منظور از تقویت سیستم ایمنی بدن چیست؟

احتمالا در این روزها واژه "تقویت سیستم ایمنی" به گوشتان خورده است و ممکن است تصور کلی در مورد این اصطلاح داشته باشید. اما چه چیز دیگری را باید در مورد داشتن سیستم ایمنی قوی بدانید؟

سیستم ایمنی بدن به عنوان نیرو‌های مسلح عمل می‌کنند و از بدن در برابر مهاجمان خارجی و مضر محافظت می‌کند. یک سیستم ایمنی با عملکرد مناسب برای بقا و حیات هر فرد کاملاً مهم و ضروری است، اما هنگامی که به درستی کار نکند، در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها آسیب پذیر‌تر خواهد بود.

خبر خوب این است که اکثراً سلامت بدن تا حدود زیادی تحت تاثیر عملکرد درست سیستم ایمنی است. روش‌های طبیعی زیادی (و بسیار آسان) برای تقویت سیستم ایمنی و کنترل سلامت وجود دارد.

منظور از نقص ایمنی چیست؟
نقص ایمنی بدان معنی است که دفاع ایمنی بدن ضعیف شده و به درستی کار نمی‌کند. سیستم ایمنی یک شبکه تعامل ارگان‌ها، گلبول‌های سفید و پروتئین‌ها است که بدن را از هجوم ویروس‌ها، باکتری‌ها و مهاجمان خطرناک خارجی محافظت می‌کند.

هر فردی به سیستم ایمنی بدن خود متکی است تا پاتوژن‌ها را از بدن خنثی و حذف کند و در مقابل سلول‌هایی که به دلیل بیماری تغییر کرده اند، مقابله کند. وقتی عملکرد سیستم ایمنی به خطر بیفتد، در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با عفونت‌ها و بیماری‌های جدی قرار می‌گیریم.

آسیب پذیری در برابر عفونت و بیماری بستگی به میزان سرکوب سیستم ایمنی هر فرد دارد که می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. ممکن است نقص جزئی یا کامل سیستم ایمنی وجود داشته باشد.

برخی از افراد به دلیل ضعف ایمنی در معرض ابتلا به عفونت‌ها هستند، در حالی که برخی دیگر واکنش‌های شدیدی به عفونت‌ها دارند و در معرض شرایط تهدید کننده زندگی قرار دارند. این امر به شدت سرکوب سیستم ایمنی بستگی دارد.

نقص اولیه و ثانویه
اختلالات نقص ایمنی می‌تواند اولیه یا ثانویه باشد. نقص ایمنی اولیه اختلالات ایمنی ارثی است که ناشی از جهش ژنتیکی است.

بیش از ۳۰۰ نوع نقص اولیه وجود دارد که جز موارد نادر محسوب می‌شوند. اگرچه افراد با این نوع نقص ایمنی متولد می‌شوند، اما برخی از آن‌ها تا آخر عمر تشخیص داده نمی‌شوند.

نقص ایمنی ثانویه بیشتر شایع است و ناشی از بیماری، سوء تغذیه، عوامل محیطی و مصرف برخی دارو‌های خاص است.

در طول زندگی، ایمنی متناسب با شیوه زندگی شکل می‌گیرد، این بخشی از سیستم ایمنی بدن هر فرد است که می‌توانند به برخی از آنتی ژن‌ها پاسخ دهند. یک روش طبیعی و سالم برای ایجاد و عملکرد صحیح ایمنی، اگرچه این روند را می‌توان برای افرادی که از اختلالات نقص ایمنی رنج می‌برند، خطرناک دانست.

سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر شامل موارد زیر می‌شود:

• بیماری‌های مزمن از جمله دیابت، هپاتیت و بیماری کلیوی
• سرطان، به ویژه سرطان خون
• افرادی که تحت در مان شیمی درمانی هستند
• بیماری‌های خود ایمنی (یا سیستم ایمنی بیش فعال)، مانند لوپوس، اسکلروز متعدد و آرتریت روماتوئید
• اختلالات مادرزادی مانند فلج مغزی، فیبروز کیستیک و سندرم داون
• برخی دارو‌های خاص، از جمله کورتیکواستروئید‌ها و مهار کننده‌های TNF
• مصرف آنتی بیوتیک
• تغذیه ضعیف
• شیوه زندگی کم تحرک
• چاقی
• بارداری
• عدم قرار گرفتن در معرض آفتاب
• سیگار کشیدن
• مصرف زیاد الکل
• انزوا و تنهایی
• سالخوردگی

خوشبختانه بسیاری از دلایل سرکوب سیستم ایمنی قابل کنترل هستند و با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی قابل اصلاح هستند.

تحقیقات نشان می‌دهند که بسیاری از عفونت‌های بیماران مبتلا به نقص ایمنی از طریق روده و تناوب باکتری‌های روده سرچشمه می‌گیرند. همانطور که می‌دانید وجود باکتری‌های خوب به پایداری میکروب‌ها کمک می‌کند و عملکرد سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.

به همین دلیل است که مصرف مکرر آنتی بیوتیک، دارو‌های خاص و رژیم غذایی ضعیف تا حد زیادی در ایمنی بدن نقش دارند.

همچنین شیوه زندگی و عوامل رژیم غذایی نقش عمده‌ای در عملکرد سیستم ایمنی دارند. چاقی به شدت با التهاب مزمن و بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع و بیماری مزمن کبدی مرتبط است.

تحقیقات همچنین نشان می‌دهند که مواد مغذی سلول‌های ایمنی را تحت تأثیر قرار داده و باعث تغییراتی در عملکرد آن‌ها می‌شود.

تغذیه ضعیف و کمبود‌های مواد مغذی در التهاب سیستمیک نقش دارند و خطر سرکوب سیستم ایمنی را تا حد زیادی افزایش می‌دهند. این شامل کمبود ویتامین زینک، سلنیم، ویتامین D و گلوتامین است.

پیری حتی با عدم وجود عفونت با افزایش التهاب همراه است.

احتمالا می‌دانید که عملکرد سلول T با افزایش سن کاهش می‌یابد. به همین دلیل افراد مسن نسبت به عفونت و بیماری آسیب پذیرتر هستند.

علائم
به بیان ساده‌تر، افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند معمولا بیشتر بیمار می‌شوند و مدت زمان بیماری آن‌ها طولانی‌تر است. به طور کلی، علائم سیستم ایمنی ضعیف ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آسیب پذیری در برابر عفونت‌ها
• افزایش مدت زمان بیماری (مانند سرماخوردگی)
• عفونت‌های مکرر
• خستگی
• مسائل مربوط به هضم
• سردرد
• درد ماهیچه و مفاصل
• اختلالات خود ایمنی
• التهاب

خطرات
بزرگترین خطر سیستم ایمنی ضعیف، خطر ابتلا به عفونت و واکنش‌های شدید نسبت به بیماری‌ها است.

بر خلاف افرادی که سیستم ایمنی سالم دارند، افرادی که دچار سرکوب سیستم ایمنی هستند، در مبارزه با عوامل بیماری زا مشکل دارند، به همین دلیل بیماری می‌تواند به وضعیت بسیار جدی تری تبدیل شود.

برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌توانند با حفظ بهداشت فردی و شستشوی مداوم لوازم از ابتلا به عفونت‌ها جلوگیری نمایند، از لمس صورت خود (به خصوص در خارج از منزل) خودداری کرده، با خیال راحت و ضد عفونی تمام سطوح خانه خود استفاده کنید و هر زمانی که احساس بی حالی و نا خوشایندی داشتید، فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

نحوه تقویت سیستم ایمنی بدن

۱. در مورد رژیم غذایی خود تجدید نظر کنید
برای حمایت از عملکرد ایمنی صحیح، با حذف غذا‌های التهاب آور و ناسالم کار را شروع کنید. از مصرف غذا‌های فرآوری شده، غذا‌های شیرین و کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای خودداری کنید.

میکروب‌ها قند را دوست دارند، و سیستم ایمنی بدن نسبت به مصرف قند بسیار ضعیف واکنش نشان می‌دهد.

غذا‌های تقویت کننده سیستم ایمنی و مواد مغذی ضروری را وارد برنامه غذایی خود کنید. این‌ها شامل طیف وسیعی از سبزیجات بخصوص غذا‌های زرد و نارنجی، غذا‌های تخمیر شده، سبزیجات برگدار، چربی‌های سالم و چای سبز می‌شود.

۲. مدیریت استرس
استرس مزمن تأثیر عمده‌ای بر بدن دارد و باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی، افزایش التهاب و موارد دیگر می‌شود. حتی در مواقع استرس زا، توجه به مراقبت از خود و آرامش خاطر می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.

تمرینات تنفسی، یوگا روزانه را امتحان کنید (حتی اگر فقط چند دقیقه طول بکشد)، خواندن کتاب یا مقاله‌های الهام بخش، آشپزی، گوش دادن به موسیقی و گذراندن زمان در کنار عزیزان می‌تواند مفید باشد.

۳. داشتن خواب کافی 
کمبود خواب، عملکرد سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند و باعث التهاب می‌شود. حداقل هفت ساعت خواب شبانه برای بهره وری از عملکرد صحیح سیستم ایمنی حائز اهمیت است.

اگر نمی‌توانید برای مدت زمان طولانی بخوابید، سعی کنید با تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی این کار را عملی کنید. از مصرف شکر و کربوهیدرات در اواخر شب خودداری کنید، از استفاده از لوازم الکترونیکی قبل از خواب پرهیز کنید و استرس خود را کاهش دهید تا ذهن تان بتواند در شب آرام بگیرد.

۴. هر روز ورزش کنید
ورزش روزانه باعث کاهش التهاب سیستمیک و عملکرد صحیح سیستم ایمنی می‌شود. از طرف دیگر، سبک زندگی بی تحرک بسیار مشکل ساز است، زیرا خطر ابتلا به شرایطی را که می‌تواند منجر به نقص ایمنی شود، مانند بیماری‌های قلبی و دیابت افزایش می‌دهد.

۵- پیاده روی در فضای باز 
مطالعات ثابت کرده اند که ویتامین D نقش موثری را در سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند. اگرچه باید از پوست خود در برابر تابش مستقیم آفتاب محافظت کنید، اما گذراندن مدتی در بیرون از منزل برای حمایت از عملکرد ایمنی بدن مهم است.

علاوه بر این، طی زمانی در بیرون از منزل می‌تواند آرامش بخش باشد، که روش دیگری برای کاهش التهاب و تقویت ایمنی است.

۶. از گیاهان دارویی و مکمل‌های تقویت کننده ایمنی استفاده کنید
برخی گیاهان و مکمل‌ها به عنوان ابزاری قدرتمند برای حمایت از سیستم ایمنی بدن هستند. بهترین موارد شامل:

• سرخارگل
• آقطی سیاه
• آندروگرافی Andrographis
• پروبیوتیک‌ها
• ویتامین سی
• ویتامین دی
• زینک

نتیجه گیری
یک سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند خطرناک و ناامید کننده باشد. این باعث می‌شود در معرض عفونت و علائم جدی و گاه خطرناک در زندگی قرار بگیرید.

دلایل به خطر افتادن سیستم ایمنی متفاوت است، برخی از آن‌ها در بدو تولد و برخی دیگر به دلیل رژیم غذایی ضعیف و شیوه زندگی نادرست ایجاد می‌شوند.

خبر خوب این است که دلایل متعددی برای ایمنی ضعیف و تقویت طبیعی آن وجود دارد. با تجدید نظر در رژیم غذایی، خواب کافی و ورزش، کاهش استرس و مصرف گیاهان دارویی و مکمل‌های تقویت کننده به سادگی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیرات عوامل مثبت گذاشت تا تقویت شود.

منبع: draxe