قره کلیسا؛ ماجرای یک عشق

وحید محمود قره باغ؛ یهودا و یا تادئوس که ملقب به آددای بود، به عنوان برادر مسیح نیز شناخته می‌شد و از بنیان گذاران کلیسای حواری ارمنی بود. البته این شخص متفاوت از یهودا اسخر یوطی است؛ کسی که سیزدهمین حواری حضرت مسیح است و در تاریخ به بدی از او یاد می‌شود. در زمان حیات آبکار، تادئوس در کمال آرامش به تبلیغ مسیحیت مشغول بود. روزگار که قاعده‌های خاص خود را دارد، شاه آبکار را نیز از این قوانین بی بهره نگذاشت و بالاخره او نیز از این جهان رخت بربست.

جانشین آبکار شخصی به نام ساناتروک بود. این شخص همراه با دخترش، ساندخت دین مسیحیت را پذیرفتند. هر چند در ابتدای حکومت ساناتروک همه چیز طبق روال گذشته بود، ولی شرایط بدین گونه پیش نرفت. در واقع پس از مدتی پادشاه دیگر رغبتی به دین مسیحیت نشان نمی‌داد و بدین صورت بود که مخالفت‌ها با تاتائوس شروع شد. با اینکه ساناتروک از مسیحیت روی گردان شده بود، ولی با این وجود، دخترش همچنان دل در گرو دین مسیحیت داشت و حتی تمام تلاش خود را برای زنده نگه داشتن آن به کار می‌بست. بله، گاهی روزگار دوراهی‌های عشق و مصحلت را پیش پای انسان‌ها قرار می‌دهد و این بار این دوراهی به نسبت پدر و دختری نیز گره خورده بود.

در نهایت اتفاقی که نباید می‌افتاد به وقوع پیوست. واقعه‌ای که بر دل تاریخ کهن نقش بست و تا به امروز نیز پابرجاست. در سال ۶۶ میلادی ساناتروک دستور داد تا تادئوس و بعضی از همراهانش را دستگیر کنند و جالب اینکه دختر پادشاه نیز در بین این افراد بود. کار بدانجا کشید که پادشاه دستور داد این افراد را شکنجه کرده و بعد نیز به قتل برسانند. بله، پادشاه حتی دستور شکنجه و قتل دختر خود را نیز صادر کرده بود.

بدین صورت که پس از قتل تادئوس، او را در محل فعلی قره کلیسا دفن کردند و بعد‌ها نیز بر روی همین قبر، صومعه کوچکی ساختند. در حدود قرن ۷ میلادی بود که این صومعه کوچک به یک کلیسای بزرگ تبدیل شد. در این بین دختر پادشاه که مرگ را به عنوان هدیه از پدر به ارمغان داشت و در واقع اولین شهید زن تاریخ مسیحیت بود در نزدیکی کلیسا و در بالای تپه‌ای دفن گردید. گاهی تاریخ وقایعی را به تصویر می‌کشد که شاید در مخیله خلاق‌ترین نویسندگان نیز جایی ندارد.

شکل ۱. قره کلیسا، اولین کلیسای تاریخ مسیحیت

قره کلیسا در بیست کیلومتری شمال شرقی شهرستان چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. گفتنی است کلیسای تادئوس مقدس در تاریخ ۷ ژوئیه ۲۰۰۸، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این کلیسا در زبان ارمنی "سورپ تادئوسی وانک" یعنی کلیسای مقدس تادئوس نامیده می‌شود. اکنون این کلیسا، سالانه پذیرای حدود ۲۵ هزار ارامنه از اقصا نقاط ایران و جهان است، محلی که به میعادگاهی برای ایشان مبدل شده است. علاوه بر ارامنه، خانواده‌هایی از آشوریان و عده کمی از خانواده‌های مسیحیان کاتولیک هم در این جشن شرکت می‌کنند.

ناگفته نماند وجود دیوار‌های دفاعی پیرامون کلیسا، ورودی اصلی آن و همچنین وجود پنج برج دیده‌بانی قوس دار در چهار جهت قلعه، این بنا را به یک قلعه تبدیل کرده است. سقف محراب کلیسا نیز با سنگ‌های مرمر سیاه و سفید تزیین شده است. این چنین بود ماجرای یک عشق، عشق دختر پادشاه به دین مسیحیت، عشقی که با جان و دل او در هم آمیخته بود و در نهایت نیز تاوان و البته پاداشش ستاندن جان خود او بود. تاریخ در برخی برهه ها، گاهی حتی نزدیک‌ترین کسان را در مقابل هم می‌بیند. اتفاقی که غالبا با صحنه‌هایی دردناک همراه است.