ماه در خطر است

برای هزاران سال، کره ماه از دوردست‌ها الهام‌بخش انسان‌ها بود، اما این چراغ شب‌افروز آسمان شب که در فاصله بیش از ۳۲۱ هزار کیلومتری واقع شده است، دور از دسترس انسان قرار داشت.

به گزارش ایرنا، این وضعیت در ۱۳ سپتامبر ۱۹۵۹ تغییر کرد یعنی زمانی که فضاپیمای بدون سرنشین شوروی با نام «لونا ۲» روی سطح ماه فرود آمد. این رویداد سرآغاز تلاش‌های انسان برای کاوش در ماه بود و اکنون برخی دانشمندان می‌گویند که این رویداد همچنین آغاز یک دوره زمین‌شناسی جدید موسوم به عصر چیرگی انسان بر ماه یا «آنتروپوسن قمری» بوده است.

«جوستین هولکامب» محقق پسادکترا از دانشگاه کانزاس و نویسنده مقاله‌ای در نشریه «نیچر ژئوساینس» در این زمینه می‌گوید: این ایده تا حد زیادی مشابه بحث‌های مربوط به چیرگی انسان بر سیاره زمین و بررسی تاثیرات اقدامات انسان بر زمین است. اجماع این است که روی زمین دوره آنتروپوسن در مقطعی در گذشته، صد‌ها هزار سال پیش یا در سال دهه ۱۹۵۰ شروع شده است. به همین شکل، استدلال می‌کنیم که روی کره ماه نیز دوره آنتروپوسن قمری شروع شده است، اما می‌خواهیم از وارد شدن خسارت‌های بزرگ پیش از آنکه دیر شود جلوگیری کنیم.

ایده آنتروپوسن قمری در حالی مطرح شده است که سازمان‌های فضایی غیرنظامی و موسسات تجاری علاقه‌مندی جدیدی به بازگشت به ماه نشان داده‌اند.

نویسندگان مقاله یادشده خاطرنشان می‌کنند که محیط زیست کره ماه که پیش از این در آغاز دوره آنتروپوسن قمری توسط انسان‌ها شکل گرفته است، با افزایش کاوش‌ها و ماموریت‌های فضایی در ماه به شکل شدیدتری تغییر خواهد کرد.

این در حالی است که ردپای کاوش‌های انسان بر کره ماه باقی مانده است. از زمان فرود «لونا ۲» بیش از یکصد فضاپیما روی سطح ماه سقوط کرده و انسان‌ها در حداقل ۵۸ مکان دیگر روی سطح ماه اختلالاتی ایجاد کرده اند. رقابت فضایی دوران جنگ سرد شروع کننده یک رشته از ماموریت‌ها در کره ماه بود که اکثر آن‌ها از آن زمان تاکنون بدون سرنشین بوده اند.

ماموریت‌های «آپولو» سازمان فضایی ناسا اولین‌هایی بودند که در دهه ۱۹۶۰ میلادی انسان را به پیرامون ماه بردند و برای اولین بار در سال ۱۹۶۹ با آپولو-۱۱ فضانوردانی را روی ماه فرود آورد. در نهایت ۱۲ فضانورد ناسا بین سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ روی ماه گام گذاشتند.

فضانورد «یوجین ای. کرنان» یک خودروی فضایی را در جریان ماموریت آپولو ۱۷ در سال ۱۹۷۲ روی سطح کره ماه می‌راند. این خودرو بعد از بیش از ۵۰ سال هنوز روی ماه مانده است.

پس از بازگشت فضانوردان از ماه، انبوهی از اشیاء روی این سیاره بر جا ماند که شامل تجهیزات علمی برای آزمایش، اجزای فضاپیماها، پرچم‌ها، تصاویر و حتی توپ گلف و وسایل شخصی و فضولات انسانی بود.

از روی زمین که نگاه کنید کره ماه فرقی نکرده است. به هر روی ماه فاقد اتمسفر محافظ یا مگنتوسفر مانند زمین است. ریزشهاب‌سنگ‌های آسمانی به طور منظم بر سطح کره ماه فرو می‌ریزند، زیرا ماه هیچ راهی برای محافظت از خود در برابر سنگ‌های فضایی ندارد.

انسان رد خود را به شکل‌های مختلف از جمله جای فرود، مسیر حرکت ماه‌نورد، رد چکمه‌های فضانوردان، تجهیزات علمی و حتی عکس‌های خانوادگی فضانوردان روی ماه گذاشته است.

محققان می‌گویند اعلام شروع دوره آنتروپوسن قمری می‌تواند این مساله را روشن سازد که کره ماه در نتیجه کاوش‌های انسان به شکل‌هایی در حال تغییر است که در غیر این صورت و به شکل طبیعی تغییر نمی‌کرد.

هولکامب خاطرنشان کرد: فرایند‌های پرورشی در حال پیشی گرفتن بر زمینه طبیعی فراینده ژئولوژیک روی ماه هستند. این فرایند‌ها شامل حرکت رسوبات موسوم به «رگولیت» در کره ماه می‌شود.

این فرایند‌ها عموما شامل برخورد سنگ‌های آسمانی و رویداد‌های حرکات بزرگ می‌شود، اما زمانی که تاثیر ماه‌نوردها، فرودگر‌ها و جابجایی انسان را در نظر می‌گیریم این‌ها تا حد زیادی رگولیت را دچار تنش و بی‌ثباتی می‌کنند.

مولفان این مقاله خاطرنشان می‌کنند که کره ماه همچنین خصوصیاتی مانند اگزوسفر ظریفی از گاز، غبار و یخ در منطقه دائما تحت سایه ماه دارد که آسیب پذیر هستند و ممکن است با ادامه کاوش‌ها آسیب ببینند.

آن‌ها تاکید می‌کنند که ماموریت‌های آینده در کره ماه باید کاهش تاثیرات زیان‌آور بر محیط‌های کره ماه را در نظر بگیرند.

با فرود آپولو ۱۱ بر ماه اولین بار بود که انسان گام بر یک دنیای دیگر می‌گذاشت. جای پای بر جا مانده توسط فضانوردان روی سطح ماه شاید نمادین‌ترین اثر سفر جاری بشریت در فضا باشد که احتمالا در آینده شامل سیاراتی مانند مریخ نیز خواهد شد.

هولکامب خاطرنشان کرد: ما به عنوان باستان‌شناس، رد پای بر جا مانده بر کره ماه را تداوم مسافرت انسان به خارج از آفریقا می‌دانیم که یک نقطه عطف در تاریخ زندگی بشر به شمار می‌رود.