درگیری جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر چیست؟

فرارو- از هفته گذشته درگیری‌هایی مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بار دیگر قوت گرفت و مقام‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان در ساعات اولیه روز پنجشنبه بار دیگر از بروز دوباره درگیری مرزی بین دو کشور خبر دادند و حتی در ساعاتی به تبادل آتش نیز پرداختند.

به گزارش فرارو، دور جدید درگیری‌ها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بعد از توقف کوتاه درگیری‌ها بر سر اختلافات ارضی دو کشور آغاز شده است. سوشان استپانیان سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان روز پنجشنبه گفت: نیرو‌های جمهوری آذربایجان با پرتاب خمپاره به روستای ارمنستان حمله کرده‌اند. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نیز در بیانیه‌ای از ادامه درگیری‌ها در منطقه شمالی این کشور به دنبال حمله ارمنستان به روستا‌های این کشور خبر داد.

این دو کشور در چند دهه گذشته درباره منطقه مورد مناقشه قره باغ اختلاف داشته‌اند. اختلافی تاریخی که به فروپاشی امپراتوری نیکلای دوم، انقلاب روسیه (۱۹۱۷) و ظهور دولت‌های مستقل در قفقاز در سال‌های آخر جنگ جهانی اول بر می‌گردد که موجب شد تا رقابت در زمینه تسلط بر قره باغ و اختلاف مرزی، قومیتی و تاریخی در کوهستان زانگزور (نخجوان) باعث درگیری‌های شدیدی میان اولین جمهوری ارمنستان و جمهوری دموکراتیک آذربایجان ایجاد شود. جنگی که از سال ۱۹۱۸ آغاز شد و چهار سال طول کشید. جنگی که ریشه‌هایش را سیاست تزاری رقم زده بود. چون مقامات تزاری برای ممانعت از هر گونه وحدت اتباع در قلمرو امپراطوری، مرز‌های داخلی امپراتوری را مرتبا تغییر می‌دادند و سعی می‌کردند اقوام مختلف و مناطق جغرافیایی گوناگون را در یک واحد اداری جای دهند. همین شد که روستا‌های مسلمان نشین در میان ارتفاعات ارمنی‌نشین جای داشتند و پاره‌ای از روستا‌های ارمنی‌نشین نیز در جلگه‌ها برجای مانده بودند.

تداوم اختلافات قومی و ارضی میان این دو کشور در سال ۱۹۸۸ موجب وقوع جنگ قره باغ شد. قره باغ از نظر منافع استراتژیک برای ارمنی‌ها و آذربایجانی‌ها به یک اندازه اهمیت داشت. قره باغ مرز طبیعی مسلطی بود که سلطه هر کدام از آن‌ها بر این منطقه، دیگری را در موضع ضعف قرار می‌داد. این جنگ از فوریه ۱۹۸۸ تا مارس ۱۹۹۴ در ناحیه قره‌باغ، واقع در جنوب غربی جمهوری آذربایجان به طول انجامید. در این جنگ اکثریت ارمنی ساکن با پشتیبانی ارمنستان در مقابل جمهوری آذربایجان قرار گرفتند. با بالاگرفتن درگیری، هرکدام از طرفین سعی در پاکسازی قومی مناطق تحت تصرف خود کردند.

این جنگ موجب قطع روابط دیپلماتیک جمهوری آذربایجان و ترکیه با ارمنستان و انسداد مرز‌ها شد. در این بحران کشورهایی، چون ایران، ترکیه، روسیه، آمریکا، فرانسه و سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان امنیت و همکاری اروپا و شورای امنیت سازمان ملل متحد نقش آفرینی کردند. در نهایت در ۲۴ دسامبر ۱۹۹۴ میلادی آتش بس اعلام شد و شورای عالی قره‌باغ، روبرت کوچاریان را به عنوان نخستین رییس‌جمهور آنجا انتخاب کرد.

بار دیگر در اوایل آوریل ۲۰۱۶ درگیری‌های خونینی بر سر منطقه قره‌باغ میان دو کشور رخ داد که دست‌کم ۱۱۰ نفر از هر دو طرف کشته شدند. در نهایت در پنجم آوریل با میانجی‌گری روسیه، هر دو کشور تن به پذیرش آتش‌بس دادند.

حالا پس از گذشت چهار سال بار دیگر آتش اختلاف بین دو کشور زبانه کشیده است. این اختلافات در حالی است که مذاکرات صلح میان دو کشورو تحت نظارت بین المللی تاکنون به راه حلی درباره اختلافات ارضی دو کشور نینجامیده است و کمکی به حل مشکل نکرده است. ولی با بروز درگیری‌های اخیر میان نیرو‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در تماس‌های تلفنی جداگانه با وزرای امور خارجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان، آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای کمک به پایان دادن به تنش‌ها و میانجی‌گری اعلام کرده است.

 

لو رفتن اطلاعات نظامی جمهوری آذربایجان نزد ارمنستان علت اختلافات اخیر دو کشور است
رضا صدرالحسینی در گفتگو با فرارو در باره اختلافات اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان گفت: موضوع این بار اختلافات بین این دو کشور، قره باغ نیست. هر چند مسئله آذربایجان و ارمنستان یک موضوع بسیار قدیمی است و به تنش‌ها و اختلافات این دو کشور حول قره باغ برمی‌گردد، اما این دفعه اختلاف بر سر منطقه مورد مناقشه یعنی قره‌باغ صورت نگرفته وخارج از آن رخ داده است.

 

وی افزود: علت درگیری به گذشته برمی‌گردد و همواره هم میان این دو کشور تبادل آتش به صورت کوچک و محدود وجود داشته است، اما در شرایط کنونی، تحرکات اصلی رژیم اسرائیل موجب این مسئله شده است. به دلیل فعالیت زیاد رژیم صهیونیستی در منطقه قفقاز، اخبار و اطلاعاتی در دست است که آن‌ها تلاش می‌کنند منطقه قفقاز را به هم بریزند. چون مسئله ناامنی در مناطق مختلف به نفع امنیت رژیم صهیونیستی است. همچنین اخباری وجود دارد که این بار رژیم صهیونیستی مقداری از اخبارو اطلاعات نظامی آذربایجان را به ارمنستان داده و در قبال آن درخواست کرده تا ارمنستان افتتاح سفارت خود را در سرزمین‌‎های اشغالی سرعت ببخشد؛ بنابراین لو رفتن اطلاعات نظامی جمهوری آذربایجان و دسترسی ارمنستان به این اطلاعات به دلیل اقدامات رژیم صهیونیستی علت شعله‌ور شدن آتش در شرایط فعلی در سطح منطقه است.

صدرالحسینی اضافه کرد: تنش و درگیری فعلی به رغم ریشه‌های تاریخی، ارضی و قومی به دلیل مداخلات رژیم صهیونیستی در سطح منطقه صورت گرفته است و می‌تواند عواقب وخیمی برای منطقه داشته باشد. هر قدر فعالیت رژیم صهیونیستی در منطقه افزایش پیدا کند خطر برای کشور‌های منطقه زیاد می‌شود. اگر هم طرفین وارد کنترل و مدیریت درگیری این مسئله نشوند عواقب وخیمی را هم برای این دو کشور و هم کشور‌های دیگر منطقه در بر دارد. هر چند به نظر می‌رسد این درگیری به مانند درگیری‌های گذشته کنترل شود و همین الان هم کنترل شده است، اما عواقب کنترل نشدن این اختلافات جنگ و تنش بین کشور‌ها و مداخلات دیگر کشورها، افزایش فروش اسلحه فروشندگان تسلیحات جنگی و ورود تروریسم به منطقه، مسئله آوارگی و کشتار است که این عواقب در شرایط کرونایی آسیب‌هایش برای ملت‌های منطقه افزایش پیدا می‌کند.

این کارشناس اظهار کرد: رژیم اسرائیل با جا به جا کردن اطلاعات کشور‌های منطقه به رغم اطلاع از تنش تاریخی بین این دو کشور به دنبال امتیاز گرفتن از هر دوی آن‌ها است. تلاش کوتاه مدت این رژیم این است ارمنی‌ها هر چه زودتر در سرزمین اشغالی سفارت خود را باز کنند. ارمنی‌ها قرار بود اوایل فروردین سفارتخانه خود را در سرزمین‌های اشغالی افتتاح کنند، اما با توجه به شرایط مجموع منطقه، این اتفاق نیفتاد. حالا رژیم صهیونیستی با دادن چنین امتیازی به ارمنستان، این کشور را ترغیب کرده تا هر چه زودتر این کار را بکند.

او افزود: همه تلاش رژیم صهیونیستی برای ناامن کردن منطقه مشهود است و باید خطر جدی این رژیم مورد توجه قرار بگیرد. هر قدر تنش و درگیری و ناامنی زیاد باشد برای این رژیم شرایط مناسبی است؛ چه از نظر فروش اسلحه، چه نفوذ این رژیم و چه یارگیری؛ بنابراین خطرناک است. همچنین از نظر اوضاع واحوال تروریسم در منطقه خطرناک خواهد بود. جمهوری اسلامی از گذشته برای حل بحران فی مابین این دو کشور اعلام آمادگی کرده است. هیچ کشوری مانند ایران به دلیل ارتباط با هر دو کشور و همسایگی با آن‌ها برای حل و فصل این موضوع گزینه مناسبی نخواهد بود، شاید از این طریق تنش میان دو کشور به حداقل برسد.

صدرالحسینی با توجه به رشد اسلامگرایی در قفقاز و برنامه بلندمدت رژیم اسرائیل در این منطقه گفت: درهر منطقه‌ای که رشد اسلامگرایی زیاد باشد عصبانیت رژیم صهیونیستی بیشتر است و تلاش می‌کند آن منطقه را بیشتر به هم بریزد و اختلافات قومی یا هر اختلاف دیگری را گسترش بدهد برای اینکه بتواند مسئله اسلامگرایی را تحت پوشش این اختلافات مدیریت کند؛ بنابراین یکی دیگر از خطرات جدی مقابله با رشد اسلامگرایی در منطقه قفقاز است.