اوجگیری دوباره تریومف: آیا اس-۴۰۰ برترین پدافند دنیاست؟
سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ در سال ۲۰۲۵ دوباره به کانون توجه تحلیلگران بازگشته؛ هم به دلیل نقش تعیینکنندهاش در جنگ اوکراین و هم نخستین استفاده عملی آن توسط هند. جهشهای فناورانه، از رادارهای جدید تا موشک ۴۰۰ کیلومتری ۴۰N۶، این سامانه را به قدرتمندترین سپر دفاعی دوربرد روسیه تبدیل کرده است.
سامانه دفاع هوایی دوربرد اس- ۴۰۰ « تریومف » در سال ۲۰۲۵ دوباره در مرکز توجه تحلیلگران نظامی قرار گرفته است؛ هم به خاطر نقش پررنگ آن در نبرد اوکراین، و هم به دلیل رسیدن آن به بازارهای بینالمللی و نخستین استفاده عملی آن توسط مشتری خارجی، یعنی هند .
روسیه طی دو دهه گذشته سرمایهگذاری بیسابقهای در این سامانه انجام داده؛ بهطوریکه بودجه اختصاصیافته برای خرید انواع نسخههای اس-۴۰۰ چند برابر کل بودجه خرید جنگندهها بوده است. اکنون بیش از ۳۰ هنگ فعال از این سیستم در نقاط مختلف روسیه مستقر هستند.
مدیرعامل شرکت آلماظ-آنتی، سازنده اس-۴۰۰، یان نویکوف در گفتوگویی تازه اعلام کرده است:«کارایی اس-۴۰۰ در نبرد واقعی ثابت شده و تاکنون هیچ سامانهای در دنیا در کلاس خودش به پای آن نمیرسد.»
ارتقاهای پیدرپی برای مقابله با تهدیدات جدید
نویکوف در بخش دیگری از صحبتهای خود به قابلیت ارتقای سریع این سامانه اشاره میکند؛ قابلیتی که به گفته او «نتیجه شتاب تحول فناوریهای نظامی در سراسر جهان» است.
او میگوید:«هیچ فرصتی برای تأخیر نداریم. اس-۴۰۰ طوری طراحی شده که بتواند در زمان کوتاه در برابر تهدیدات جدید تقویت شود و همین ویژگی باعث شده تواناییهایی پیدا کند که معمولاً در سامانههای پدافندی وجود ندارد.»
این ارتقاها شامل رادارهای جدید، نرمافزارهای هدفگیری دقیقتر و مهمتر از همه، افزایش برد درگیری است.
موشک ۴۰ N6 ؛ سلاحی با برد ۴۰۰ کیلومتر
یکی از مهمترین جهشهای اس-۴۰۰، ورود موشک ۴۰ N6 بوده که حدود ۲۰۱۸ وارد خدمت شد.
ویژگیهای کلیدی این موشک :
- برد درگیری : تا ۴۰۰ کیلومتر
- هدفگیری پشت انحنای زمین با کمک رادارهای پیشرو یا هواپیماهای آواکس A-50U
- اوجگیری تا ارتفاع ~ ۳۰ کیلومتر و سپس شیرجه به سمت هدف
- قابلیت رهگیری اهداف از ارتفاع ۳۰ کیلومتری تا تنها چند متر از سطح زمین
این موشک تاکنون هم علیه اهداف اوکراینی و هم علیه اهداف پاکستانی با موفقیت آزمایش عملی شده است.
کارخانههایی که برای اس- ۴۰۰ زنده شدند
روسیه برای تولید گسترده این سامانه، از سال ۲۰۰۰ سه مجموعه صنعتی بزرگ را بازسازی یا تأسیس کرد:
- خط جدید کارخانه اوبوخوف
- نوسازی کامل کارخانه AviTek در کیروف
- کارخانه NMP در نیژنی نووگورود
این پروژهها بهدلیل تأخیرهای گسترده، تا اواسط دهه ۲۰۱۰ به تولید انبوه نرسیدند؛ اما اکنون خروجی این کارخانهها بهشدت افزایش یافته و تحویل اس-۴۰۰ به روسیه و مشتریان خارجی با سرعت بیشتری انجام میشود.
آینده اس- ۴۰۰ ؛ جایگزین ندارد، اما ارتقا ادامه دارد
بر اساس گزارشها، روسیه هنوز پروژه مشخصی برای جانشین اس-۴۰۰ معرفی نکرده، اما:
- رادارهای جدید
- موشکهای ارتقایافته
- و احتمالاً نسخهای با برد بلندتر از ۴۰N6
همچنان در حال توسعه هستند. گفته میشود نسل بعدی موشکهای فوقبردبلند اس- ۴۰۰ احتمالاً در نیمه دهه ۲۰۳۰ عملیاتی میشود .
