«خطوط٩٠٩»؛دام سودجویان برای تلفن ثابت

سرویس ارزش افزوده، برای مشترکان خطوط ثابت دام است ٨٠‌ درصد درآمد خطوط ٩٠٩ به جیب مستاجران خط می‌رود

حدود ٩-٨ سالی است که مخابرات نوعی بسته تجاری با عنوان سرویس هوشمند برای تلفن‌های ثابت تعریف کرده است. بسته‌ای که در ابتدا، کار خود را با اینترنت هوشمند آغاز کرد و کم‌کم با کساد شدن بازار کارت‌های اعتباری اینترنت، تماس‌های هوشمند را به‌عنوان اولویت درآمدزایی خود جایگزین کرد. ٩٠٩ پیش شماره بسته تجاری پرحاشیه مخابرات است. هر دقیقه تماس با این پیش شماره حداقل ١٠٠ برابر تعرفه مکالمه عادی هزینه دارد و بسیاری از مشترکان نمی‌دانند که بخش اعظم درآمد حاصل از مکالمات گرانقیمت این بسته تجاری به جیب کسانی که خطوط ٩٠٩ را اجاره می‌کنند، می‌رود. حالا این درآمدزایی بی‌دردسر از یک سرویس ارزش افزوده مخابرات، متقاضیان زیادی را به خود جذب کرده است از برخی تهیه‌کنندگان برنامه‌های تلویزیونی و مشاوره‌های پزشکی و روانشناسی گرفته تا  فالگیرها.

هرچند بسیاری از اجاره‌کنندگان این خطوط کسانی هستند که تنها به‌عنوان منبعی برای درآمدزایی به آن نگاه نمی‌کنند، اما برخی از این مستاجران برخلاف گروه نخست تنها نگاه سودجویانه به این موضوع دارند. در این آشفته بازار افراد زیادی هستند که تلاش می‌کنند تا با ترفندهای مختلف مشترکان خطوط ثابت را به پای تلفن کشیده و از او وقت‌کشی کنند، بی‌آن‌که خدمات خاصی ارایه دهند یا خواسته مشترکان را در حد معقول و منطقی و متناسب با هزینه کردشان برآورده کنند. در این میان سرویس هوشمند مخابرات بارها با انتقادهای مختلف مواجه شده است تا جایی که کار به نظرخواهی از مراجع دینی رسیده است، اما تنها واکنش مخابرات به این بسته تجاری پر اما و اگر، اعلام هزینه هر دقیقه مکالمه در ابتدای تماس است بی آن‌که سایر ابعاد کلاهبرداری با این خطوط تحت کنترل قرار گیرد.

مسابقات تلویزیونی دام مشترکان تلفن ثابت
دقایق طولانی پشت خط یک برنامه تلویزیونی معطل شده‌اید تا در مسابقه‌ای شرکت کنید که به خیالتان جواب بسیار ساده‌ای دارد و می‌تواند با کمی خوش شانسی شما را برنده یک جایزه چند‌میلیون تومانی کند. زنگ انتظار خسته‌کننده و تمام نشدنی، پیام‌های ضبط شده‌ای که با کشدار شدن تماس‌تان بارها و بارها تکرار می‌شود و... درنهایت می‌شنوید که به دلیل ترافیک بالای تماس‌ها، موفق به برقراری ارتباط نشده‌اید، یک تشکر خشک و خالی و تشویق به این‌که دوباره تماس بگیرید. دوباره و چندباره تماس می‌گیرید وهربار ترفند تازه‌ای رو می‌شود. مثلا این‌که مسابقه چند مرحله‌ای است، هرچه بیشتر تماس بگیرید امتیازتان بیشتر می‌شود و شانس
برنده شدن‌تان بالاتر می‌رود.

تصمیم دشواری است. دقایق زیاد و گاهی ساعت‌ها معطل شده‌اید تا بتوانید در یک مرحله از مسابقه شرکت کنید. می‌دانید این زمان طولانی از چشم مخابرات پنهان نمانده است و حالا باید تصمیم بگیرید که قید پول هدررفته را بزنید یا با خوش‌بینی هرچه تمام‌تر تا انتهای مسیر بروید. با خودتان حساب و کتاب می‌کنید که پرداختن چندصد‌هزار تومان پول تلفن به این می‌ارزد که یک خودروی گرانقیمت جایزه بگیرید یا نه بهتر است جلوی زیان بیشتر را بگیرید. این همان تردید دشواری است که گریبانگیر بسیاری از تماشاگران از همه جا بی‌خبر تلویزیون می‌شود. ظاهر قضیه هیچ رنگ و بویی از کلاهبرداری ندارد. اشغال بودن و انتظار زیاد به دلیل حجم تماس‌های بالا با یک برنامه تلویزیونی کاملا طبیعی به نظر می‌رسد و از سوی دیگر محبوبیت یک بازیگر یا مجری هزینه شده است تا شما اعتماد کنید، اما کافی است که بدانید پشت پرده این ماجرا تنها یک تجارت غیرمنصفانه است و بس.

مسابقات صداوسیما یکی از بزرگترین دام‌های بسته تجاری پرحاشیه مخابرات است. شاید کمتر شرکت کننده‌ای بداند که رسیدن به آن جوایز دهان پرکن و فریبنده به این سادگی‌ها هم نیست که مجری‌ها و بازیگران تلویزیونی به مخاطب‌شان تلقین می‌کنند. پاسخ به چند پرسش آسان با جواب‌های بدیهی و درنهایت قرعه‌کشی تمام آن چیزی است که به تماشاگر بی‌خبر تلویزیون اطلاع‌رسانی می‌شود، اما مسلما هیچ تهیه‌کننده‌ای حاضر نمی‌شود که به شما بگوید از هر تماس‌تان با خطی که زیرنویس می‌کنند چقدر به جیب‌شان می‌رود. واقعیت این است که میزان معلومات و ارتباط مخاطب با آن برنامه تلویزیونی کوچکترین اهمیتی ندارد. این‌جا شما تنها یک ابزار هستید تا به واسطه تماس تلفنی، پولتان را به جیب تهیه‌کنندگان منتقل کنید.هرچه پیگیرتر باشید و طرفدار پروپاقرص‌تر بهتر. هر تماس و وقت‌کشی بیشتر از شما به معنای درآمد بیشتر برای عوامل برنامه است و درنهایت معلوم نیست که برندگان اعلام شده تا چه اندازه واقعی باشند.

٨٠‌درصد درآمد، در جیب مستاجران خطوط
«داوود زارعیان» سخنگوی مخابرات دراین‌باره به «شهروند» توضیح می‌دهد:  برای اجاره خطوط هوشمند یک معرفینامه لازم است به علاوه ٥٠‌هزار تومان پول برای واگذاری خط. پس از آن هزینه هر تماس روی قبض تلفن ثابت مشترک لحاظ می‌شود و درآمد حاصل شده بین مخابرات و مستاجر خط تقسیم می‌شود. او درباره نحوه تقسیم درآمد حاصل از تماس با خطوط هوشمند می‌گوید:  این موضوع به مفاد قرارداد تنظیم شده بین مخابرات و مستاجر بستگی دارد اما معمولا ٨٠‌درصد درآمد به دست آمده از خطوط هوشمند به جیب مستاجر می‌رود و مخابرات تنها سهم ٢٠‌درصدی دارد.

درآمد ناشی از مسابقات برنامه کودک
اما درآمدزایی تلویزیون تنها به مسابقات ویژه بزرگسالان محدود نمی‌شود. حالا برنامه‌های پررنگ ‌و لعاب کودکان، بسته‌های ویژه‌ای طراحی کرده‌اند تا از مخاطبان خردسال خود نیز درآمدزایی کنند. از مسابقه و شنیدن قصه تلفنی گرفته تا شعرخوانی و صحبت با مجریان محبوب... جاذبه‌های ایجاد شده آن‌قدر زیاد است که هر کودکی را فریفته کند تا با شماره‌های هوشمند تماس بگیرد و دقایق طولانی معطل شود. این درحالی است که «مصطفی ترک همدانی» وکیل دادگستری در این خصوص طی یک نوشته هشدارآمیز می‌نویسد:  این نوعی معامله کردن با کودکان است و براساس ماده ١٩٠، ٢١٠ و ٢١٢ قانون مدنی، معامله تجاری با کودکان که دارای تشخیص عقلی و منطقی کافی نیستند، غیرقانونی و باطل است.

صلاحیت فالگیرها از کدام مرجع تایید شد؟
به جز صداوسیما شماره‌های هوشمند حالا محل درآمدزایی عده زیادی از اصناف شده است، از مشاوره‌های تلفنی و تماس ضروری با پزشکان گرفته تا بنگاهداران و فالگیرها! شرکت مخابرات مدعی است که برای جلوگیری از کلاهبرداری، مستاجران خطوط هوشمند را ملزم به ارایه مدارک هویتی و معرفینامه از سوی ارگان‌های صاحب صلاحیت و اتحادیه‌ها و تشکل‌های مختلف می‌کند، اما در این میان معلوم نیست که نامه صلاحیت فالگیرها را کدام ارگانی مهر و امضا کرده است؟! ... در این آشفته بازار درآمدزایی از خطوط هوشمند گاهی دیده می‌شود که افرادی نیز با درج آگهی‌های فریبنده در نشریات پرتیراژ، مردم را تشویق به تماس بی‌نتیجه با این خطوط می‌کنند. آگهی خرید خانه‌ای با بهترین امکانات و قیمت باورنکردنی مسلما برای خیلی از افراد جذاب و وسوسه‌برانگیز است. کافی است تا با صاحب خط تماس بگیرید و با یک منشی خوش سر و زبان دقیقه‌های طولانی مشغول باشید و درنهایت به تماس دوباره و شنیدن جمله «فروخته شد» برسید.

البته وسوسه درآمدزایی بدون نظارت از خطوط هوشمند سایر صنوف را نیز رها نکرده است و در تماس با مشاوره‌ها نیز با زنگ‌های طولانی انتظار، مکالمات خسته‌کننده و وقت‌کشی‌های زیادی مواجه می‌شوید که درنهایت همه این زیر پا گذاشتن حقوق مصرف‌کننده، به یک جا ختم می‌شود:  درآمدزایی بیشتر برای اجاره‌کننده خط هوشمند تلفن.

هزینه مکالمه خطوط هوشمند١٠٠ برابر بیشتر از خط عادی
نرخ مکالمه با خطوط هوشمند متفاوت است و مبنای قیمت‌گذاری شفافی ندارد. از دقیقه‌ای ٥ تا ٥٠٠ تومان، قیمتی است که در اطلاع‌رسانی‌های غیررسمی عنوان می‌شود، اما تماس خبرنگار «شهروند» با بیشتر از ١٠ خط اجاره‌ای بازه قیمتی بین دقیقه‌ای ٣٠٠ تا‌ هزار تومان و بیشتر را نشان داد. زارعیان سخنگوی شرکت مخابرات درباره نحوه قیمت‌گذاری مکالمه با خطوط اجاره‌ای به «شهروند» می‌گوید: تعرفه این نوع خطوط مبنای مشخصی ندارد و براساس قراردادها، تشخیص اتحادیه‌های صنفی و ارگان‌ها و نیز درخواست مستاجر تعیین می‌شود.برخی از این خطوط در ابتدای تماس به مخاطب تذکر می‌دهند که هزینه مکالمه دقیقه‌ای مثلا ‌هزار تومان به اضافه هزینه مرسوم مکالمه است. زارعیان دراین‌باره توضیح می‌دهد:  در این موارد
علاوه بر هزینه مکالمه با خطوط هوشمند هزینه مکالمه با خطوط عادی نیز دریافت می‌شود که هزینه مکالمه با خطوط عادی که دقیقه‌ای ٣ تومان است به خزانه مخابرات واریز می‌شود و هزینه مکالمه به مستاجر تعلق می‌گیرد.او همچنین درباره تماس‌های ناموفق و انتظار مکالمه نیز می‌گوید:  هر تماس ناموفق بنا به میزان زمانی که صرف شده است روی قبض مشترک محاسبه می‌شود و در زمان انتظار برای مکالمه نیز، هزینه دقایق اشغال تلفن از مشترک دریافت می‌شود. با در نظر گرفتن تعرفه مکالمه عادی یعنی دقیقه‌ای ٣ تومان، می‌توان گفت هزینه تماس با خطوط هوشمند معمولا ١٠٠ تا بیشتر از ٣٣٣ برابر هزینه مکالمه با خطوط عادی است.