تاثیر تریاک بر بروز شش سرطان مرگبار

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اعلام تاثیر قطعی مصرف تریاک در بروز شش نوع سرطان بر اساس شواهد قوی علمی، نسبت به افزایش ۸۶ درصدی خطر بروز مرگ بر اثر بیماری با مصرف مستمر تریاک هشدار داد و خواستار توقف هر چه سریعتر تبلیغات درباره تاثیرات درمانی تریاک شد.

به گزارش ایسنا، دکتر رضا ملک زاده، ایران را به دلایل تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی (همسایگی با افغانستان به عنوان بیشترین کشت دهنده خشخاش جهان)، پرمصرف‌ترین کشور دنیا در ماده مخدر تریاک دانست و گفت: حداقل ۱۰ درصد ایرانیان بالای ۴۰ سال به صورت «تفننی، تفریحی یا مستمر» تریاک مصرف می‌کنند.

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، همچنین تریاک را پرمصرف‌ترین ماده مخدر در بین سوء مصرف کنندگان مخدر‌ها در ایران نام برد و گفت: تریاک، ۶۹ درصد مواد مخدر مصرف شده در کشور را تشکیل می‌دهد و پس از آن هروئین و سپس شیره مصرف بیشتری دارند.

وی بیشترین میزان مصرف تریاک در ایران را ۱۸ درصد در استان گلستان و کمترین را یک درصد در شهر‌های روانسر و شبستر اعلام کرد.

متوسط سنی مصرف کنندگان مواد مخدر
ملک زاده، در ادامه به ذکر برخی مشخصات سوء مصرف کنندگان در ایران پرداخت و با اشاره به این که متوسط سن شروع مصرف مواد مخدر در ایران ۲۲ سال و متوسط سنی مصرف کنندگان، ۳۳ سال است، گفت: ۹۰ درصد مصرف کنندگان مواد مخدر، مرد، ۵۰ درصد متاهل و ۸۰ درصد شاغل هستند.

به گفته وی، همچنین ۴۰ درصد معتادان تزریقی دارای سابقه زندان هستند. ۲۰ تا ۲۵ درصد مصرف کنندگان مواد تزریقی در کشور، آن را با هدف استفاده دارویی، ۲۰ تا ۲۵ درصد در تمام عمر و ۱۰ تا ۱۵ درصد نیز طی ماه‌های اخیر مصرف کرده اند.

اهداف و اشکال مختلف مصرف تریاک در جهان
وی در ادامه، با اشاره به اشکال و اهداف مصرف تریاک گفت: تریاک گیاهی است که از لاتکس (که ۱۲ درصد آن را مرفین تشکیل می‌دهد) به دست می‌آید و به اشکال طبیعی (خام، شیره و سوخته تریاک)، طبیعی و نیمه مصنوعی (دارو‌هایی مانند مرفین، کدئین، هیدروکودون و اکسی کدون) و مصنوعی (دارو‌هایی مانند فنتانیل، آنالوگ‌های فنتانیل و ترامادول و در ایران، عمدتا متادون) مصرف می‌شود.

مرگ سالانه ۱۱۰ هزار نفر بر اثر مصرف دارو‌های مخدری در جهان
ملک زاده در این زمینه افزود: Opioids مجموعه دارو‌های مخدری است که برای کاهش و تسکین درد‌های ناشی از بیماری‌ها و سرطان‌ها کاربرد دارند؛ اما گاهی از این دارو‌های مخدر، استفاده‌های غیرمجاز و غیرقانونی می‌شود و عواقب آن خود را در اشکال: اور دوز (مصرف بیش از حد) خودکشی، صدمات و آسیب‌های جسمی، تصادفات، ابتلا به بیماری‌های عفونی (اچ آی وی / ایدز، هپاتیت سی و ...) و بیماری‌های غیرواگیر مزمن نشان می‌دهد؛ به طوری که بیش از ۴۰ میلیون نفر در جهان قربانی استفاده غیرمجاز از مجموعه دارو‌های مخدر هستند و سالانه ۱۱۰ هزار نفر جان خود را به این علت از دست می‌دهند.

وی گفت: در حال حاضر کشور‌های آمریکا، کانادا، اتریش، بلژیک، ایسلند، دانمارک، هلند، سوئد، اسپانیا، رژیم اشغالگر قدس، ۱۰ کشور اول جهان در استفاده از دارو‌های ضد درد مخدری (مصرف به ازای هر یک میلیون نفر در روز) هستند.

معاون تحقیقات وزیر بهداشت همچنین آمریکا، آلمان، استرالیا، کانادا، بلژیک، هلند، ایسلند، دانمارک، رژیم اشغالگر قدس و سوئد را کشور‌های مواجه با بیشترین تغییرات افزایشی مصرف مجموعه دارو‌های مخدری معرفی کرد و گفت: در آمریکا درباره مصرف دارو‌های مخدری، وضعیت اضطرار اعلام شده است؛ به طوری که Opioids (مجموعه دارو‌های مخدری) از سال ۲۰۰۱ تا کنون، ۳۰۰ هزار نفر را در این کشور به کام مرگ برده و پیش بینی می‌شود تا یک دهه آینده، بیش از ۵۰۰ هزار نفر به این تعداد افزوده شود.

تبلیغات «تاثیرات درمانی تریاک» هر چه سریعتر متوقف شود!
استاد ممتاز بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، یکی از علل ریشه دار مصرف تریاک را باور‌های کاملا غلط درباره درمان کنندگی و شفابخشی این ماده مخدر دانست و گفت: باور‌های تاریخی نسبت به خاصیت درمانی مواد مخدر خام، تا آن جا بوده که پزشکان در گذشته‌های دور، جزوی از مبلغان مصرف تریاک بوده اند. یک قرن پیش، ادعا شده بود که ۱۵ درصد پزشکان آمریکایی معتاد به تریاک هستند.

وی افزود: در کتاب «قانون» ابن سینا نیز به مفید بودن تریاک برای درمان بیماری اشاره شده است. در ایران، استعمار انگلیس با تبلیغ مصرف تریاک، اعزام دلالان به مناطق مختلف کشور، مصرف تریاک را به عنوان ماده‌ای مفید برای بدن، به مردم آموزش داد و با ذکر خواص پزشکی تریاک، آن را داروی ضد درد و درمان بیماری‌های گوناگون معرفی کرد. در حال حاضر هنوز هم تعدادی از اطبای سنتی، بیماران را برای درمان درد‌ها به مصرف تریاک ترغیب می‌کنند که لازم است تبلیغات «تاثیرات درمانی تریاک» هر چه سریعتر متوقف شود!

وی افزود: برخی باور‌های عمومی نادرست هم، از علل مصرف تریاک است؛ باور‌هایی که استفاده طولانی‌مدت تریاک را موجب طول عمر، کاهش درد‌های جسمانی، پیشگیری کننده از افزایش قند خون، ضد بیماری سرطان، دارویی برای آرام کردن و خواباندن کودکان، کاهش فشار‌های عصبی و حتی کاهش ترس و افزایش توان جسمی می‌داند که مطالعات دقیق علمی تمام این باور‌ها را باطل می‌دانند.

استفاده غیرقانونی ۲۸ میلیون نفر از تریاک در جهان طی سال ۲۰۱۵
به گفته ملک زاده اما، تریاک، صرف نظر از مصرف غیرمجاز با اهداف دارویی و نیز شفابخشی، متاسفانه دارای استفاده بالایی به اشکال تفریحی، تفننی و دائمی هم هست.

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، به عنوان نمونه، به آماری در سال ۲۰۱۵ اشاره کرد و گفت: حدود ۲۸ میلیون نفر در سراسر جهان، از تریاک و مشتقات آن استفاده غیرقانونی کرده اند. بیشترین مصرف کنندگان (۶ تا ۱۵ میلیون نفر) در آسیا و سپس در اروپا (۶ میلیون نفر) هستند و آمریکا، افریقا و اقیانوسیه (سه میلیون نفر) در رتبه‌های بعدی مصرف قرار دارند.

با وجود کاهش جهانی، مصرف تریاک در ایران همچنان بالاست
به گفته وی، هر چند که ترکیبی از عوامل شامل ورود قوانین جرم شناسانه به مصرف مواد مخدر از جمله تریاک، برچسب اختلالات روانی به مصرف کنندگان مواد که بار اجتماعی برای آن‌ها به همراه داشته و نیز افزایش دسترسی به دارو‌های روانگردان از میزان مصرف تریاک در جهان بسیار کاسته است، اما استفاده از تریاک در ایران همچنان بالاست.

ملک زاده یادآور شد: با وجود سابقه طولانی مصرف تریاک در جهان، تا دو دهه پیش، هیچ مطالعه علمی جدی و آینده نگری در مورد تاثیر این ماده مخدر پرمصرف بر بیماری‌های مزمن غیرواگیر شایع، همچون سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی انجام نشده بود. با این حال، مطالعات اپیدمیولوژیک گذشته نگر جهان (حداقل سه مطالعه) درباره ارتباط مصرف تریاک با سرطان، نشان دهنده افزایش دو برابری خطر بروز سرطان با مصرف این ماده مخدر است.

اعلام جهانی «سرطانزایی تریاک» در آینده‌ای نزدیک از سوی آژانس بین المللی تحقیقات سرطان
به گفته مجری اصلی مطالعه ۵۰ هزار نفری کوهورت گلستان، در شرایطی که فقدان مطالعات آینده نگر معتبر و قابل استناد جهانی درباره «تاثیر مصرف طولانی مدت ترکیبات مواد مخدر بر بروز سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی»، به شدت احساس می‌شد، مطالعه کوهورت گلستان، به عنوان مهمترین و بزرگترین مطالعه جهان در این زمینه (به دلیل حجم بالای کل شرکت کنندگان با تنوع قومی، دارا بودن بیش از ۸ هزار مصرف کننده تریاک در بین افراد شرکت کننده، پیگیری طولانی مدت ۱۵ ساله نمونه‌ها) توانست اطلاعات دقیق و معتبری درباره تعداد زیادی از جمعیت عمومی (که ترکیبات مواد مخدر را حتی به میزان کم - در حد نیم گرم -، اما طولانی مدت مصرف کرده اند) و نه جمعیت خاص، ارائه دهد و فرصتی بی نظیر برای موسسات بین المللی (NIDA, NIAAA, NCI, INSERM, IARC)، مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران (INCAS) و مراکز تحقیقات ژنتیک ایران و جهان (برای بررسی تاثیر ژن‌ها بر گرایش به مصرف مواد مخدر و پیشگیری از آن) فراهم کند.

وی افزود: یافته مهم حاصل از مطالعه کوهورت گلستان، جهت اعلام رسمی و جهانی سرطانزایی تریاک، توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

افزایش ۸۶ درصدی خطر مرگ بر اثر بیماری با مصرف مستمر تریاک
ملک زاده، سپس به تشریح نتایج مطالعه کوهورت گلستان درباره ارتباط بیماری‌ها و مرگ‌ها با مصرف طولانی مدت تریاک پرداخت و گفت: نتایج این مطالعه نشان داد: مصرف مستمر تریاک، خطر مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی را تا ۸۶ درصد افزایش می‌دهد.

احتمال دو برابری مصرف کنندگان تریاک در ابتلا به سرطان
استاد ممتاز بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مرتبط با مصرف مستمر تریاک گفت: در این مطالعه ۱۷ درصد شرکت کنندگان (۸ هزار و ۴۸۷ از مجموع ۵۰ هزار شرکت کننده) با میانگین سنی ۵۳ سال که متوسط سن شروع مصرف تریاک در آن‌ها ۳۹ سال بوده، مصرف طولانی مدت (بیش از ۱۲ سال) تریاک را گزارش کردند.

وی با تاکید بر قوت شواهد علمی ارائه شده در مطالعه کوهورت گلستان درباره تاثیر تریاک بر بروز سرطان گفت: حتی خوداظهاری افراد در زمینه مصرف تریاک، با آزمایش ادرار آن‌ها مجددا مورد بررسی قرار گرفت.

ملک زاده با اشاره به ثبت حدود ۸ هزار مرگ در بین ۵۰ هزار شرکت کننده ۴۰ تا ۷۵ سال مطالعه کوهورت گلستان، ۱۵۷۰ مرگ را ناشی از سرطان‌ها و بیش از ۵۴ درصد مرگ‌های ناشی از سرطان‌ها را مربوط به سرطان‌های گوارشی اعلام کرد و در ادامه گفت: نتایج این مطالعه اثبات کرد که شانس ابتلا به سرطان افراد مصرف کننده تریاک دو برابر دیگران است.

افزایش سرطان مغز با مصرف تریاک
وی به استناد نتایج مطالعه کوهورت گلستان، مصرف تریاک را در بروز حداقل شش نوع سرطان موثر دانست و این سرطان‌ها را «مری، معده، لوزالمعده، ریه، مثانه و حنجره» برشمرد و افزود: حتی مشاهده شد که مصرف تریاک در بروز سرطان مغز هم موثر است و این نوع سرطان در استان گلستان به تدریج افزایش یافته است.

تریاک چگونه موجب ایجاد سرطان می‌شود؟
مجری اصلی مطالعه کوهورت گلستان درباره چگونگی تاثیر تریاک در بروز سرطان‌ها گفت: شواهد علمی اثبات کرده است که مواد مخدر از طریق اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و نیز نواحی عروقی، خطر بروز تومور‌ها و زمینه ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد و در ارگان‌های مختلف بدن تاثیرگذار است.

دکتر ملک زاده افزود: بخش مهم دیگر مطالعه کوهورت گلستان در زمینه تاثیر تریاک بر بروز سرطان، بررسی غلظت PAH (هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه ای) موجود در دود تریاک، در بافت‌های سرطانی مبتلایان شرکت کننده بوده است. شواهد ما نشان داد که غلظت PAH در بافت‌های سرطانی نسبت به بافت‌های دیگر بالاتر بوده، اما نکته مهم آن که در بافت‌های سرطانی مصرف کنندگان تریاک، حتی تا ۲۵ برابر بیشتر است.

تریاک خالص هم کاملا سرطانزاست!
محقق بین المللی سرطان، در پاسخ به کسانی که معتقدند مصرف تریاک خالص موجب بروزسرطان نمی‌شود، گفت: تریاک ماده مخدر گرانی است و به همین دلیل، تریاک‌های مورد استفاده، ناخالصی‌هایی مثل شن، گل، سرب و ... دارند؛ بنابراین ما در مطالعه کوهورت گلستان، این سوال را نیز مطرح کردیم که «ناخالصی‌های تریاک چه ارتباطی با سرطانزایی آن دارند و آیا تریاک خالص هم سرطانزاست؟» که بررسی‌های ما نشان داد ماده سرطانزا، دقیقا در تریاک خالص است و این تصور که تریاک خالص سرطانزا نیست، کاملا نادرست است.

تریاک از سیگار هم سرطانزاتر است
رهبر مطالعه جهانی سرطان مری، در مقایسه تاثیر مصرف تریاک و سیگار در بروز سرطان گفت: نتایج مطالعه کوهورت گلستان نشان داد که تریاک ماده‌ای بسیار قوی‌تر از سیگار در سرطانزایی و مرگ و میر ناشی از آن است و تاثیر تریاک حتی در بروز سرطان حنجره هم، از سیگار بیشتر است.

وی با اشاره به این که تمام شواهد علمی حاصله بر پرهیز کامل از مصرف طولانی مدت تریاک برای پیشگیری از بروز سرطان تاکید دارند افزود: باید برای رفع باور‌های غلط درباره تاثیرات مثبت تریاک تلاش فراوان کرد؛ برخی بیماران دیابتی که تریاک را برای کاهش قند خون مصرف می‌کنند، باید بدانند طبق مطالعه ما افراد دیابتی مصرف کننده تریاک، عمر کوتاهتری از سایر بیماران دیابتی داشته اند و دچارمرگ زودرس شد ه. اند؛ هر چند که تریاک ممکن است قند خون آن‌ها را به میزان جزئی کاهش دهد.

مجری مطالعه کوهورت گلستان در همین زمینه به ذکر مثالی پرداخت و گفت: در استان گلستان با افراد ۱۷ - ۱۸ ساله‌ای مواجه شدیم که در اوج جوانی، دچار سرطان مری شده بودند؛ چرا که مادران برای آرام یا خواب کردنشان در کودکی، به آن‌ها تریاک خورانده بودند.

سهم بالای مصرف تریاک در مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی
ملک زاده در ادامه، به تاثیر مصرف تریاک بر بیماری‌های قلبی عروقی و مرگ‌های ناشی از آن پرداخت و با اشاره به ثبت بیش از ۸ هزار مرگ کلی در طول اجرای مطالعه کوهورت گلستان گفت: بیش از ۳ هزار مورد ازمجموع مرگ‌های ثبت شده، ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی بوده که از این تعداد (مرگ‌های قلبی عروقی)، یکهزار مرگ (بیش از ۱۰ درصد) با مصرف طولانی مدت تریاک مرتبط بوده اند. این رقم در مقایسه با بیش از ۴۷۰ مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی غیرمرتبط با تریاک، سهم بالایی است.

تاثیر مصرف تریاک در مرگ به علت سیروز کبدی
وی همچنین به آمار بسیار هشدارآمیز دیگری در همین زمینه اشاره کرد وگفت: شانس سکته قلبی و مغزی کسانی که تریاک را به مدت طولانی مصرف می‌کنند، دو برابر دیگران است.

ملک زاده تعداد مرگ‌های ناشی از سیروز کبدی در مصرف کنندگان تریاک مطالعه کوهورت گلستان را نیز بیش از ۱۰۰ مورد و رقمی قابل توجه اعلام کرد!

به گزارش پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، مجری مطالعه کوهورت گلستان در پایان با اشاره به پیچیدگی عوامل و راهکار‌های کاهش مصرف مواد مخدر، بویژه تریاک تاکید کرد: یکی از را‌های موثر، پیشگیری با انجام تحقیقات ژنتیکی و شناسایی ژن‌های موثر در گرایش به مصرف مواد مخدر است تا بتوان بر پایه نتایج آن‌ها، دارو‌های نوآورانه درمان اعتیاد تولید کرد. تلاش گسترده برای تغییر باور‌های فرهنگی درباره تاثیرات درمانی تریاک و افزایش سطح آگاهی عمومی درباره بیماری زایی این ماده مخدر، توسعه کلینیک‌های درمان اعتیاد، تقویت هر چه بیشتر امنیت مرز‌ها برای جلوگیری از ورود مواد مخدر و بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم نیز در کاهش و پیشگیری از مصرف مواد مخدر ضروری است.