دو پرسش مهم درباره ترور اسماعیل هنیه

فرارو- ایان پارمیتر؛ پژوهشگر مرکز مطالعات عربی و اسلامی در دانشگاه ملی استرالیا است. او به مدت ۳۷ سال در وزارتخانه‌های استرالیا از جمله وزارت امور خارجه فعالیت داشته و سفیر سابق استرالیا در لبنان نیز بوده است.

به گزارش فرارو به نقل از آسیا تایمز، از جمله بسیاری از سخنان منسوب به "وینستون چرچیل" نخست وزیر اسبق بریتانیا این است که "کسانی که از تاریخ عبرت نگیرند محکوم به تکرار آن هستند". این نقل قول درباره وضعیت امروز اسرائیل صدق می‌کند، زیرا به نظر می‌رسد اسرائیل به طور بالقوه آماده آغاز جنگ علیه حزب الله در جنوب لبنان است.

 ایران هنوز جزئیاتی در مورد چگونگی کشته شدن هنیه ارائه نکرده است، اما اعلام کرده که جزئیات موضوع در دست بررسی قرار دارد. در شرایطی که جنگ در غزه هیچ نشانه‌ای از فروکش کردن نشان نمی‌دهد و کل خاورمیانه بر لبه چاقو قرار دارد ترور اخیر این پرسش را مطرح می‌کند که آیا رخداد اخیر ممکن است باعث آغاز جنگ منطقه‌ای گسترده تری شود؟

هنیه ارشدترین رهبر سیاسی حماس بود که در دوحه قطر مستقر بوده است. او اساسا رهبر حماس برای مذاکرات آتش بس با اسرائیل در جنگ غزه بود که با میانجی گری ایالات متحده، مصر و قطر انجام شد. بدیهی است که این مذاکرات اکنون متوقف خواهد شد.

با این وجود، نکته شگفت آور آن است که این ترور کجا و چگونه انجام شده است. هنیه برای شرکت در مراسم تحلیف "مسعود پزشکیان" رئیس جمهور جدید ایران به تهران سفر کرد. جزئیات دقیق آن چه اتفاق افتاده هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد هنیه به همراه یکی از محافظان اش بر اثر انفجار در ساختمانی که در آن مستقر بوده ترور شده است. ما هنوز نمی‌دانیم که آیا این انفجار از طریق یک بمب کنترل از راه دور بوده است یا یک حمله موشکی.

دو موضوع مهم وجود دارد که در ساعات و روز‌های آینده مورد بررسی دقیق قرار خواهند گرفت. اولین مورد آن است که آیا ایران دست به اقدام تلافی جویانه خواهد زد؟ ترور او احتمالا خشم عظیمی را در ایران به همراه داشت و ممکن است به نوبه خود باعث انتقام گیری علیه اسرائیل شود. تنش‌ها بین ایران و اسرائیل از مدت‌ها پیش بالا بوده است. ایران در ماه آوریل در تلافی حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق بیش از ۳۰۰ موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرد. در جریان حمله اسرائیل به ساختمان کنسولگری چند تن از رهبران ارشد سپاه جانباختند. در سالیان اخیر جریان ثابتی از دانشمندان ایرانی روی برنامه هسته‌ای کار می‌کردند توسط اسرائیل ترور شده اند از جمله ترور "محسن فخری زاده" پدر برنامه هسته‌ای ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی توسط یک مسلسل پیچیده کنترل از راه دور.

با این وجود، رهبران حماس که در فهرست ترور اسراییل باقی مانده اند تا آنجا که می‌توان تشخیص داد هنوز زنده هستند. "یحیی سنوار" از رهبران ارشد حماس ظاهراً هم چنان عملیات شبه نظامیان تحت فرمان خود را در غزه هدایت می‌کند. اسرائیل در ماه جولای حمله‌ای را انجام داد که گمان می‌رود در جریان آن "محمد ضیف" از فرماندهان ارشد حماس ترور شده است. با این وجود، حماس این موضوع را تایید نکرده است. ضیف تاکنون از چندین سوء قصد جان سالم به در برده است.

دومین سوال مهم آن است که آیا حزب الله مستقر در لبنان به دستور ایران به اسرائیل حمله خواهد کرد یا خیر. ترور هنیه چند ساعت پس از حمله هوایی اسرائیل در جنوب بیروت صورت می‌گیرد که در جریان آن "فواد شکر" فرمانده ارشد حزب الله ترور شد. اگر قرار باشد ایران اقدام تلافی جویانه انجام دهد ممکن است این کار از طریق حزب الله لبنان صورت گیرد. یک رگبار موشکی بزرگ از سوی حزب الله به طور بالقوه می‌تواند سیستم دفاع موشکی گنبد آهنین اسرائیل را تحت تاثیر قرار دهد.

ایران هم چنین متحدان دیگری دارد که می‌تواند از آنان استفاده کند از جمله گروه‌های شبه نظامی شیعه در سوریه و عراق و هم چنین انصارالله در یمن که پیش‌تر هفته گذشته حمله پهپادی به تل آویو انجام داده اند. اسرائیل پس از آن به سرعت دست به اقدام تلافی جویانه زد. تا زمانی که اطلاعات بیش تری وجود نداشته باشد گفتن آن چه اکنون رخ می‌دهد دشوار است. با این وجود، قدر مسلم آن که ترور هنیه احتمالا باعث تشدید قابل توجه تنش در جنگ غزه و احتمالا در ابعاد گسترده‌تر در خاورمیانه خواهد شد.