در چارچوب اجرای سیاست نافرجام تک‌نرخی‌کردن ارز، دست صرافی‌ها از معاملات ارزی برای مدتی کوتاه شد. در مقطع کوتاهی که دولت تلاش می‌کرد تا با اقدامات متعدد، کنترل بازار ارز را در اختیار بگیرد، صرافی‌ها حتی اجازه نداشتند حواله‌های ارزی (که کار روزمره‌شان تا پیش از اجرای سیاست‌های جدید بود) را صادر کنند.
به گزارش شرق، با تغییر سیاست‌ها، پس از ابلاغ بخش‌نامه‌های مختلف، به‌تدریج صرافی‌ها باز هم به بازی گرفته شده و به بازار ارز وارد شدند. آخرین بخش‌نامه صادرشده دولت و پلیس برای ساماندهی بازار ارز که خریدوفروش دلار را در خارج از بانک و صرافی ممنوع اعلام کرده است، حضور پررنگ‌تر صرافی‌ها در بازار ارز را به همراه خواهد داشت.
بنر‌های نصب‌شده در سردر صرافی ملی ایران از این نکته حکایت دارد که هرگونه معامله و حواله ارز در خارج از بانک و صرافی‌های مجاز، ممنوع اعلام شده است. آن‌طور که خبرگزاری مهر گزارش کرده، در ادامه برخورد با اخلالگران ارزی، بنر هشدار، از سوی دادستانی، نیروی انتظامی و بانک مرکزی بر سردر صرافی ملی ایران نصب شده است.
در این بنر آمده است: به‌منظور صیانت از منافع ملی، حسب‌الامر مراجع ذی‌صلاح، طرح برخورد جدی با اخلالگران نظام ارزی کشور در دستور کار قرار گرفته است. ازاین‌رو، بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، انجام هرگونه خرید، فروش و حواله ارز در خارج از سیستم بانکی و صرافی‌های مجاز بانک مرکزی تخلف محسوب شده و در صورت مشاهده، با مرتکبان برابر قانون رفتار خواهد شد.
کنترل دلال‌بازی در بازار ارز
با نصب این بنر، گویا دولت تصمیم دارد نه‌تن‌ها اقدامات کنترلی خود در بازار ارز را بیشتر کند، بلکه از سوی دیگر تلاش می‌کند تبادلات در بازار ارز را به دست افراد شناسنامه‌دار و صرافی‌های مجاز بسپارد. به‌این‌ترتیب از این پس نقش صرافی‌ها در بازار ارز پررنگ‌تر خواهد شد و البته اشکال مختلف خروج یا ورود ارز به کشور و معامله هم تحت کنترل دولت درخواهد آمد. همین چندی پیش بود که خبر رسید، برخی افراد، دستگاه‌های کارت‌خوان (POS) را به خارج از کشور می‌برند و از این طریق نقل‌وانتقالات پولی انجام داده و در خارج از مرزها، مبادلات ارزی انجام می‌دهند.
به نظر می‌رسد، دستورالعمل جدید در راستای کنترل این شیوه معاملات و خروج ارز از کشور باشد. یک منبع مطلع در بانک مرکزی می‌گوید: دستورالعمل جدید در راستای کنترل هرگونه دلال‌بازی در بازار ارز است، بنابراین اگر دلالان از دستگاه‌های کارت‌خوان برای اقدامات اخلالگرانه خود استفاده کنند، قطعا با توجه به محدودیت‌های ایجادشده در دستورالعمل جدید، مداخلات آن‌ها در بازار ارز کاهش می‌یابد.
کندشدن فرایند نقل‌وانتقال غیرقانونی پول
سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس بانک، نیز درباره چگونگی استفاده از دستگاه کارت‌خوان برای تبدیل ریال به دلار بیان می‌کند: هرکس دستگاه کارت‌خوان داشته باشد، در هرجای دنیا به صورت بی‌سیم و سیستم اینترنتی می‌تواند به شبکه بانک وصل شود. کار نقل‌وانتقال پول را هم می‌تواند انجام دهد.
فرقی نمی‌کند که فرد در تهران باشد یا تورنتو یا امارات یا سایر نقاط جهان. هر فرد دارای دستگاه کارت‌خوان به راحتی می‌تواند از طریق این سیستم پول نقد دریافت و آن را تبدیل به ارز کند یا اینکه متقابلا پول به حساب افراد واریز کند. او ادامه می‌دهد: البته تنها دستگاه کارت‌خوان وسیله نقل‌وانتقال پول نیست، بلکه با موبایل‌بانک و حواله‌های اینترنتی هم می‌توان این کار را انجام داد.
به گفته بهاءالدین حسینی، دستورالعمل جدید، مقداری نقل‌وانتقال پولی را محدود می‌کند و افراد بر مبنای کد ملی در هر روز می‌توانند مقدار مشخصی پول را جابه‌جا کنند؛ مثلا هر فرد در روز بیش از ۵۰ میلیون تومان نمی‌تواند جابه‌جا کند، به همین دلیل اقدامات خلافی که با دستگاه‌های کارت‌خوان و ... انجام می‌شد، اندکی کند می‌شود، اما افراد می‌توانند راه‌های جدیدی برای تخلف خود پیدا کنند.
او اضافه می‌کند: مثلا متخلفان می‌توانند به نام افراد مختلف کارت بگیرند و به کار خود ادامه دهند، اما در هر صورت دستورالعمل جدید تا حدودی کنترل‌کننده است، زیرا این دستورالعمل می‌خواهد سهولت معاملات پولی را کند کرده و عملیات سوداگرانه را کنترل کند، همچنین بورس‌بازی در بازار ارز را تا حدودی سامان دهد.
جلوگیری از معاملات زیرپله‌ای
این کارشناس بانک درباره مزایای دستور جدید بانک مرکزی و ناجا برای ممنوعیت معاملات ارزی خارج از بانک و صرافی‌های مجاز عنوان می‌کند: این دستورات در جهت ساماندهی بازار ارز و نظم‌بخشیدن به آن است. نوعی نظام کنترلی است. بر اساس قانون منع معاملات و قاچاق ارز علی‌الاصول معاملات ارزی باید نزد بانک یا صرافی انجام شوند. معامله باید مستند و مشخص باشد که چه کسانی معامله را انجام داده‌اند.
این نظام‌های کنترلی به ساماندهی بازار کمک می‌کند. او ادامه می‌دهد: با این دستورالعمل، اطلاعات کافی در اختیار مسئولان تصمیم گذار قرار می‌گیرد و از معاملات زیرپله‌ای، خاموش و پنهانی پرهیز می‌شود. به‌هر‌حال صرافان هم ترجیح می‌دهند این معاملات در صرافی‌ها انجام شوند، بنابراین قطعا از این تصمیم استقبال خواهند کرد.
به گفته حسینی‌هاشمی، در همه‌جای دنیا نقل‌وانقال پولی حد مجازی دارد و اگر نقل‌وانتقالی انجام می‌شود، همین امروز پول به حساب افراد واریز نمی‌شود، بلکه اندکی بعد این پول به حساب فرد وارد می‌شود و در این فاصله زمانی، بررسی درباره منشأ پول هم انجام می‌شود. این نظام کنترلی در جهت جلوگیری از پول‌شویی و مراقبت از بازار و مقابله با ایجاد اختلال در بازار است. او معتقد است: دستورالعمل جدید یک‌سری محدودیت برای معاملات سالم هم ممکن است ایجاد کند که امیدواریم این اختلالات در کوتاه‌مدت باشد و راهکاری برای آن پیدا شود.
وام قرض‌الحسنه به آمریکا
برخلاف حسینی‌هاشمی که از احتمال ایجاد اختلال در معاملات سالم به دلیل دستورالعمل جدید بانک مرکزی خبر می‌دهد، فرید ضیاءالملکی، دیگر کارشناس بانک، در گفتگو با «شرق» احتمال ایجاد هر نوع اختلال در بازار‌های سالم را رد می‌کند. او می‌گوید: کسی که معامله سالم انجام می‌دهد می‌تواند پول خود را در بانک و صرافی‌های مجاز تبدیل به دلار کند، بنابراین هیچ مشکلی برای معاملات سالم ایجاد نخواهد شد.
ضیاءالملکی با اشاره به اثر مثبت دستورالعمل جدید بانک مرکزی بر ساماندهی بازار ارز، کنترل معاملات در مراکز معتبر را عاملی برای مبارزه با پول‌شویی معرفی می‌کند.
او همچنین اختلالات ایجادشده در بازار ارز را ناشی از جو روانی حاکم بر جامعه دانسته و ذخیره‌سازی ارز در منازل را وامی قرض‌الحسنه به آمریکا و اتحادیه اروپا معرفی می‌کند.
