در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۱۹۰۷ مطلب
در ۲۸ اوت، فرانسه، بریتانیا و آلمان سازوکار «اسنپبک» قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را فعال کردند تا تحریمهای هستهای علیه ایران دوباره برقرار شود. این سازوکار به کشورهای عضو برجام اجازه میدهد تحریمهای لغو شده را بدون وتو بازگردانند. اقدام اروپاییها فشار فوری بر ایران ایجاد میکند، اما میتواند تنشها را افزایش دهد. بهترین سناریو، توافق موقت و بازگشت شفافیت هستهای است؛ بدترین سناریو، خروج ایران از ان.پی.تی و درگیری جدید است.
در پی مذاکرات اخیر، احتمال پذیرش عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا از سوی روسیه بهعنوان بخشی از توافق صلح مطرح شده است؛ اقدامی که اوکراین را نظامی بیطرف، اما سیاسی و اقتصادی به اروپا پیوند میدهد. پوتین شرط اصلی خود را توقف گسترش ناتو و احیای مذاکرات کنترل تسلیحات اعلام کرده است. این روند میتواند ثبات، شکوفایی اقتصادی و بازگشت پناهجویان اوکراینی را تقویت کند و بهعنوان ابزاری برای صلح سازشی عمل نماید.
تروئیکای اروپایی با فعالسازی مکانیسم بازگشت خودکار، شمارش معکوس ۳۰ روزه برای تحریمهای شورای امنیت علیه ایران را آغاز کرد؛ اقدامی که با استقبال آمریکا و اعتراض روسیه و ایران همراه شد. منتقدان میگویند نخستین ضربه به برجام خروج ترامپ بود و اروپا استقلال راهبردی ندارد. همزمان، تنشهای نظامی و سیاسی اعتماد را از میان برده و ابتکار روسیه و چین برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ با مخالفت اروپا روبهروست. تحلیلگران این روند را خطای محاسباتی و تهدیدی برای دیپلماسی میدانند.
بریتانیا، فرانسه و آلمان با استناد به نقض «قابل توجه» برجام از سوی ایران، سازوکار ماشه را فعال کردند که بازگشت تحریمها را در پی دارد. عباس عراقچی این اقدام را غیرقانونی دانست و گفت ایران برای دفاع از منافعش پاسخ خواهد داد. همزمان، اروپا شرط ادامه مذاکرات را بازگشت بازرسان آژانس اعلام کرده است. ترامپ همچنان بر سیاست فشار حداکثری تأکید دارد. آژانس میگوید بازرسیها در ایران از سر گرفته شده و امکان احیای گفتوگوها وجود دارد.
سه کشور اروپایی با فعالسازی «مکانیسم ماشه» روند بازگشت تحریمهای شورای امنیت علیه ایران را آغاز کردند. این تحریمها ظرف یک ماه بازمیگردند و هرچند فشار اقتصادی مستقیم کمتری نسبت به تحریمهای آمریکا دارند، اما پیامدهایی دارند. تحلیلگران میگویند دیپلماسی در آستانه پایان است و باخت–باختی برای جامعه جهانی رقم میخورد.
اتحادیه اروپا در تابستان گذشته توافق تجاری یکطرفهای را که از سوی «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا تحمیل شد پذیرفت، وعده سرمایهگذاریهای کلان در اقتصاد آمریکا داد و حتی اعضای ناتو در اروپا متعهد شدند هزینههای دفاعی خود را تا پنج درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهند؛ به این امید که نقش واشنگتن در امنیت اروپا حفظ شود.
سه کشور اروپایی با ارسال نامهای به شورای امنیت روند فعالسازی «مکانیزم ماشه» را آغاز کردند تا تحریمهای تعلیقشده علیه ایران طی ۳۰ روز بازگردد، همزمان اما از آمادگی برای مذاکره سخن گفتند. آمریکا از این اقدام استقبال کرد و ایران آن را «تنشزا» خواند و هشدار داد همکاری با آژانس در خطر است. تحلیلگران معتقدند اسنپبک فشار اقتصادی و سیاسی ایران را دوچندان میکند و احتمالاً مسیر را به سمت تقابل و حتی رویارویی نظامی سوق میدهد.
با نزدیک شدن به «روز خاتمه» در اکتبر ۲۰۲۵، اروپا میان فعالسازی اسنپبک یا تعویق آن گرفتار شده است. تهران مشروعیت این مکانیسم را رد و آن را معادل حمله نظامی میداند، در حالی که برخی کارشناسان داخلی خواستار تشدید تنش و برخی دیگر حامی مذاکره با آمریکا هستند. پیشنهاد اروپا برای تعویق ششماهه، در ایران امتیازدهی یکطرفه تلقی میشود. گزینه واقعبینانه، ترسیم نقشه راهی تدریجی با آژانس و واشنگتن برای جلوگیری از فروپاشی کامل دیپلماسی است.
«هدف این پیشنویس این است که ضربالاجل مکانیسم ماشه در 26مهر (18اکتبر) برای شش ماه تمدید شود و طی این دوره شش ماهه امکان فعال کردن مکانیسم ماشه وجود نداشته باشد. در این پیشنویس که مورد حمایت چین نیز هست، خاطرنشان شده که هدف از این اقدام تامین فرصت بیشتری برای مذاکره است.»
ایران با رزمایشهای گسترده و شلیک موشکهای کروز، پیام بازدارندگی به غرب فرستاد و همزمان مذاکرات دشوار هستهای با تروئیکای اروپایی را پی خواهد گرفت. در آستانه نشست معاونان وزرای خارجه، احتمال فعالسازی «مکانیسم ماشه» افزایش یافته، هرچند اجرای آن پیچیده و زمانبر ارزیابی میشود. کارشناسان تأکید دارند ایران باید با اقدامات عملی اعتمادسازی کند. در این میان، نقش علی لاریجانی در هدایت پرونده و تلاش اروپا برای حفظ منافع اقتصادی برجسته شده است.
