انحصار ۱۵ ساله کارگزاری‌ها می‌شکند؟

۱۵ سال انحصار در صدور مجوز فعالیت برای شرکت‌های کارگزاری بورس در حال شکسته شدن است.

 

رضا شیوا، رئیس شورای رقابت به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با توجه به روند رو به رشد بازار سرمایه و افزایش اقبال عمومی به بورس، پیگیری موضوع انحصار در شبکه کارگزاری‌های بورس در دستورکار شورای رقابت قرار گرفته است و در نهایت تا ۳ هفته آینده نتایج نهایی اقدام‌های انجام‌شده اعلام و منتشر می‌شود. سازمان بورس و اوراق بهادار از سال ۱۳۸۴ تاکنون مجوز جدیدی برای فعالیت شرکت‌های کارگزاری‌ صادر نکرده است.

 

بحث انحصار در کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه و صادر نشدن مجوز جدید برای فعالیت این نهاد‌ها در بورس، مدت‌هاست که مورد انتقاد فعالان بازار است؛ از یکسو متقاضیان جدیدی خواهان ورود به این حرفه و تاسیس کارگزاری هستند که با سد صادر نشدن مجوز جدید مواجه می‌شوند و این امر اعتراض‌هایی را به دنبال داشته است.

 

از سوی دیگر همین قضیه صادرنشدن مجوز جدید برای این نهاد‌های مالی به نوعی انحصار را رقم زده است. امری که قیمت مجوز یک شرکت کارگزاری را در این روز‌ها به ارقام عجیب و غریبی رسانده است. عصر شنبه شورای رقابت به موضوع ورودکرده و دلیل عدم صدور مجوز جدید برای کارگزاری‌ها را مورد بررسی قرار داد.

 

رئیس شورای رقابت در گفتگو با «دنیای‌اقتصاد» به تشریح جزئیات جلسه مزبور پرداخت و موارد مهمی را که در این نشست مطرح شد عنوان کرد. طبق گفته‌های رضا شیوا یکی از مهم‌ترین موارد مطرح شده از سازمان بورس درخصوص اعطا نشدن مجوز جدید، نبود زیرساخت‌های فنی لازم در بورس برای این موضوع است. البته مباحث مطرح شده در این جلسه سبب شده تا شورای رقابت کارگروهی را برای بررسی مشکلات زیرساختاری عنوان شده تدارک ببیند و این کارشناسان مسائل را موردبررسی قرار دهند. البته شیوا تاکید داشت: با توجه به رشد اخیر بازار سرمایه و افزایش اقبال عمومی به بورس، پیگیری این موضوع در سریع‌ترین زمان ممکن خواهد بود و نهایت طی سه هفته آینده نتایج نهایی اعلام می‌شود.

نقش مهم کارگزاران بورسی
این روز‌ها شاهد استقبال عمومی از بازار سرمایه و ورود جمعی از تازه‌واردان به بورس هستیم و شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس، مهم‌ترین نقش را به‌عنوان واسطه و پل‌ارتباطی میان سهامداران و بازار برعهده دارند. در واقع افراد برای انجام معاملات در بازار سرمایه ابتدا باید یک کارگزار را انتخاب کنند.

 

به عبارت دقیق‌تر وقتی قصد دارید وارد بورس و سرمایه‌گذاری در آن شوید باید اقدام به افتتاح حساب در یکی از شعب کارگزاری‌های موردتایید سازمان بورس کنید. به این ترتیب کارگزاری‌ها نقش واسطی را بین سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه ایفا و سخت‌افزار‌های لازم برای تسهیل معاملات را فراهم می‌کنند.

 

برای اینکه اهمیت نقش کارگزاری‌ها بیشتر نمود داشته باشد، فرض کنید کارگزاری‌ها وجود نداشتند؛ در این‌صورت شما باید به‌صورت حضوری در تالار بورس مراجعه و دائم درخواست‌های خود را در بین سایر حاضران در تالار اعلام می‌کردید تا بالاخره درخواست شما اجرایی شده و معاملات انجام می‌پذیرفت.

 

بررسی‌ها نشان می‌دهد در ۱۵سال گذشته مجوز جدیدی برای تاسیس شرکت کارگزاری در سازمان بورس صادر نشده است. همین موضوع سبب افزایش بی‌رویه قیمت مجوز ۱۰۸ کارگزاری موجود شده است. بر اساس این گزارش، قیمت مجوز یک شرکت کارگزاری این روز‌ها به بیش از ۶۰ میلیارد تومان رسیده است.

 

کارشناسان معتقد هستند برای راه‌اندازی یک شرکت کارگزاری با شعب متعدد در شهر‌های کوچک به ۵۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیازی نیست و انحصار کارگزاران فعلی باعث شده است که میزان سرمایه‌گذاری لازم برای تاسیس یک شرکت کارگزاری (با احتساب قیمت مجوز)، حداقل به ۱۰۰ میلیارد تومان برسد.

چرا انحصار؟
روز شنبه شورای رقابت به برگزاری جلسه‌ای به منظور بررسی اعطای مجوز جدید به کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه اقدام کرد و علت اعطا نشدن مجوز جدید را مورد سوال قرار داد.

 

رضا شیوا، رئیس شورای‌رقابت در گفتگو با «دنیای‌اقتصاد» به تشریح جزئیات این جلسه پرداخت و عنوان کرد: این روز‌ها شاهد معاملات پررونقی در بازار سهام هستیم و به نوعی اقبال عمومی به این بازار افزایش یافته است. وی در ادامه با اظهار این مطلب که شنیده‌ها حاکی از آن است که درآمد کارگزاری‌های فعال در بازار سهام بسیار بالاست، گفت: در مقابل سازمان بورس نیز مجوزی برای فعالیت کارگزاری جدید صادر نمی‌کند به‌طوری‌که بررسی‌های مرکز ملی رقابت نشان از آن دارد که از سال ۱۳۸۴ تاکنون هیچ مجوز جدیدی برای فعالیت کارگزاری صادر نشده است.

 

شیوا در ادامه با اشاره به اینکه وقفه ۱۵ساله اخیر سبب شد تا شورای رقابت به موضوع ورود کند، گفت: بر این اساس جلسه روز شنبه به بررسی این موضوع اختصاص یافت. در این جلسه بررسی دلایل بروز چنین وقفه‌ای مورد تاکید قرار گرفت. اینکه چرا طی این سال‌ها آزمونی برای صدور کارگزاری جدید برگزار نشده و همچنین تعلل سیاست‌گذاران بازار سرمایه با توجه به رشد اخیر بورس مورد بررسی قرار گرفت. وی ادامه داد: این در حالی است که صدور دیگر مجوز‌ها از جمله تاسیس سبدگردانی، تامین سرمایه و مشاور سرمایه‌گذاری به مراتب راحت‌تر و ساده‌تر اعطا می‌شود. اما در مقابل کارگزاری‌های فعال در بورس آن‌هم با وجود درآمد بالایی که از خرید و فروش سهام کسب می‌کنند، در انحصار قرار گرفته‌اند.

پاسخ چه بود؟
شیوا با اظهار این مطلب که متاسفانه پاسخ قانع‌کننده و رضایت‌بخشی از مدیران سازمان بورس دریافت نشده، گفت: مهم‌ترین بحثی که درخصوص علت این امر عنوان شد، مشکلاتی بود که درخصوص زیرساخت‌های نامناسب بازار سرمایه وجود دارد، به‌طوری‌که طبق گفته مسوولان سازمان بورس، این مسائل فنی و زیرساختی اجازه نمی‌دهد که کارگزاران بیشتری در بورس فعالیت داشته باشند.

 

رئیس شورای رقابت در ادامه به ابهام مهمی که در این زمینه رخ داد، اشاره کرد و گفت: سوال مهم این بود که چرا طی این ۱۵سال زیرساخت‌های بازار سرمایه بهبود نیافته است؟ و بازهم سیاست‌گذاران بورس بر مشکلات فنی تاکید داشتند.

درآمد بالا صرف چه می‌شود؟
شیوا در ادامه به بحث‌های صورت‌گرفته در زمینه درآمد‌های کارگزاری‌ها اشاره کرد و گفت: هرچند گفته می‌شود درآمد‌های کارگزاری‌ها بعضا بسیار بالاست و البته برخی از این نهاد‌ها با هزینه‌های زیادی هم مواجه هستند، ولی بحث موردنظر شورای رقابت این موارد نبوده و تنها به بحث عدم صدور مجوز جدید و فضای رقابتی ایجاد‌شده، تاکید دارد.

 

البته باید صرف درآمد‌های کارگزاری‌ها و دیگر ارکان بازار سرمایه نیز شفاف شود که با این درآمد‌ها چرا هیچ‌گونه از زیرساخت‌های معاملاتی طی این سال‌ها بهبود نیافته است. او ادامه داد: با وجود این فضای رقابتی شکل گرفته سبب شده تا مجوز‌های موجود با رقم‌های بسیار بالایی خرید و فروش شود.

 

شیوا مورد دیگر را انتقال مجوز کارگزاری‌هایی عنوان کرد که فعالیت چندان بالایی ندارند و گفت: از سوی دیگر مسوولان بورس اذعان دارند که عمده فعالیت بازار سهام بر عهده چند کارگزاری است و برخی دیگر از کارگزاری‌ها، فعالیت چندان بالایی ندارند. ابطال مجوز چنین کارگزاری‌هایی و انتقال مجوز مزبور به دیگر افراد خواهان به فعالیت در این نهاد‌های مالی نیز از دیگر موارد مطرح شده در جلسه روز شنبه بود.

شیوا در ادامه تشکیل کارگروهی از کارشناسان مورد تایید شورای رقابت را برای بررسی مسائل فنی و مشکلات زیرساختاری عنوان‌شده از سازمان بورس، راهکار حل رفع انحصار دانست و گفت: مقرر شد تا تیمی برای بررسی جزئیات و مشکلات، اقدامات لازم را انجام دهند و در نهایت علت تعلل در آماده‌سازی امکانات فنی لازم مشخص شود.

 

او در پاسخ به این سوال که چه زمانی این روند به نتیجه خواهد رسید، گفت: از آنجا که این روز‌ها معاملات بازار سهام با رشد قابل‌توجهی همراه شده و شاهد ورود افراد جدید و سهامداران تازه به بورس هستیم، باید هرچه سریع‌تر صدور مجوز‌های کارگزاری‌های جدید به سرانجام برسد. رئیس شورای رقابت در ادامه تاکید کرد: تلاش می‌شود نهایت طی دو تا سه هفته آینده مشکلات صدور مجوز‌های جدید کارگزاری‌ها حل شود. حداقل اگر تمایلی به صدور مجوز جدید نیست، مجوز‌های کارگزاری‌های غیرفعال لغو و به افراد جدید واگذار شود.