"ملک جماران" رابطه شهرداری و دولت را شکرآب کرد؟

در‌های «پاستور» در طول یک ماه گذشته به روی سکان‌دار «بهشت» بسته بوده است. گویا روابط دولت و شهرداری «شکرآب» شده و روحانی و حناچی دل خوشی از یکدیگر ندارند. اولین بار خبر عدم حضور شهردار تهران در جلسات هیات دولت را محمدجواد حق‌شناس، عضو شورای شهر تهران در توییتر خود اعلام کرد. یکشنبه شب هم حسن خلیل‌آبادی، دیگر عضو شورای شهر که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد در مورد چرایی عدم دعوت از حناچی برای حضور در جلسات هیات دولت توضیح داد. اما ریشه‌های این قهر سیاسی را باید در «جماران» جست‌وجو کرد.

اعتماد در ادامه نوشت: غائله ملک جماران اواخر خرداد ماه آغاز شد و برخی شهروندان ساکن منطقه جماران به یک ساخت‌وساز غیرقانونی اعتراض کرده و در همین راستا نامه‌ای خطاب به شهردار تهران مکتوب می‌کنند که این نامه در فضای مجازی نیز منتشر شد. پس از رسانه‌ای شدن این موضوع برخی اعضای شورای شهر وارد عمل شده و برای بازدید از این ساخت‌وساز غیرقانونی راهی جماران شدند. در جریان بررسی‌ها مشخص شد که این ملک که متعلق به نهاد ریاست‌جمهوری است علاوه بر ساخت یک طبقه غیرقانونی، پروانه ساخت نیز اخذ نکرده است.

شهرداری برای نشان دادن حسن‌نیت خود بلافاصله پروانه ساخت را صادر کرد و در ادامه تخریب یک طبقه ساخته شده غیرقانونی را دستور داد. پیش از محرز شدن همه شرایط، خبر‌هایی مبنی بر اینکه ملک متعلق به شخص حسن روحانی است، شنیده می‌شد که البته همان زمان از سوی اعضای شورای شهر و نهاد ریاست جمهوری تکذیب شد. در توضیحات تکمیلی درباره این اتفاق هم مشخص شد که این موضوع ناشی از یک سوءبرداشت بوده و ملک متعلق به نهاد ریاست‌جمهوری است نه رییس‌جمهوری! در حالی که در فضای مجازی و برخی رسانه‌های مخالف دولت تاکید شده بود که ملک جماران متعلق به حسن روحانی است. به هر روی این موضوع با ورود شورای شهر و شهرداری حل و فصل شد، اما تبعات آن «شکرآب» شدن روابط دولت و شهرداری و احتمالا شورای شهر بود، شهرداری و شورای شهری که مدیریت آن از سال ۹۶ به این سو با اصلاح‌طلبان بوده و پیش بینی می‌شد، روابط خوبی میان شهرداری و شورای شهر با دولت برقرار باشد.

در این میان برخی بر نقش محمود واعظی، رییس دفتر رییس‌جمهوری در مخدوش شدن این روابط تاکید کرده‌اند و البته دور از ذهن نیست که کاروان اعتدال و توسعه در دولت این بار هم در تغییر روابط رییس‌جمهوری با اصلاح‌طلبان نقشی ایفا کرده باشد. با این حال پیگیری‌ها از دولت در ارتباط با این موضوع بی‌نتیجه ماند. حضور شهرداران تهران در جلسات هیات دولت رسمی است که از دولت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و شهرداری غلامحسین کرباسچی آغاز شد. اگرچه هیچ قانونی در مورد حضور شهردار در جلسات دولت وجود ندارد، اما براساس یک قانون نانوشته، شهردار تهران عضو مهمان این جلسات است و در ادوار مختلف حضور یا عدم حضورش در جلسات «پاستور» نشانه‌ای از روابط خوب دولت و شهرداری داشت؛ این روند تا دوران شهرداری محمود احمدی‌نژاد ادامه داشت، اما پس از آن متوقف شد و تا پایان دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد نیز ادامه نداشت.

با روی کار آمدن حسن روحانی، رسم حضور شهردار در جلسات بار دیگر اجرایی شد، اما باز هم «اختلاف» این روند را متوقف کرده است. اگرچه حناچی پانزدهم تیر ماه در جمع خبرنگاران گفت که دعوت‌نامه برای حضور در جلسات هیات دولت را دعوت کرده و مشکلی در این زمینه ندارد، اما احتمالا این اظهارنظر برای جلوگیری از دامن زدن به این اختلاف بوده تا مبادا کار برای شهردار سخت‌تر نشود؛ چراکه یکی از اعضای شورای شهر تهران گفته این موضوع در حال حل و فصل است و شهردار هم ترجیح داده در نشستی که با اعضای شورای شهر داشته در این مورد سکوت کند، اما در همان نشست به اختلاف به وجود آمده اشاره کرده و پیگیری‌های شورای شهر در مورد تخلف ملک جماران را علت آن عنوان کرده است.

گفته می‌شود که علی ربیعی، سخنگوی دولت اگرچه به دلیل ابتلا به کرونا قرار نیست، نشست خبری برگزار کند، اما احتمالا ظرف امروز و فردا به این پرسش که چرا حناچی دیگر در جلسات هیات دولت حضور ندارد، پاسخ خواهد داد.

توضیح حق‌شناس در مورد حضور نیافتن شهردار در جلسات دولت

در همین رابطه محمد جواد حق شناس عضو شورای شهر تهران مصاحبه‌ای با اعتماد داشته است که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

در هفته‌های گذشته اخباری غیررسمی شنیده می‌شد که پیروز حناچی، شهردار تهران به جلسات هیات دولت دعوت نمی‌شود. آیا این خبر صحت دارد؟ شما در جریان جزییات ماجرا هستید؟

من اولین کسی بودم که درمورد این موضوع توییت کردم و خبر دادم که آقای حناچی به جلسات هیات دولت نمی‌رود. متاسفانه شاهد این هستیم که دولت چنین رویکردی را پیش گرفته است.

اما بعضی منابع در دولت مساله را تکذیب می‌کنند.

به هر حال دروغ که شاخ و دم ندارد! اگر روال مثل قبل است، بگویید آخرین حضور آقای حناچی در جلسه هیات دولت به چه زمانی بر می‌گردد.

از آنجا که روال معمول این نیست که اعضا به جلسه دولت دعوت شوند، آیا آقای حناچی شخصا دیگر به جلسات نرفته یا از ورودشان ممانعت شده؟

جلسات دولت دعوتی نیست؛ جلسات ثابتی است که روز‌های یکشنبه و چهارشنبه تشکیل می‌شود و همه کسانی که در این جلسات حضور دارند، به این جلسه می‌آیند.

ماجرا فقط به مساله تخلف نهاد ریاست‌جمهوری و پیگیری شورای شهر و شهرداری باز می‌گردد؟

مردم محله جماران از یک ساخت‌وساز در این منطقه شکایت داشتند، این شکایت حاکی از آن بود که ساختمانی که متعلق به نهاد ریاست‌جمهوری است، در این منطقه و در ابعاد بزرگ بنا می‌شود، اما با مصوبات و قواعد حاکم بر ساخت‌وساز در منطقه جماران که اتفاقا مصوبه هیات دولت است، همخوانی ندارد. این مساله موجبِ حساسیت بیشتر شورا شد. اواخر خردادماه دو تن از روسای کمیسیون‌های شورا -کمیسیون شهرسازی و حمل‌و‌نقل- بازدیدی از این منطقه داشتند و متوجه شدند که این تخلف صحت دارد؛ لذا از شهرداری خواستند که توضیح دهد که چرا نسبت به این تخلف بی‌توجه بوده و نهایتا شهرداری وقتی دید پیگیری‌های شورای شهر جدی است و اتفاقا سازنده نیز بنیاد مسکن و دولتی است، دست به کار شد.

درخواست شد که شهرداری با جدیت این تخلف را پیگیری کند. این حضور شهرداری و پیگیری اعضای شورای شهر باعث شد که مشخص شود این مجموعه فاقد پروانه ساخت بوده است. البته شهرداری اقدام به صدور پروانه کرد تا حداقل نسبت به این تخلف نگاهی مساعدت‌گرایانه داشته‌باشد. اما ازطرف دیگر، چون قواعد منطقه اجازه نمی‌داد که طبقه دوم از ضلع شمالی از طبقه چهارم یا پنجم از ضلع جنوبی بیشتر شود و در این مورد، ساخت‌و ساز وارد طبقه سوم شده‌بود، این اقدام منجر به حضور کارکنان رفع تخلف شد و پایه‌هایی که شبانه بتن‌ریزی کرده‌بودند، تخریب شد.

در ادامه، اما برخورد شهرداری با این تخلف، باعث تکدر خاطر مسئولان نهاد شد مبنی بر اینکه چطور کارگران شهرداری به خود اجازه دادند پایه‌های ساختمانی مربوط به مقامات را تخریب کنند که این هم ناشی از تصور غلطی است که در رابطه با قانون دارند.

شما یا دیگر اعضای شورای شهر در این مورد با آقای حناچی صحبت کرده‌اید؟

شنیده‌ام که شهردار به‌دلیل این اتفاق در جلسه هیات دولت مورد پرسش قرار می‌گیرد و توضیحاتی می‌دهد که گویا موردپسند مقامات قرار نمی‌گیرد. فکر می‌کنم این جلسه اولین جلسه تیرماه بوده است؛ چراکه پروانه ساخت این ملک، ۲۹ خرداد صادر شده که روز پنجشنبه است و فکر می‌کنم اولین جلسه، یکم تیرماه بوده است.

از آن تاریخ به بعد، آقای شهردار دیگر در جلسه حاضر نشده است. در جلسه هم‌اندیشی شورا و شهرداری هم من از آقای شهردار سوال کردم که داستان چیست که ایشان چندان از جزییات نگفت و فقط به بیان این نکته بسنده کرد که «پیگیری شورا موجب شکرآب شدن روابط دولت و شهرداری شده است.» عدم حضور ایشان در جلسات هیات دولت یک مساله را قطعی می‌کند که پس از آن تخلفِ نهاد ریاست‌جمهوری، تخریب بخشی از سازه و دخالت شورای شهر که باعث تذکر اعضای شورای شهر شد، چندان به مذاق صاحبان قدرت در دولت خوش نیامده است.

عجیب است رییس‌جمهوری که در مناظرات انتخاباتی مدام مطرح می‌کرد «من سرهنگ نیستم» و «حقوقدانم» به‌جای اینکه از برخورد قانونی با تخلف صورت گرفته، خوشحال باشد و تشویق کند و همکاران خود را مورد پرسش قرار دهد و اگر لازم است تنبیه کند، روند و رویکری پیش گرفته که امروز شاهد آن هستیم و خلاف این موضوع است.

این رفتار از دولتی که مدعی قانونمداری است، همخوانی ندارد. افکار عمومی باید در این خصوص توضیحاتِ مسئولان نهاد و ریاست‌جمهوری را بشنوند و بدانند ایشان چه توقع و انتظاری از شهردار داشتند. البته حتی اگر توقعی از شهردار داشته، شهردار حق ندارد حق شهر و شهروندان را نادیده بگیرد. رویکرد مطالبه‌گرانه‌ای که شورای شهر، بجا و درست بوده است.

در تهران تخلفات بسیاری رخ می‌دهد که یا از چشم شورای شهر و شهرداری پنهان می‌ماند یا به آن رسیدگی نمی‌شود و این سوال مطرح است که چرا برخورد با تخلف مربوط به ملک نهاد ریاست‌جمهوری، آنقدر سفت و سخت بوده؟ آیا سایر نهادها، سازمان‌ها یا افراد تخلف نمی‌کنند که شورای شهر تا این اندازه روی آن مانور داده و موضوعات را رسانه‌ای کند؟ این اتفاق شایبه سیاسی‌کاری دارد؟

من رد نمی‌کنم که ممکن است در این شهر روزانه چندین تخلف رخ دهد، اما سلامت نظام اداری و حقوقی شهر جایی خودش را نشان می‌دهد که شما بتوانید درخصوص تخلف اصحاب قدرت ایستادگی کنید؛ و الا این هنر نیست تخلفی که در کرمانشاه رخ داده و یک پیرزنی سرپناهی از حلبی و کارتون برای خود درست کرده را خراب کنید، جانش را هم بگیرید و کسی هم صدایش درنیاید و از این موضوع بگذرند، اما وقتی نام رییس مجلس یا رییس‌جمهوری یا بنیاد مستضعفان و... به میان می‌آید، ممکن است به‌راحتی بتوان تخلف کرد و شهرداری هم چشم و دهانش را ببندد و بگذرد.

ما باید نسبت به تخلفی که صاحبان قدرت انجام می‌دهند، حساسیت بیشتری داشته‌باشیم. آموزه‌های دینی ما همین است و مردم هم همین انتظار را از ما دارند. اینجاست که باید ایستاد و نشان داد سکوت مقابل تعرض به‌حق مردم ازسوی صاحبان قدرت، آثار زیان‌باری دارد. البته با تخلفات مردم هم باید مقابله کرد، اما می‌خواهم بگویم که میزانِ مفسده و تخلف در حوزه صاحبان قدرت با مفسده و تخلفاتی که شهروندان عادی انجام می‌دهند، قابل‌مقایسه نیست.

اینجا باید افکار عمومی بفهمد که چطور یک خیابان پشت میدان «بهارستان» به‌نام خیابان «مردم» توسط نهاد قانونگذاری اشغال و تصرف می‌شود و باید از کنارش گذشت یا ساختمان مهمی، چون پلاسکو که در طبقه نهایی است، اما تاکنون پروانه نداشته است. مردم می‌پرسند چرا در آن حوزه‌ها شهرداری اعمال قانون نمی‌کند طبیعتا اعضای شورای شهر باید پاسخ درستی به این پرسش‌ها داشته‌باشند.

آیا پیش از این اتفاق هم مساله اختلاف‌برانگیزی میان شهرداری و دولت وجود داشته که مساله ملک جماران مزید بر علت شده و باعث شده باشد که حضور حناچی در جلسات دولت کمرنگ شود؟

اساسا بحث حضور شهردار تهران در جلسات هیات دولت به زمان شهرداری غلامحسین کرباسچی بازمی‌گردد. پیش از آن، شهردار تهران در دولت حضور پیدا نمی‌کرد. در آن مقطع عبدالله نوری وزیر کشور بود و انتظار می‌رفت شهردار پایتخت در دولت آقای هاشمی وظیفه سنگین‌تری را برعهده بگیرد که درنهایت با پیشنهاد عبدالله نوری شهردار تهران هم امکان حضور در جلسه را پیدا کرد. این مساله به قانون یا سنت نانوشته تبدیل شد و این رویکرد تا پایان شهرداری آقای کرباسچی ادامه داشت و در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی نیز ادامه پیدا کرد، اما پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در شهرداری تهران این روند از مقطعی متوقف شد و از او دعوت نشد تا اینکه آقای احمدی‌نژاد رییس‌جمهوری شد و او هم هیچگاه از آقای قالیباف برای حضور در جلسات هیات دولت دعوت نکرد.

در دولت آقای روحانی و زمانی که آقای نجفی شهردار تهران شد، بار دیگر شاهد حضور شهردار تهران در هیات دولت بودیم که در دوره آقایان افشانی و حناچی ادامه پیدا کرد. الان هم داستان حضور نداشتن شهردار در جلسات هیات دولت همین است که عرض کردم و اگر مساله دیگری هم باشد، من اطلاع ندارم. وقتی در جلسه‌ای من و آقای علیخانی علت این عدم حضور را از آقای حناچی پرسیدیم، ترجیح داد که سکوت کند. وقتی من اعتراض کردم و گفتم چرا پاسخ نمی‌دهید، آقای هاشمی که جلسه را اداره می‌کرد، گفت ایشان نمی‌خواهد صحبت کند.

عملا هم، آقای حناچی در آن جلسه جزییاتی مطرح نکرد و تنها به بیان این موضوع اکتفا کرد که شورای شهر روابط شهرداری با دولت را شکرآب کرده است. برای من این جمله عجیب بود و این پرسش برایم مطرح شد که به‌واقع آقای روحانی چه انتظاری داشته است! آیا توقع آقای روحانی و واعظی این است که شهردار باید مماشات می‌کرد؟ مماشات شهردار هم قابل‌قبول نبوده، چون این ملک تا طبقه پنجم بدون پروانه ساخت، پیش رفته بود.

اگر این تخلف از یک فرد عادی در کوچه و بازار سر می‌زد، باز این انتظار وجود داشت که شهرداری چشمش را ببندد؟! فارغ از این، اگر گله یا شکایتی هم باشد، رییس‌جمهوری باید از همکاران خود گلایه کند که چرا قانونمند رفتار نکرده‌اند. آن‌ها باید توبیخ شوند. به نظر من شهردار و نهاد ریاست‌چمهوری باید به افکار عمومی توضیح دهند. جلسات هیات دولت چندان آش دهن‌سوزی هم نیست. آقای شهردار در اتاق خودش بماند و وظایفش را انجام دهد و اگر قرار است جایی پاسخگو باشد، صحن شورای شهر به نمایندگی از مردم است. به نظر من با این رویکرد، اگر نهاد ریاست‌جمهوری از شهردار عذرخواهی کرد که آقای حناچی برود؛ وگرنه ضرورتی ندارد در این جلسه حضور داشته‌باشد.

شما به آقای واعظی اشاره کردید و فارغ از این هم گفته می‌شود در این فرآیند، نقش دفتر رییس‌جمهوری بیش از شخص رییس‌جمهوری بوده؛ آیا چنین است؟

این نادرست است. دفتر و رییس‌جمهوری یکی است. مگر می‌شود دفتر رییس‌جمهوری بدون موافقت و اجازه رییس‌جمهوری دست به اقدامی بزند. به هر حال افکار عمومی انتظار دارد که این موضوع توضیح داده شود.