، از نظر اغلب کارشناسان رفتن ترامپ و آمدن بایدن خود می‌تواند نوید پایان فشار‌های سخت آمریکا بر ایران و پایان تلخ‌کامی‌های دولت روحانی باشد. اما آیا به راستی آمدن بایدن می‌تواند کام تلخ دولت روحانی را شیرین کند؟ چگونه ممکن است؟ و دولت در این باره چه باید کند؟

 

بازگشت به مذاکرات دو طرفه است
حسن بهشتی‌پور کارشناس مسایل سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در گفتگو با فرارو در این باره گفت: این یک موضوع دوطرفه است و صرفاً دست دولت آقای روحانی نیست. آمدن بایدن صرفاً یک فضای مثبت ایجاد نمی‌کند. باید ببینیم که آقای بایدن چه سیاستی را اتخاذ می‌کند. اگر او به آن وعده‌اش که بازگشت به برجام است وفا بکند و آن را اجرا بکند و دستوراتی که آقای ترامپ پس از اردیبهشت ۹۷ را داد لغو بکند به‌عنوان یک رئیس جمهور می‌توان گفت که آقای روحانی می‌تواند از این فرصت استفاده کند که فضا را برای همکاری و گفتگوی جدید فراهم کند، اما آقای بایدن بهمن‌ماه کارش را به عنوان رئیس جمهور آمریکا شروع می‌کند، طبق قانون آمریکا ۲۰ ژانویه آغاز دولت جدید است. گام اول این است که وقتی بایدن قدرت را در کاخ سفید در دست گرفت به صراحت دستوری صادر کند که دستور‌های قبلی ترامپ را لغو کند یا حداقل به حالت تعلیق دربیاورد. او باید رسماً اعلام بکند که من به تعهدات آمریکا در برجام برگشتم. اگر اینکار را بکند به نظر من راه باز می‌شود که آقای روحانی اواخر دولتش بتواند احیاناً اقدامی را انجام بدهد یا مثلاً بابی را برای مذاکره باز کند تا بتواند مشکلاتی که در اجرای برجام بوجود آمده را برطرف کند.

وی افزود: این موضوع یک‌طرفه نیست، ولی در ایران طوری صحبت می‌کنند که اگر بایدن بیاید همه مشکلات حل می‌شود یا برعکس اگر دولت جدیدی در ایران سر کار بیاید همه مشکلات را می‌تواند حل کند. درحالی‌که واقعاً این‌طور نیست. در دولت ایران یا در دولت آمریکا هرکسی می‌خواهد باشد به‌تنهایی نمی‌تواند این مشکل را برطرف کند. باید یک خواست دوطرفه باشد. همان‌طور که در برجام دو طرف خواستند و از برخی خواسته‌هایشان گذشتند تا به یک توافق رسیدند. این بارهم باید هر دو طرف برای حل مشکلات موجود اراده نشان بدهند تا بتوانند مشکلات به وجود آمده در اثر سیاست‌های غلط ترامپ را حل کنند.

او ادامه داد: به‌نظر من بخشی هم به رهبری برمی‌گردد که مجوز لازم را بدهند تا بشود گفتگو و مذاکره کرد؛ ولی قبل از آن هر دو طرف باید اقداماتی انجام بدهند. اول آمریکا باید آن دستوراتی که ترامپ در اردیبهشت ۹۷ صادر کرده است لغو کند. دوم ایران هم به تعهدات قبل از خرداد سال ۹۷ پیش از آغاز پنج مرحله برگردد. یعنی هر دو طرف باید گام‌هایی را با همدیگر بردارند تا فضا آماده بشود برای این‌که بتوانند همکاری در چارچوب برجام را شروع کنند.

این کارشناس بیان کرد: بین ترامپ و بایدن در سیاست‌هایشان فرق وجود دارد. این یک واقعیت است. آن‌ها در اهداف یکی هستند و جمهوری‌خواه و دموکرات ندارد؛ اهداف آن‌ها منافع ملی آمریکاست؛ بنابراین از این جهت کلی با هم فرقی ندارند، اما از لحاظ سیاست‌ها و روش‌ها خیلی فرق دارند. همان گونه که بین اوباما و ترامپ خیلی تفاوت وجود داشت بین بایدن و ترامپ هم تفاوت هست. آن‌ها متناسب با شرایطی که پیش می‌آید تصمیم می‌گیرند که چه سیاست‌هایی اتخاذ بکنند. البته سیاست‌های بلندمدت آن‌ها مشخص است که با آمدن و رفتن آدم‌ها تغییر نمی‌کند، ولی تاکتیک‌ها و سیاست‌ها را باید بخوبی بشناسیم که این سیاست‌ها چیست و چه روشی باید اتخاذ کرد بازهم تاکید می‌کنم این یک‌طرفه نیست و نباید فقط طرف آمریکا را تحلیل کرد. بلکه باید طرف خودمان را هم تحلیل بکنیم.

وی افزود: مسئولان ما قبلاً گفتند که اگر آمریکا به برجام برگردد می‌شود باب مذاکره را برای نحوه اجرای برجام باز کرد، ولی بحث این است که اول باید آن طرف گام اصلی را بردارد و به برجام برگردد که به تعبیر آقای روحانی برگشت به قانون و قوانین بین‌المللی است.

بهشتی‌پور با توجه به اظهارات محمدجواد ظریف در باره تفاوت بین بایدن و ترامپ، گفت: چه ما این را از طرف آقای ظریف پالس برای تمایل به مذاکره تلقی بکنیم چه نکنیم مهم این است که آن طرف، اول باید اقدامات غلطی که آقای ترامپ انجام داده را کنار بگذارد تا فضا باز شود برای آنکه بشود حرف زد. سیاست ترامپ در پی براندازی دولت جمهوری اسلامی ایران بود. او دنبال این بود که از طریق ایجاد نارضایتی عمومی در داخل کشور، دولت ایران را سرنگون کند. این نقشه‌ای بود که بنیامین نتانیاهو، آقای بولتون و آقای پمپئو کشیده بودند و آقای ترامپ هم دستورش را داده بود. حالا به هرحال این تفکر و خط مشی یعنی تحریم‌ها و فشار‌های حداکثری عملاً در آمریکا شکست خورد و نتوانست رای بیاورد. حالا باید دید آیا آقای بایدن این فشار حداکثری را کنار می‌گذارد و راهبردش چیست و چه روشی را اتخاذ می‌کند.

 

توپ در زمین آمریکاست
او تأکید کرد: توپ در زمین آمریکاست. آقای ترامپ تا بهمن‌ماه همچنان رئیس‌جمهور قانونی آمریکا است. تا اول بهمن باید همچنان منتظر باشیم تا ببینیم آقای بایدن چکار می‌کند. این که گفته من به برجام برمی‌گردم این کار را می‌کند و فرمان رئیس‌جمهور قبلی را لغو می‌کند. چون رئیس‌جمهور آمریکا این اختیار دارد که آنچه را که با فرمان رئیس جمهور شروع شده است لغو کند. خودش اعلام کرده است که این کار را می‌کند باید دید آیا درعمل این کار را می‌کند یا خیر. هر چند احتمال آن زیاد است. چون کار ترامپ غلط بود و خود این‌ها هم از سیاستی که آقای ترامپ در پیش گرفته بود، انتقاد کردند. ترامپ بازی اسرائیلی‌ها و عربستان سعودی را خورد و در میدان آن‌ها بازی کرد و به هیچ جایی هم نرسید.

وی افزود: این‌ها فکر می‌کردند که ایران در سال ۹۷ شش ماهه به زانو درمی‌آید و کارش تمام است. ولی دیدند این طوری نشد. گفتند ۹۸ می‌شود، اما نشد باز گفتند سال ۹۹ کار ایران تمام است، اما حالا تا آبان ماه هم طول کشیده است؛ بنابراین ارزیابی غلط کردند و براساس ارزیابی غلط، برنامه شان غلط از آب درآمد. بایدن هم به این سیاست غلط انتقاد داشت و احتمال زیاد دارد که این سیاست را کنار بگذارد و سیاست دیگری اتخاذ بکند.

بهشتی‌پور همچنین درباره قبول مذاکره از سوی ایران در صورت برداشتن گام اول گفت: اگر واقعاً آمریکا این قدم‌ها را بردارد همان‌طور که رهبری در سال ۹۱ مجوز انجام مذاکرات در مسقط را دادند دوباره این اجازه را خواهند داد. آن موقع چرا مجوز دادند؟ چون اوباما به‌صورت کتبی اعلام کرد که می‌پذیرد ایران غنی‌سازی را ادامه بدهد. اگر اوباما آن گام بزرگ را قبول نکرده بود این مذاکره صورت نمی‌گرفت. تا آن زمان دولت بوش پسر و دولت اوباما مرتب تاکید داشتند که ایران باید غنی‌سازی را متوقف کند تا بعد مذاکرات شروع بشود، ولی وقتی اوباما پذیرفت که غنی‌سازی ادامه پیدا بکند ولو محدود، مجوز مذاکرات هم صادر شد. پس بنابراین باید آقای بایدن هم با انجام یک کار بزرگ نشان بدهد که دنبال این است که از طریق گفتگو و مذاکره به نتیجه مثبتی برسد.

 

طرح مجلس مشکلی را حل نمی کند
این کارشناس همچنین با اشاره به طرح مجلس درباره وادار ساختن آمریکا به مذاکره درباره باید‌ها و نباید‌های ایران تا بهمن ماه یعنی زمان روی کار آمدن بایدن عنوان کرد: این طرح مجلس کمکی به حل مسئله نمی‌کند که گره هم می‌اندازد. درواقع با اجرای چنین طرح‌هایی ایران متحدین خود یعنی روسیه و چین را هم از دست خواهد داد؛ بنابراین اصل را در این سه ماه بر این بگذاریم که تحریم‌ها را چگونه می‌شود کاهش داد؟ چگونه می‌شود از این جو روانی خوبی که پدید آمده است استفاده کرد و اثرات تحریم را در داخل کشور کم کرد؟ در پی سیاست‌های خوب اقتصادی بخصوص اصلاح نظام بانکی و بانکداری در کشور باشیم که واقعاً فاجعه است. این کار‌ها را دنبال کنیم تا در این سه ماه اثربخشی جو روانی مثبتی که به خاطر شکست ترامپ به وجود آمده است را تقویت کنیم. برای این هدف از سیاست‌های اقتصادی صحیح کمک بگیریم تا این جو تقویت بشود و تداوم پیدا بکند نه این‌که اقداماتی کنیم یا دستورالعمل‌هایی صادر کنیم که اوضاع را خراب‌تر کند.