کلیات

اردشیر قلعه‌نویی معروف به امیر قلعه‌نویی، از بازیکنان و مربیان باسابقه فوتبال ایران است که در یکم آذرماه ۱۳۴۲ در شهر تهران و محله نازی آباد به دنیا آمد. قلعه نویی دوران بازیگری حرفه‌ای خود را با بازی در تیم‌های باشگاهی همچون راه آهن تهران، شاهین تهران، السد قطر و استقلال تهران سپری کرد و با حضور در تیم استقلال بود که توانست به تیم ملی فوتبال ایران راه یابد و ۲۰ بازی ملی را به ثبت برساند. پس از پایان دوران بازیگری، امیر قلعه نوعی به مربیگری در باشگاه‌های مختلف ایران پرداخت و حتی برای مدتی نیز سرمربی تیم ملی فوتبال ایران بود.

دوران بازیگری

امیر قلعه نویی فوتبال حرفه‌ای خود را در اواخر دهه ۵۰ و از تیم راه آهن تهران آغاز کرد. وقتی «ناصر ابراهیمی»، سرمربی وقت راه آهن، قلعه نویی ۱۷ ساله را در سال ۱۳۵۹ به تیم بزرگسالان دعوت کرد، این تیم در آن سال با شکست تیم‌های استقلال و پرسپولیس به فینال جام حذفی تهران رسید. در سال ۶۰ ناصر ابراهیمی به تیم شاهین تهران پیوست و قلعه نویی را نیز با خود به این تیم برد. در دوران حضور قلعه نویی در شاهین، وی دو بار در سال‌های ۱۳۶۴ و ۱۳۶۵ نایب قهرمان باشگاه‌های تهران شد و یک بار نیز به همراه تیم «تهران الف»، قهرمان اولین لیگ کشوری پس از انقلاب شد. قلعه نویی در سال ۶۶ به تیم السد قطر پیوست، اما حضور او در این تیم چندان طول نکشید و در اواخر سال ۶۷ به ایران بازگشت و به عضویت تیم استقلال تهران در آمد. قلعه نویی تا پایان دوران بازیگری خود یعنی سال ۷۶ در استقلال باقی ماند و بخش اعظم افتخارات بازیگری او در میدان فوتبال، به این دوران بازمی گردد. وی در طی این سال‌ها به همراه تیم استقلال توانست به افتخاراتی همچون قهرمانی در لیگ قدس، لیگ باشگاه‌های تهران، جام حذفی و جام باشگاه‌های آسیا دست یافت، هرچند که حضور در دسته سوم لیگ آزادگان را نیز به همراه این تیم تجربه کرد. قلعه نویی چهار سال آخر حضور خود در استقلال را در نقش کاپیتان اول این تیم سپری کرد و در همین زمان بود که به خاطر توانایی هایش در رهبری میدان، به «ژنرال» معروف شد. امیر قلعه نویی سرانجام در سال ۱۳۷۶ و پس از ماه‌ها دست و پنجه نرم کردن با مصدومیت مزمن زانو، از دنیای بازیگری فوتبال خداحافظی کرد.

دوران حضور در تیم ملی

امیر قلعه نوعی برای اولین بار در سن ۲۳ سالگی و درحالی که بازیکن تیم شاهین تهران بود، توسط «پرویز دهداری» به تیم ملی بزرگسالان فوتبال ایران دعوت شد و اولین بازی ملی خود را در اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۵ در مقابل چین انجام داد. با این همه بنا به دلایل مختلفی همچون قوانین ورزشی آن زمان، حضور بازیکنان سرشناس در تیم ملی و مصدومیت‌های شدید، نتوانست حضور مستمری در تیم ملی داشته باشد. وی در نهایت پس از ۲۰ بازی ملی و یک گل زده (به کویت)، پس از بازی‌های انتخابی جام ملت‌های آسیا در سال ۱۹۹۶، از تیم ملی فوتبال ایران خداحافظی کرد در حالی که یک بار بازوبند کاپیتانی تیم ملی را هم به بازو بسته بود.

دوران مربی گری

امیر قلعه نویی نخستین تجربه‌های مربی گری خود را با دستیاری «ناصر حجازی» در تیم استقلال و «ابراهیم قاسم‌پور» در تیم امید ایران آغاز کرد و مدتی را نیز برای کسب علم و تجربه، در تیم بایرلورکوزن آلمان سپری کرد. اولین ظهور قلعه نویی در قامت یک سرمربی فوتبال نیز به اوایل دهه ۸۰ و لیگ دسته اول آزادگان باز می‌گردد که تجربه‌هایی ناموفق از هدایت تیم‌هایی همچون کشاورز و برق تهران بود. اما اندکی پس از آن و در سال ۸۱، وی برای اولین بار در قامت سرمربی یک تیم لیگ برتری یعنی استقلال اهواز ظاهر شد. حفظ تیم در آستانه سقوط استقلال اهواز در لیگ برتر، آغاز ترقی قلعه نویی در کسوت مربی گری فوتبال بود و پس از آن بود که وی توانست با ۵ بار قهرمانی به همراه تیم‌های استقلال و سپاهان، چهار نایب قهرمانی به همراه تیم‌های استقلال، تراکتورسازی تبریز، ذوب‌آهن اصفهان و سپاهان اصفهان و یک مقام سومی به همراه تیم استقلال، به پرافتخارترین مربی لیگ برتر فوتبال ایران بدل شود. وی همچنین در حال حاضر پس از منصور پورحیدری که ۸ قهرمانی در مسابقات رسمی به دست آورده، با ۵ قهرمانی در مسابقات رسمی، دومین مربی پر افتخار تاریخ باشگاه استقلال است. قلعه نویی همچنین در سال ۸۵ هدایت تیم ملی فوتبال ایران را برای جام ملت‌های ۲۰۰۷ آسیا بر عهده گرفت که در نهایت با شکست از کره جنوبی در یک چهارم نهایی این بازی ها، به پایان رسید هر چند که در همان سال در جمع سه نامزد بهترین مربی سال فوتبال آسیا قرار گرفت. وی در طی دوران مربیگریش در تیم ملی ایران، در ۱۷ بازی؛ ۱۰ برد، ۶ مساوی و ۱ باخت را در کارنامه خود به ثبت رساند.