کهن شهر قزوین را با قدمتی چند هزار ساله می‌توان سرزمین سلطنت‌های ناپایدار، رویا‌های پادشاهان و بنا‌های باستانی شکوهمند نامید. سرزمینِ دروازه ها، قلعه‌ها و دژه‌های کهن که حکایتگر شکوه تاریخ پر فراز و نشیب این دیارند.
وحید حاج سعیدی؛ شب از نیمه گذشته است. بازار تعطیل شده و گزمه‌ها در حال گشت زنی در دالان‌های بازار هستند. صدای غوک‌ها از حوض سرای سعد السلطنه به گوش نمی‌رسد. خواب بر چشمان نگهبان آب انبار حاج کاظم مستولی شده است.
موذن مسجد صالحیه، غلبه صبح بر نیمه شب را به انتظار نشسته است. قلعه الموت هم در خاموشی فرو رفته است. حسن صباح دیگر پیروانش را باغ لعه نوید نمی‌دهد. خداوندگار الموت بار دیگر تنها شده است.
کهن شهر قزوین را با قدمتی چند هزار ساله می‌توان سرزمین سلطنت‌های ناپایدار، رویا‌های پادشاهان و بنا‌های باستانی شکوهمند نامید. سرزمینِ دروازه ها، قلعه‌ها و دژه‌های کهن که حکایتگر شکوه تاریخ پر فراز و نشیب این دیارند. حجت ادعای تاریخ پر فراز و نشیب قزوین را می‌توان در بنا‌های باستانی بیشماری سراغ گرفت که دیواره ها، راسته ها، سراها و سبک معماری شان روایت می‌کنند. تا جایی که این شهر میزبان بیشترین ابنیه و یادگار‌های تاریخی کشور است و فصلی رنگارنگ و مانا در میان نقش و نگار معماری دل‌فریب و طراحی منحصربه‌فرد بنا‌های باستانی و رویایی اش، جای داده است.
این کهن دیار به قدری در تاریخ کشورمان اهمیت داشته که پادشاهان ساسانی به آن کشوین می‌گفتند یعنی منطقه‌ای که نباید از آن غافل شد.
مردمان این دیار تاریخ را نخوانده و نشنیده اند؛ بلکه آن را دیده و درک کرده اند. اینجا هنوز در کوچه پس کوچه‌های شهر صدای پای مغول‌ها و نعره هایشان، گوش‌ها را می‌آزارد. بوی دود و کتاب‌های سوخته کتابخانه قلعه الموت به مشام می‌رسد. کاروانسرای سعدالسلطنه، همچنان میزبان پیادگان و کاروانیان خسته و غبار آلود از سفر‌های تجاری و زیارتی است. صدای شیهه اسب‌های قجر هنوز از پشت دیوار‌های خشتی و سنگی دارالسلطنه صفویان شنیده می‌شود. بوی چرم از تیمچه حاج کاظم همچنان به مشام می‌رسد. صدای کشدار قلم نی میرعماد قزوینی- فخر خوشنویسان ایران- بر روی کاغذ کاهی، نیوش می‌شود.
کاشیکار‌های عالی قاپو با وسواس در حال بندکشی کاشی‌های مینایی و اسلوبی این بنای جاوید هستند و تاجران عبوری از جاده ابریشم نیز، در حال داد و ستد در شهر. قزوین شهر دروازه‌ها و قلعه ها، شهر باغستان‌های بی دیوار و خار؛ شهر بنا‌های افسونگر و چشم نواز، پایتخت خوشنویسی ایرانی، بی تردید تلاقی گاه هنر، معماری، فرهنگ و تمدن است. اینگونه است که دروازه‌های تمدن و اصالت این دیار، سال‌هاست گردشگران جهان را به سوی خود میخوانند.
در دل این کهن دیار، بدون ورق زدن کتاب‌های تاریخی دست نویس و قرائت سفرنامه‌های بزرگان، می‌توان تاریخ را در لحظه قدم زد و لذت پرسه در عمارت‌های وارثان سلطنت‌های ناپایدار را با تمام وجود حس کرد. تماشای کاشی‌کاری‌های دل‌انگیز و تزئینات آجری خوش‌نقش‌ونگار خانه‌های قدیمی و سرا‌های کهن، روح هر گردشگری را می‌نوازد. بنا‌های عتیقی که بوی قدمت و جاودانگی می‌دهند و علاوه بر ارزش تاریخی، از زیبایی بصری و اعجاز هنری بی‌نظیری برخوردارند. هر بخش از این بناها، هنرنمایی هنرمندانی را یادآور می‌شوند که ظرافت و دقت شان در محاسبات و جان بخشی به آثارشان را کمتر از عبادت نمی‌دانستند. صدای کوبه در‌های چوبی در محلات قدیمی شهر، آدمی را بی واسطه به صد‌ها یا هزاران سال قبل‌تر باز می‌گرداند. اینجا گویی تاریخ تو را می‌خواند و ماشین زمان دیگر یک رویا نیست! گردشگران علاقه‌مند به ابنیه تاریخی، از تماشای قلعه ها، بازارها، تیمچه ها، سراها، آب انبارها، کاریزها، گرمابه ها، مساجد، مدارس و دیگر آثار تاریخی شهر سیر نمی‌شوند و با تمام وجود، قدمت شان را می‌کاوند و افسون معماری شان را می‌ستایند.
قلعه الموت؛ نمادی از شکوه تاریخ، مجموعه باغ صفوی قزوین؛ گنجینه‌ای گران‌بها از آثار باستانی ادوار مختلف، بازار تاریخی قزوین؛ شاهکار و میراثی ماندگار از معماری سنتی دوران صفویه، مسجد النبی قزوین؛ تلفیق و شکوه هنر معماری ایرانی، زیبایی و اصالت، سرای سعدالسلطنه؛ پهناورترین کاروانسرای سرپوشیده خاورمیانه، کاخ موزه چهل‌ستون؛ یگانه کوشک بازمانده از کاخ‌های سلطنتی شاه تهماسب، مسجد جامع قزوین؛ میعادگاه سبک‌های معماری سلطنت‌های ناپایدار، مسجد و مدرسه صالحیه قزوین؛ مهد اندیشه ورزی و پرهیزکاری، آب‌انبار حاج کاظم قزوین؛ شاهکار مهندسی معماری سنتی ایرانی و حسینیه امینی ها؛ جولان نور و بازی رنگ ها، تنها بخشی از هنر و شاهکار‌های هنرمندانی هستند که درایت شان در طراحی و میزانسن این ابنیه، بی نظیر و منحصر به فرد بوده است. خلق چنین آثار همگی نشان از نبوغ و استعداد آفرینندگان این بنا‌های مسحور کننده و افسونگر دارد و ظرفیت بی نظیر هنر ناب معماری ایرانی را در خلق شاهکار‌هایی چنین ممتاز و استثنائی به رخ جهانیان می‌کشد.
کهن دیار قزوین را باید بار‌ها و بار‌ها دید و شنید و به خاطر سپرد. شهری رویایی با تاریخی چند هزار ساله را نمی‌توان در چند سطر به رخ کشید و آن را نواخت. شهری که دروازه بهشتش میخوانند و عده‌ای آن را شهر پاک یادگار شاهپور ساسانی می‌نامند. هر نامی که بر قزوین بنهیم، برازنده این دیار است و امیر معزی نیکو سروده است که «قزوین به همه وقتی، با نور و نوا بودست». عظمت، ابهت و شاهکار‌های تاریخی قزوین را قدر بنهیم.
