کیانیان: کیارستمی پرچمدار است

رضا کیانیان از عباس کیارستمی به‌عنوان پرچمدار سینمای مستقل ایران در جهان یاد کرد.

این هنرمند سینما و تئاتر که به‌عنوان مدیر کاخ جشنواره جهانی فجر با این جشنواره همکاری دارد، در گفت‌وگو با ایسنا اضافه کرد: سینمای ایران سال‌ها به‌عنوان یکی از جذابیت‌های فستیوال‌های معتبر بین‌المللی مورد توجه بوده است و پیشتاز این سینما آقای کیارستمی است که امیدوارم همه دعا کنیم تا حال ایشان هر چه زودتر خوب شود.

کیارستمی پیشتاز سینمای مستقل ایران است
کیانیان ادامه داد: کیارستمی هم مانند سرداران پرچمدار جنگ، پیشتاز سینمای مستقل ایران است و پرچم سینمای ایران را در برابر سینمای آمریکا در جهان برافراشته نگه داشته است.

بازیگر فیلم «کفش‌هایم کو؟» با اشاره به رفتار احترام‌آمیز چهره‌هایی همچون اسکورسیزی، کوروساوا و... در مقابل عباس کیارستمی یادآور شد: ایشان مورد احترام بسیاری از بزرگان سینمای جهان است و همه در برابر او به احترام سر فرود می‌آورند. وقتی این شخصیت بزرگ را به مردم کشورمان بشناسانیم، مردم‌مان به او مباهات می‌کنند و جوانان ما چیزی می‌یابند که به واسطه او، خود را به اثبات برسانند. البته ما خیلی چیزها برای مباهات کردن داریم و آقای کیارستمی هم یکی از آن‌هاست.

کیانیان در ادامه با تشریح جایگاه مهم سینمای ایران در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی اضافه کرد: کشورهای اروپایی سینمای مستقل خود را در تهاجم هالیوود از دست دادند به طوریکه امروزه در دنیا فقط چند کشور همچون ایران، هند و تا حدودی چین سینمای ملی دارند؛ سینمایی که رنگ و بوی این کشورها را داشته باشد. بنابراین وقتی کشور ایران در برابر غول سینمای هالیوود همچنان سینمای ملی خود را حفظ کرده ، یعنی سینمای ما دارای ویژگی‌هایی است که باعث می‌شود کشورهای خارجی جوایز خود را نثارش کنند.

بازیگر فیلم‌های «یه حبه قند»، «یک تکه نان» و «قدمگاه» یادآور شد: در دوره‌ای هر فستیوال خارجی بدون فیلمی از ایران بی‌ارزش بود و این چنین بود که همه فستیوال‌ها تلاش می‌کردند، هر طور شده فیلمی ایرانی داشته باشند. تا جاییکه هربرت هرتسوگ گفته است نقل به مضمون می کنم" ما اروپاییان سینمای خود را از دست دادیم و امروز تمام نوستالژی‌هایمان را در سینمای ایران پیدا می‌کنیم."

سینمای ایران، تنها سینمایی است که مغلوب سینمای آمریکا نشده
کیانیان با ابراز تأسف از بی‌توجهی‌هایی که در داخل کشور نسبت به سینمای ایران می‌شود، افزود: این ویژگی‌ها را خود ایرانیان و دولتمردان ما نادیده می‌گیرند. برخی معتقدند نمایش فیلم‌های ایرانی در فستیوال‌های معتبر خارجی به دلیل سیاه‌نمایی آن فیلم‌هاست اما هیچ یک به وجوه مثبت سینمای ایران توجه نمی‌کنند و از این نکته غافل‌اند که سینمای ما شخصیت ملی و مستقل خود را دارد و تنها سینمایی است که به دلایل بسیار زیادی هنوز مغلوب سینمای آمریکا نشده است.

او با بیان اینکه جشنواره جهانی فجر می‌تواند قطبی معتبر و شرقی در سینمای جهان بشود، توضیح داد: در شرق فستیوال جهانی مهمی نداریم که به یک قطب سینمایی معتبر تبدیل شده باشد. در حال حاضر در اروپا فستیوال‌های ونیز، برلین یا کن قطب‌های سینمایی مهمی هستند. اما در شرق چنین فستیوالی نداریم که حضور در آن، به فیلم‌ها اعتبار بدهد. چند جشنواره مانند قاهره یا پوسان داشتیم که به دلایلی از بین رفتند یا نتوانستند جایگاه جهانی بیابند.

کیانیان با تأکید بر اینکه ایران تمام امکانات مادی و معنوی را دارد تا بتواند به یک قطب بین‌المللی در سینمای شرق تبدیل شود، افزود: جدا کردن بخش بین‌الملل از بخش ملی فستیوال فجر باعث شد این بخش زندگی دیگری را آغاز کند. البته سال گذشته به صورت دست و پا شکسته برگزار شد اما امسال آقای میرکریمی با پذیرش دبیری این بخش، ایده‌های تازه‌ای را آورده که جشنواره را خیلی خاص می‌کند و به آن اعتبار و آبرو می‌دهد. او مانند تمام جشنواره‌های جهانی از آرتیست‌های کشور بهره می‌برد تا مهماندار سینماگران مدعو باشند و من هم به همین دلیل به ایشان کمک می‌کنم.

بازیگر فیلم‌های «خانه‌ای روی آب» و «گاهی به آسمان نگاه کن» اضافه کرد: موضوع دیگری که به ما امکان می‌دهد تا جشنواره‌مان را به قطبی در شرق تبدیل کنیم، خصلت سینمای ماست که در جهان بسیار خاص است. جوایزی که سینمای ایران در این سال‌ها در مقایسه با دیگر کشورها برده، حیرت‌انگیز است و یکی از دلایل آن این است که سینمای ما جزو معدود سینماهایی است که با وجود تهاجم هالیوود همچنان خود را سرپا نگه داشته است.

او در ادامه درباره انتقاداتی که سال گذشته از جداسازی بخش بین‌الملل و ملی جشنواره فجر مطرح شد و در پاسخ به این پرسش که آیا جشنواره امسال می‌تواند نظر منتقدان این جداسازی را تغییر بدهد؟ گفت: اصلا در فکر این نیستم که نظر کسی را تغییر بدهم. بلکه به این فکر می‌کنم که نظر خود را به کرسی بنشانم و دوست دارم نظرات منتقدان را هم بشنوم. به همین دلیل فکر می‌کنم خوب است گفت‌وگویی میان این منتقدان و آقای میرکریمی دبیر جشنواره انجام شود چون هر چه بیشتر درباره این ماجرا صحبت کنیم، به ابعاد مختلف آن بیشتر نور پاشیده می‌شود و برای رشدش بسیار بهتر است.

هیچ چیز پنهانی نداریم
کیانیان شکل و شمایل جشنواره جهانی فجر را دانشجویی دانست و اضافه کرد: تمام غرفه‌های ما دیوارهای کوتاهی دارد که داخلش پیداست. یعنی هیچ چیز پنهانی نداریم و جشنواره خصلتا خیلی پویا و دانشجویی است.

بازیگر سریال‌های «کیف انگلیسی» و «مختارنامه» اضافه کرد: سه طبقه مجموعه چارسو در اختیار جشنواره است که یک طبقه آن فود کورت است و به صورت عمومی استفاده می‌شود. یک طبقه ویژه بخش اداری و بازار فیلم و طبقه دیگر هم سالن‌های نمایش فیلم است.

او در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند کشور ما به دلیل سانسور نمی‌تواند جشنواره بین‌المللی فیلم داشته باشد و جداسازی بخش بین‌الملل از بخش ملی نیز باعث تمرکز بیشتر بر این بخش و تأیید دیگری بر این ادعا می‌شود، تأکید کرد: ما سانسور داریم و هیچ بحثی در آن نیست. یک نگاه این است که به دلیل سانسور، هیچ کاری نکنیم و نگاه دیگر این است که سعی کنیم به نوعی آن را درست کنیم.

بازیگر نمایش‌های «مردی برای تمام فصول»،«بازی استریندبرگ» و «یک روز خاطره انگیز از زندگی دانشمند بزرگ وو» تأکید کرد: با نگاه اول که بسیار منفی است، خیلی مخالفم چون با این نگاه هیچ کاری نباید انجام بدهیم و هر روز اوضاع بدتر می‌شود و بیشتر به عقب می‌رویم. به هر حال سانسور همه جا هست اما می‌توان به نوعی از آن گذر کرد. امسال می‌بینید که به دلیل شیوه انتخاب فیلم‌ها و نوع نگاهی که به جشنواره و تماشاگران آن وجود دارد، سانسور خیلی کمتر و ملایم‌تر دیده می‌شود.

کیانیان که چند سال پیش همراه با هیأت مدیره خانه سینما به دعوت آکادمی اسکار در کنفرانس مطبوعاتی دانشگاه یوسی‌ال‌ای آمریکا حضور داشته است، یادآور شد: پیش از کنفرانس مطمئن بودیم درباره سانسور می‌پرسند و من اجازه خواستم به این پرسش پاسخ بدهم. وقتی در کنفرانس مطبوعاتی این پرسش مطرح شد، مثال‌های زیادی از نمونه‌های موفق سینمای جهان همچون صحنه قتل فیلم «روانی» هیچکاک یا صحنه معاشقه فیلم «دختر رایان» دیوید لین مطرح کردم که چگونه این کارگردان‌ها به جای نشان دادن عریان صحنه قتل یا معاشقه، با ایجاز و ایهام این صحنه‌ها را در سینمای جهان ماندگار کرده‌اند. این اتفاق در سینما و تئاتر ایران هم افتاده اما متأسفانه به واسطه سانسور.

تاثیر سانسور در خلاقیت هنرمندان
وی خاطر نشان کرد: هنرمند خلاق آنچه را نمی‌تواند به دلیل سانسور نشان دهد، به شکلی دیگر نشان می‌دهد که اتفاقا به شدت خلاقانه است چون تخیل ما را به کار می‌اندازد. مثلا هر تماشاگری به شیوه خود عشق‌ورزی می‌کند اما با نشان دادن مستقیم این صحنه فقط یک شکل از عشق‌ورزی وجود خواهد داشت و دیگر تخیل مخاطب به بازی گرفته نمی‌شود.

نویسنده کتابهای «شعبده بازیگری»، «تحلیل بازیگری» و «این مردم نازنین» با اشاره به تاثیر سانسور در خلاقیت هنرمندان یادآور شد: مثلا در سینمای روسیه می‌توانستند صحنه‌های سکس و خشونت را نشان دهند اما اجازه نداشتند درباره مسائل دیگر سخن بگویند. با این حال هنرمندان روس تلاش کردند به شیوه‌ای دیگر آن حرف‌ها را بزنند که نمونه موفق آن تارکوفسکی است. به هر حال ما هم سینمای خودمان را می‌سازیم و همچنان کار می‌کنیم.

بازیگر فیلم‌های «روبان قرمز» و «آژانس شیشه‌ای» در ادامه گفت‌وگویش با ایسنا یکی از ایده‌های‌ برگزاری جشنواره جهانی فجر را تمرکز آن در جغرافیای تهران قدیم دانست و توضیح داد: به همین دلیل محل اسکان مهمانان خارجی هتل فردوسی و محل نمایش فیلم‌ها پردیس چارسو است که به واسطه خیابان سرهنگ سخایی به یکدیگر وصل می‌شوند.

او اضافه کرد: از آنجا که این دو محل بسیار به یکدیگر نزدیک هستند، مهمانان ما می‌توانند پیاده این مسیر را طی کنند و در مسیرشان ساختمان‌های زیبا و 18 موزه وجود دارد. از سوی دیگر همیشه جلوی هتل تعدادی راهنمای تور حضور دارند و می‌توانند مهمانان علاقه‌مند را به تهران‌گردی ببرد.

امسال همه چیز در چارسو و هتل فردوسی متمرکز است
کیانیان یادآور شد: پیش از این همیشه مهمانان خارجی را به هتل‌های بالای شهر برده‌اند و آن‌ها فقط هتل و اتوبان دیده‌اند که هیچ جذابیتی برای آنها ندارد چون در تمام جهان هتل‌های سربه فلک کشیده و اتوبان‌های عریض و طویل وجود دارند. از سوی دیگر اسکان میهمانان در این هتل‌ها دسترسی تماشاگران، منتقدان و خبرنگاران جشنواره را به آن‌ها دشوار می‌کند. اما امسال همه چیز در چارسو و هتل فردوسی متمرکز است و دسترسی به میهمانان آسان خواهد بود.

وی خاطر نشان کرد: کسی که وارد ایران می‌شود، دوست دارد کشور ما را ببیند در حالی که امضای تهران پای هتل‌های سر به فلک کشیده‌ای که در تمام جهان وجود دارد، نیست. ضمن اینکه بسیاری از موزه‌ها، آتشکده روشن ، کنیسه‌ها، کلیساها و مساجد قدیمی در همین منطقه قرار دارند و کسی که به این بخش از تهران بیاید، می‌بیند تمام ادیان خیلی خوب و مسالمت آمیز در کنار هم زندگی می‌کنند.

کیانیان تأکید کرد: از طرف دیگر هیچ یک از میهمانان خارجی محافظی ندارند و همه آزادند هر کجا می‌خواهند، بروند. تبلیغاتی که در خارج از کشور درباره ایران وجود دارد، این گونه است که ما کشوری بسیار بسته‌ایم؛ چیزی شبیه شوروی کمونیستی یا کره شمالی و فکر می‌کنند هر فرد خارجی که به ایران بیاید، چندین محافظ خواهد داشت اما ما نشان می‌دهیم که اتفاقا اصلا چنین نیست. اینها وجوه مهمی است که وقتی میهمانان خارجی از کشور ما برمی‌گردند، درباره آن می‌نویسند. آنها از زیبایی‌های تهران و فضای سیاسی، اجتماعی ما خواهند نوشت.

او با بیان اینکه احترام به محیط زیست یکی دیگر از ویژگی‌های جشنواره امسال است، ادامه داد: تلاش کرده‌ایم بولتن کاغذی منتشر نکنیم و تمام اخبار جشنواره به صورت آنلاین در اپلیکیشنی که روی موبایل نصب می‌شود، در دسترس خواهد بود.

میهمانی مجلل هم نداریم
این هنرمند که در کارنامه هنری‌اش سابقه برگزاری دو نمایشگاه عکس انفرادی به نام‌های «عکس‌های تنهایی» و «قار سوم» را دارد، اضافه کرد: ما وقت شام و نهار نداریم و همه میهمانان جشنواره از دانشجویان تا میهمانان خارجی بن غذا دارند و هر زمان خواستند در فود کورت غذا می‌خورند. میهمانی مجلل هم نداریم و نهایتا دو میهمانی خواهیم داشت که یکی برای آشنایی میهمانان است و دیگری هم میهمانی شب فرانسه است که هزینه‌اش با ما نیست.

رضا کیانیان در پایان این گفتگو خبر داد که امسال مهمانان خارجی هیجان انگیزی در جشنواره حضور خواهند داشت و در پاسخ به این پرسش که آیا تا به حال مشکلی بابت ویزای میهمانان وجود داشته است؟ گفت: چیزی در این باره نشنیده‌ام.

او البته اعلام نام این مهمانان را به ستاد خبری جشنواره سپرد.