افسانه تیتانیوم در کف دریاچه ارومیه

ایرنا نوشت: وجود تیتانیوم در کف دریاچه ارومیه و تعمد مسئولان برای خشک شدن این عرصه آبی ارزشمند به خاطر استخراج معادن تیتانیوم، جدیدترین افسانه‌پردازی است که این روزها از برخی بزم‌های مجازی محیط زیستی به گوش می‌رسد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه این ادعا را به صراحت رد کرد و گفت: تیتانیوم سنگ معدنی است و قاعدتاً نباید هم کف دریاچه پیدا شود اما عناصر دیگری مانند سدیم و لیتیوم در این دریاچه وجود دارد.

«مسعود تجریشی» درباره اینکه احداث میان‌گذر دریاچه ارومیه را به استخراج تیتانیوم نسبت می‌دهند، افزود: تاریخچه میان‌گذر دریاچه ارومیه مربوط به زمانی است که اوایل انقلاب، ارتباط بین غرب و شرق دریاچه میسر نبود و برای اینکه نیروها بتوانند جابجا شوند به یک میان‌گذر نیاز بود.

وی اظهار داشت: احداث چنین میان‌گذری میان برخی دریاچه‌های دنیا دیده می‌شود مثلاً دریاچه‌هایی وجود دارد که راه‌آهن از میان آن‌ها عبور کرده است، از سوی دیگر وقتی مطالعات نشان داده که میان‌گذر نقشی در خشک شدن دریاچه ارومیه نداشته پس دلیلی برای احداث آن با این هدف وجود ندارد.

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست تأکید کرد: اگر در دریاچه ارومیه تیتانیوم وجود داشت و هدف از خشک کردن آن استخراج این عنصر بود پس باید سدهای بیشتری در حوضه آبریز آن احداث می‌کردند.

وی اظهار داشت: البته گاه افرادی که این حرف‌ها را می‌زنند به کاربرد کلمات توجه ندارند و ممکن است مثلاً منظورشان لیتیوم بوده است، اما این ادعا که کف دریاچه تیتانیوم وجود دارد اشتباه است.

تجریشی تصریح کرد: البته دریاچه‌هایی در دنیا وجود دارد که با هدف برداشت‌های اقتصادی، آبگیری نمی‌شوند، مثلاً دریاچه‌ای در بولیوی وجود دارد که صاف صاف است و مسئولان آن کشور می‌گویند نگذاشتیم دیگر آبگیری شود چون لیتیوم دارد و از آن بهره‌برداری می‌کنند، همچنین در بخش جنوبی دریاچه آرال نفت پیدا شده ازاین‌رو به دنبال آبگیری آن بخش از دریاچه نیستند.

وی تأکید کرد: البته باید این موضوع را هم مدنظر قرار دهیم که به‌طور کلی آبی هم وجود نداشته که وارد این دریاچه‌ها شود ازاین‌رو درصدد بهره‌برداری صنعتی از آن‌ها هستند.

تجریشی گفت: معمولاً بسیاری از عناصری که در طبیعت وجود دارد در پلایا نیز هستند، در واقع زمانی که آب وارد این دریاچه‌ها می‌شود عناصر موجود در طبیعت را نیز با خود می‌آورد و وقتی تبخیر صورت می‌گیرد عناصر در بستر باقی می‌ماند.

پلایا یک سطح گودافتاده بسته‌ای است که در اقلیم خشک تشکیل می‌شود، پلایاها اغلب توسط رسوبات دریاچه‌ای پر شده‌اند چرا که در این حوضه‌های بسته در دوره‌های مرطوب آب جمع می‌شود و در فصول خشکی تبخیر شده و رسوبات بر جای می‌مانند، پلایاها می‌توانند دارای دریاچه باشند، چه دائمی (مثل دریاچه ارومیه) و چه موقت (مثل گاوخونی)، مهم‌ترین عامل تشکیل پلایاها، فرایندهای تکتونیکی است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست افزود: وقتی درباره دریاچه ارومیه و شوری آن صحبت می‌کنیم یعنی 350 گرم نمک در لیتر، بنابراین حتماً عناصر شیمیایی در بستر دریاچه وجود دارد که می‌تواند شامل سدیم و کلراید که همین نمک طعام است باشد که از آن برداشت می‌کنیم زیرا ارزش اقتصادی دارد و در شیشه‌سازی، تولید گاز کلر و پتروشیمی‌ها استفاده می‌شود.

وی افزود: در رده‌های بالاتر عناصر که بسیار ارزشمند هستند لیتیوم است که اگر قصد برداشت آن وجود دارد باید غلظت به حدی باشد که توجیه اقتصادی داشته باشد مثل ژاپنی‌ها که از آب دریا لیتیویم استخراج می‌کنند، اما میزان لیتیوم موجود در دریاچه ارومیه برای استخراج، توجیه اقتصادی ندارد.