رکورد آرایشی زنان ایرانی

فرارو- روزانه صدها زن از فروشندگان مترو لوازم آرایشی می‌خرند و هر روز به تعداد مغازه‌های فروش لوازم آرایشی و بهداشتی اضافه می‌شود.

به گزارش فرارو، بنابر آمارهای اخیر، هرچند تا همین چندوقت پیش ایران رتبه دوم مصرف لوازم آرایشی را در خاورمیانه داشت، اما حالا گوی سبقت را از عربستان ربوده و رتبه اول خاورمیانه در مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی را دارد.

آمارهای سال 2015 که در سایت مجله Beauty world middle East، که دفترش در امارات متحده عربی است، منتشر شده رکورد دوم مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در خاورمیانه و رکورد هفتم آن در جهان را به ایران می‌دهد.

مدیر نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو با اعلام این آمار، همچنین به کاهش سن مصرف لوازم آرایشی در کشور به 14 سال خبر داده‌است.

از سویی گزارش‌های مالی از بازارِ استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی در پژوهش‌های جهانی هرچند تفاوت‌هایی دارد اما تقریبا هماهنگ است.

در حالی‌که موسسه تحقیقات بین‌الملل وابسته به مرکز صادرات کانادار در گزارش سال 2007، بازار فراورده‌های آرایشی ایران را برابر با 1.2 میلیارد اعلام کرده، مرکز تحقیقات بهارات در لندن این اندازه را 2 میلیارد دلار و مرکز تحقیقات بازارهای بین‌الملل وابسته به اتحادیه اروپا آن را برابر با 2.1 میلیارد دلار تخمین زده‌است.

گفته می‌شود دست‌کم 14 میلیون زن در ایران 1.2 میلیارد دلار از بازار 2.7 میلیارد دلاریِ فروش لوازم آرایشی خاورمیانه را به خود اختصاص داده‌اند.

اینکه کدام محصولات آرایشی و بهداشتی بیش‌تر به ایران می‌آیند نیز قابل توجه است. جدول زیر بنا بر آمارهای گمرکی میزان واردات محصولات مختلف را در 6 ماه اول سال 94 نشان می‌دهد:
این آمار در حالی ارائه شده که به گفته شهریار مستوفی –مدیریت نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو- گفته 80 تا 90 درصد لوازم آرایشی و بهداشتی به صورت قاچاق و تقلبی وارد کشور می‌شود.

واردات قاچاق و در بسیاری مواقع تقلبیِ محصولات بهداشتی و آرایشی باعث نشده که میزان مصرف این کالا کاهش پیدا کند.

شهریار مستوفی می‌گوید رشد سالانه مصرف این کالاها در ایران چیزی در حدود 12 درصد است.

همین باعث شده که درصدی از درآمد یا منبع مالی زنان در ماه صرف خرید لوازم آرایشی و بهداشتی شود. طبق داده‌های مجله Beauty world middle East زنان ایرانی 30 درصد از درآمد قابل تصرف خود را خرج محصولات زیبایی می‌کنند.

در همین‌رابطه چندی‌پیش نتایج یک پژوهش رسانه‌ای شد. سید حسین پیمان کارشناس ارشد آمار که تحقیقی میدانی در زمینه مصرف لوازم آرایشی انجام داده گفته "در سال 89 متوسط هزینه در کالاهای آرایشی هر زن 15 سال به‌بالا در خانوار شهری، 4660 تومان بود که این رقم در سال 93 به 10 هزار و 877 تومان رسید".

جدول زیر نتایج پژوهش حسین پیمان را نشان می‌دهد که از داده‌های خام آمارگیری هزینه و درآمد خانوار در سال 93 محاسبه شده‌است.
مصطفی اسماعیلی رئیس اداره آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو البته به شدت این آمار را زیر سئوال برده است. با این حال افزایش مصرف کالاهای آرایشی و بهداشتی غیرقابل انکار است.

اما چرا مصرف لوازم آرایشی در ایران با رشدی روزافزون روبروست؟ چرایی مصرف بالای محصولات آرایشی و بهداشتی توسط زنان در ایران را خیلی‌ها به عوامل روان‌شناختی ربط می‌دهند.

مهدی ملک‌محمد روان‌شناس در این‌باره گفته "بدن یک ویژگی ظاهری و در معرض قضاوت جامعه و عموم مردم است. در جامعه ما از کل بدن، صورت در میان زنان بیش از همه مورد توجه و دیده‌شدن قرار دارد. افراد در ارتباط با یکدیگر و در نگاه اول بدون شناخت شخصیت فردِ مقابل و تنها از طریق ظاهر با او وارد ارتباط می‌گردد، بنابراین این چهره و ظاهر هستند که در ابتدای امر قضاوت می‌شوند".

به اعتقاد این روان‌شناس بنابراین شناخت بر اساس ویژگی‌های ظاهری از دلایل مصرف لوازم آرایشی است. وی همچنین معتقد است که ازدیاد مصرف این لوازم به‌نوعی در جامعه ایران از فردی به فرد دیگر سرایت کرده‌است.

از سویی فاطمه‌سیارپور –انسان‌شناس- در تحلیلی اجتماعی گفته "نقش "الگوها" در آرایش کردن زنان ایران بسیار موثر است. الگوهایی که زنان برای آرایش از آن‌ها پیروی می‌کنند تنها یک الگو نیستند بلکه آن‌ها مانند شناسنامه‌ای هستند که فرد هویت خود را با آن می‌سازد."

اما از این دلایل که بگذریم یک جامعه‌شناس معتقد است نقص اقتصاد و عدم کنترل اجتماعی را هم نباید در این میان نادیده گرفت. دکتر نیره توکی عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در گفتگو با فرارو گفت: آیا همه ماجرا استقبال شدید از لوازم آرایشی است؟ خیر. در سال‌های اخیر ما شاهد بیکاری پنهان بوده‌ایم. صنعت ما خوابیده که درنتیجه این شرایط طبیعی است که کالاهای خارجی از لباس گرفته تا لوازم آرایشی و قرص‌های لاغری به کشور وارد شود.

وی در تحلیل این اتفاق گفت: در جامعه امروز ایران سیل عظیم بیکارانی وجود دارند که در تلاش برای یافتن شغلی بوده‌اند، برگزاری شوهای لباس خارجی یا لوازم آرایشی در این سال‌ها در پی این بیکاری به وجود آمده؛ عده‌ای از طریق قاچاق و برای کسب درآمد رو به وارد کردن غیرقانونی لوازم آرایشی به کشور کرده‌اند.

به گفته توکلی بارها همه ما شاهد این بوده‌ایم که دوستی یا آشنایی برند لوازم آرایشی را از فلان کشور وارد کرده و آن را می‌فروشد.

این جامعه‌شناس همچنین ادامه داد: از سویِ دیگر تبلیغات گسترده رسانه‌ای هم زنان را تحریک می‌کند تا هرچه بیش‌تر لوازم آرایشی جدید را امتحان کنند؛ از تبلیغات ماهواره‌ای گرفته تا الگوهای تلویزیونی و سینمایی.

این جامعه‌شناس همچنین می‌گوید از آن‌جایی که بخش زیادی از هزینه‌های موجود صرف ساخت‌وسازهای مختلف می‌شود در آموزش و یادگیری که خود می‌تواند اشتغال زا باشد ضعیف عمل کرده‌ایم که این خود دلیل پنهان دیگری در روی آوردن افراد به فروش لوازم آرایشی قاچاق به راحتی است.

نیره توکلی در ادامه گفت: اگر جامعه در فضایی سالم و شاد از نظر اجتماعی و زیستی قرار داشته باشد مسلما نیازهای کاذبی همچون آرایش کردن نیز کمتر خواهد شد.

به گفته این کارشناس قطعا در جامعه‌ای که تفریحِ آن ورزش، کوهنوردی و از این قبیل است افراد در مواجهه با این کارها آرایش کمتری خواهند کرد تا در جامعه‌ای که تفریحِ افراد به حضور در مال‌ها و مگامال‌ها محدود شده‌است؛ فضاهایی که خودشان ترغیب‌کننده داشتن پوشش و ظاهری آراسته‌تر هستند.