خلع سلاح شیمیایی سوریه؛ خارج کردن آپاندیس از بدن بیمار سرطانی!

فرارو- انهدام یک زرادخانه شیمیایی در میانه جنگ داخلی، بی سابقه است. تیم 20 نفره ای که برای آغاز انهدام زرادخانه تسلیحات شیمیایی سوریه اعزام شده اند، اول اکتبر از بیروت وارد دمشق شدند چراکه گفته می شد جاده فرودگاه دمشق به مرکز این شهر بسیار خطرناک است. یکی از اعضای تیم اعزامی این ماموریت را «بسیار دشوار» ارزیابی کرد.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از اکونومیست، پس از حمله ماه آگوست درغوطه دمشق که جان بیش از یک هزار و 400 نفر را گرفت، پیشنهاد شورای امنیت سازمان ملل برعهده گرفتن «انهدام سریع برنامه تسلیحات شیمیایی سوریه و تایید دقیق آن» بوده است. این زمانبندی توسط مذاکره کنندگان روسیه و آمریکا که پیش نویس این قطعنامه را به شورای امنیت ارائه کردند، به سازمان منع استفاده از تسلیحات شیمیایی مستقر در لاهه داده شد.

 انتظار می رود این سازمان تا اول نوامبر با استفاده از تمام ابزارهای ممکن، بر از بین بردن توانایی رژیم سوریه برای تولید چنین تسلیحاتی نظارت کنند. آنها باید تا نیمه سال آینده تمام هزار تن یا این حدود عوامل و پیش سازه های تسلیحات شیمیایی که شامل گاز خردل، سارین و وی اکس می شود را یافته، نابود کرده یا به محلی امن منتقل کرده باشند.

سازمان منع استفاده از تسلیحات شیمیایی تجربیاتی در زمینه برچیدن انبارهای تسلیحات شیمیایی دارد اما در گذشته چنین عملیات هایی را در شرایطی آرامتر و با یاری دولت های کم و بیش راضی انجام داده بود. تاکنون به نظر می رسد رژیم اسد به نخستین تعهد خود عمل کرده است: ارائه موجودی اولیه زرادخانه خود که به گفته یکی از مقامات سازمان منع تسلیحات شیمیایی روشی «عملی و کارآمد» بوده است. اما هیچ تضمینی نیست که در هرگام این همکاری وجود داشته باشد. در شرایطی که سازمان منع تسلیحات شیمیایی وارد جزئیات نمی شود، سوری ها 19 سایت مرتبط با تسلیحات شیمیایی را معرفی کرده اند و این در حالی است که آژانس های اطلاعاتی غربی به وجود 45 سایت باور دارند.

سرمایه گذاری هنگفت سوریه بر تسلیحات شیمیایی در اصل توسط دولت این کشور برای بازداشتن یک اسرائیل مجهز به سلاح هسته ای صورت گرفت نه به عنوان ابزاری برای ترساندن و فشار وارد کردن به مردم خود. جای بسی شگفتی دارد اگر بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه طرح های احتمالی برای دستیابی پنهانی به این ظرفیت نداشته باشد.

 اما همین دشواری ها هم در مقایسه با اینکه چنین عملیاتی- که در سایه صلح، سال ها به طول انجامیده- باید در میانه یک جنگ داخلی انجام شود، کمرنگ می شوند. این در حالی است که گفته می شود یک کشور سوم، احتمالا روسیه به عنوان متحد سوریه، کمک های نظامی به این کشور خواهد داشت اما هنوز هیچ چیز نهایی نشده است. دینا اسفندیاری، از متخصصان عدم اشاعه در موسسه بین المللی مطالعات راهبردی مستقر در لندن می گوید آنها به خودروهای زره پوش و تیم های امنیتی خود نیاز پیدا می کنند. اکثر تاسیسات و انبارهایی که این تیم باید به آن سرکشی کند در مناطقی است که هنوز تحت کنترل رژیم سوریه است اما به گفته ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه هفت سایت از 19 سایت اعلام شده در مناطق جنگی قرار دارند.

اگر یک آتش بس موقت میان دولت و نیروهای شورشی برقرار نشود، دسترسی به سایت های مناطق جنگی، به خصوص با توجه به دستورکار احتمالی برخی گروه های جهادی مانند جبهه النصره که با القاعده در ارتباط است، بسیار خطرناک خواهد بود. حتی مخالفان میانه روتر نیز از روند شکل گرفته ناراضی هستند زیرا به عقیده آنها این توافق، با شریک قرار دادن رژیم اسد برای جامعه جهانی، به این رژیم مشروعیت بخشیده است.

با این حال حتی شورشی ها نیز باید بپذیرند که دور کردن این تسلیحات کشنده از عرصه درگیری ها، مزیت هایی را در پی خواهد داشت. ضمن اینکه آنها با به خطر انداختن بازرسان، پول و تجهیزات نظامی که از سوی کشورهای حامی فرآیند بازرسی دریافت می کنند را به خطر خواهند انداخت.

برخی شک دارند که خالی کردن سوریه از وجود زرادخانه های شیمیایی ارزشش را دارد یا خیر. این اقدام باعث نمی شود که رژیم سوریه کشتار و ویرانی را متوقف کند. فرد هوف، مشاور ویژه دولت آمریکا در امور سوریه که سال گذشته به دلیل بی میلی باراک اوباما به مداخله شغل خود را رها کرد، شرایط امروز را به خارج کردن آپاندیس از بدن بیماری تشبیه می کند که سرطان دارد: این عمل جراحی ممکن است موفقیت آمیز باشد اما بیمار هنوز زجر می کشد و رو به موت است.