پنج نکته درباره تبعات اقدام آمریکا علیه سپاه

فرارو- دوشنبه شب به وقت ایران، همزمان با فرا رسیدن روز پاسدار، کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا قرار داد. این نخستین بار است که دولت آمریکا، نیروی نظامی رسمی یک کشور دیگر را در این فهرست می‌گذارد.

به گزارش فرارو، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با صدور یک بیانیه رسمی، تروریستی اعلام کردن سپاه را یک اقدام «بی‌سابقه» توصیف کرد و گفت: «امروز، من رسما اعلام می‌کنم که دولتم قصد دارد ذیل بند ۲۱۹ قانون مهاجرت و ملیت، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، از جمله سپاه قدس، را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی اعلام کند.»

دیگر مقامات آمریکایی نظیر، مایک پومپئو، وزیر خارجه، و جان بولتون، مشاور امنیت ملی، هم ضمن تایید تصمیم ترامپ، از سپاه و نظام ایران انتقاد کرده‌اند.

در مقابل، جمهوری اسلامی ایران، دولت آمریکا را «دولت حامی تروریسم» دانست و «فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام» و تمامی نیرو‌های وابسته آن در خاورمیانه را گروه تروریستی اعلام کرد. شورایعالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‌ای، «ضمن محکومیت شدید اقدام غیرقانونی و خطرناک رژیم ایالات متحده آمریکا در قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست "سازمان‌های تروریستی خارجی"، این اقدام بی‌اساس را خطر عمده‌ای برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و نقض آشکار قواعد آمره حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد» دانست.

با قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی آمریکا، بار دیگر تنش‌ها میان ایران و آمریکا افزایش یافت. اقدام آمریکا علیه سپاه از ۱۵ آوریل جاری اجرایی خواهد شد. گفته می‌شود که فرآیند اتخاذ تصمیم ورود سپاه به لیست تروریستی، شتابزده بوده است. به نظر می‌رسد که شتاب دولت آمریکا به این دلیل بوده است تا عامدانه این تصمیم را در روز پاسدار اعلام کند.

در رابطه با اقدام بی‌سابقه آمریکا علیه سپاه، چند نکته قابل طرح است:

۱- تروریستی اعلام کردن سپاه، به معنای اعمال تحریم‌های گسترده علیه این نهاد و اعضای آن است. به گفته مقامات آمریکایی، این تحریم‌ها مستقیما شامل حدود ۱۱ میلیون نفر شد که یا سپاهی و بسیجی هستند یا با سپاه ارتباط دارند. با ورود سپاه به لیست تروریستی آمریکا، تحریم‌های گسترده‌ای در زمینه فعالیت‌های اقتصادی و سفر اعضای سپاه و همچنین شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط با آن اعمال شد.

 

---

۲- تعامل نیرو‌های آمریکایی در خاورمیانه با نیرو‌های سپاه، خصوصا در کشور‌های عربی، چگونه خواهد بود؟ آیا نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس، قایق‌های سپاه را هدف قرار خواهد داد؟ این‌ها پرسش‌هایی هستند که با تروریستی اعلام کردن سپاه، مطرح شده‌اند. از دیدگاه آمریکا، سپاه نیرویی مانند سایر گروه‌های تروریستی - داعش و القاعده- است. بنابراین، احتمال درگیری ارتش آمریکا با سپاه بیشتر شده است. البته سپاه قدس از سال‌ها پیش در نظر آمریکایی‌ها، تروریست است، اما در سال‌های اخیر حضور قابل‌توجهی در برخی کشور‌های عربی داشته است و به نیرو‌های آمریکایی نزدیک بود، ولی هیچ درگیری مستقیمی میان دو طرف اتفاق نیفتاد؛ لذا به رغم اقدام اخیر آمریکا، دو طرف احتمالا از درگیری اجتناب خواهند کرد. اما به هر حال، نباید احتمال تشدید تنش‌های نظامی را نادیده گرفت. سردار سرلشکر محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه، گفته است اگر آمریکا سپاه را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد، نیرو‌های آمریکایی در خاورمیانه دیگر آرامش نخواهند داشت.

۳- دونالد ترامپ با صدور یک فرمان اجرایی در مارس ۲۰۱۷، ورود «تروریست‌های خارجی» به آمریکا را ممنوع کرد. علاوه بر این، طبق یکی از بند‌های «قانون USA پاتریوت»، مقامات سطح پایین آمریکا می‌توانند از ورود اعضای یک سازمان که معیار‌های کلی تروریسم را دارد، ممانعت کنند. حتی اگر آمریکا این سازمان را تروریستی نمی‌داند. حال که سپاه رسما در فهرست گروه‌های تروریستی وزارت خارجه آمریکا قرار گرفته است، این پرسش مطرح می‌شود که سرنوشت کسانی که در سپاه خدمت سربازی کرده‌اند، می‌کنند و خواهند کرد، چه می‌شود؟ آیا این افراد از ورود به خاک آمریکا محروم خواهند شد؟ اگر به آمریکا بروند، آیا به اتهام عضویت در یک سازمان تروریستی بازداشت و محاکمه می‌شوند؟ اگر فرضا یکی از سپاهیان مسئولیتی در سازمان ملل برعهده بگیرد آیا بازداشت خواهد شد؟ پاسخ دادن به این پرسش‌ها زمانی مهمتر می‌شود که بدانیم پنتاگون اخیرا اعلام کرده است که سپاه مسئول قتل ۶۰۳ تن از سربازان آمریکایی در عراق است؛ بنابراین آمریکا از قبل برای اعضای سپاه اتهاماتی آماده کرده است.

۴- دونالد ترامپ در بیانیه خود گفته است اقدام علیه سپاه، حجم و گستره فشار حداکثری بر نظام ایران را به طور چشمگیری افزایش خواهد داد. تحلیلگران نزدیک به دولت ترامپ ادعا می‌کنند که سپاه حضور مؤثری در اقتصاد ایران دارد و بنابراین هدف قرار دادن آن، ضربه مهمی به اقتصاد ایران می‌زند. حتی قبل از اینکه سپاه وارد لیست تروریستی شود، آمریکا به شرکت‌های خارجی هشدار می‌داد که با سپاه تجارت نکنند، اکنون هر شرکت خارجی که با سپاه دادوستد کند، در معرض تحریم‌های آمریکا خواهد بود. در بیانیه ترامپ آمده است: «اگر شما با سپاه دادوستد می‌کنید، شما از تروریسم حمایت خواهید کرد.» سپاه در بعضی از پروژه‌های نفت و گاز هم حضور دارد. اقدام آمریکا علیه سپاه، ترس شرکت‌های خارجی از ورود به این بخش حیاتی اقتصاد را دوچندان خواهد کرد.

 

 

۵- پس از حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱، مبارزه با تروریسم بین المللی در کانون سیاست خارجی آمریکا قرار گرفت و کنگره آمریکا برای تسهیل مبارزه با تروریسم، قوانین متعددی را تصویب کرد. در سال‌های اخیر، با اوج‌گیری اقدامات تروریستی در جهان، آمریکا با ادعای مقابله با تروریسم، در چندین کشور مداخله نظامی کرده و تروریست‌ها را هدف قرار داده است. شاید هدف قرار دادن اسامه بن لادن، رهبر القاعده، معروف‌ترین مداخله خارجی آمریکا باشد. پهپاد‌های ارتش آمریکا، چندین بار به گروه‌های تروریستی در یمن، سومالی و دیگر کشور‌ها حمله کردند چرا که آمریکا، گروه‌های تروریستی خارجی را هدفی مشروع برای حمله می‌داند. از پانزدهم آوریل، کل سپاه پاسداران در داخل و خارج از ایران، ممکن است به هدفی مشروع برای آمریکا تبدیل شود. نکته دیگر آنکه کنگره آمریکا تلاش می‌کند اختیارات رئیس‌جمهور این کشور در زمینه آغاز جنگ متعارف خارجی را محدود کند، اما ترامپ ممکن است با سوء استفاده از اختیارات مبارزه با تروریسم برخی تجهیزات یا اعضای سپاه را مورد هدف قرار دهد و در نتیجه یک جنگ تمام عیار را رقم بزند. البته رفتار‌های ترامپ نشان می‌دهد که او علاقه‌ای به این کار ندارد. گذشته از این، گرو‌ه‌هایی مثل حزب الله، حماس و سپاه قدس از سال‌ها پیش در لیست تروریسم آمریکا هستند، ولی آمریکا وارد جنگ با این گروه‌ها نشده است.

اقدام نمادین آمریکا علیه سپاه می‌تواند تبعات دیگری هم داشته باشد. تصویب قوانین بین المللی مربوط به مبارزه با تامین مالی تروریسم و همچین پذیرش الزامات کارگروه ویژه مالی (FATF) از سوی ایران ممکن است تحت تأثیر اقدام آمریکا علیه سپاه قرار گیرند. به هر حال، هدف اصلی این اقدام، تشدید فشار اقتصادی بر ایران است.