کاهش بهای نفت تا کجا؟

بازار نفت که هفته گذشته را با رشد قیمتی منفی به اتمام رسانده بود، در دو روز آغازین هفته جاری همچنان سیر نزولی خود را ادامه داد؛ به‌طوری که در اولین روز هفته کف قیمتی دو سال گذشته خود را شکست و به زیر 92 دلار به ازای هربشکه رسید. قیمت برنت نیز در ساعاتی از روز به ازای هر بشکه 96 دلار معامله شد که البته پس از آن با افزایش اندکی مواجه شد. بازار نفت بیش از دو ماه است که با تلاطم و کاهش قیمت رو به رو است. هر‌چند کشورهای تولید‌کننده نفت قیمت زیر 100 دلار را نگران‌کننده نمی‌دانند اما ادامه روند نزولی می‌تواند به کمبود بودجه بسیاری از آنها منجر شود چرا که بیشتر این کشورها بودجه سال جاری خود را بر اساس نفت 100 دلاری تنظیم کرده‌اند.

کاهش بهای نفت درحالی چند وقت اخیر بسیاری از نگاه‌ها را به خود معطوف کرده که پیش از این و پیش از شروع سال جاری بسیاری از کارشناسان این افت بهای نفت را پیش‌بینی کرده بودند. اما پیش‌بینی مثبت از رشد اقتصادی کشورهای هند، چین و آمریکا از سویی و وقوع مسائل ژئوپلیتیک در کشورهای تولید‌کننده نفت، کاهش بهای نفت را با تاخیر مواجه کرد.

در سمت عرضه بازار نفت، نگرانی از کاهش تولید نفت عراق و لیبی به دلیل بحران‌های داخلی این دو کشور و همچنین جو روانی متاثر از درگیری‌های روسیه و اوکراین روی بازار نفت مهم‌ترین عواملی هستند که طی چند ماه اخیر از کاهش بهای نفت جلو‌گیری می‌کردند. رفع نگرانی از کاهش تولید این کشورها در کنار آمار منفی اقتصاد چین و آمریکا که منجر به فزونی عرضه نسبت به تقاضا شده، مهم‌ترین عوامل سقوط نفت طی دو ماه اخیر است. طی چند وقت اخیر انتشار خبرهای منفی از میزان اشتغال‌زایی آمریکا و در پی آن کاهش رشد تولید کارخانه‌های چین به کاهش قیمت نفت دامن زده است.

 واکنش‌ تولیدکنندگان به کاهش بهای نفت
اما اینکه کاهش بهای نفت تا کجا ممکن است ادامه یابد، سوالی است که ذهن بسیاری از فعالان بازار نفت را به خود مشغول کرده است. بسیاری از کشورهای عضو اوپک بر این باورند که بهای کنونی نفت نگران‌کننده نبوده و کاهش قیمت مقطعی است.

علی النعیمی، وزیر نفت عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت اوپک در این باره معتقد است: این نخستین بار نیست که قیمت نفت کاهش می‌یابد، قیمت‌ها همیشه بالا و پایین می‌روند. علی العمیر، وزیر نفت کویت هم با تاکید بر اینکه به نظر ما نیازی به برگزاری نشست اضطراری اوپک برای بررسی کاهش قیمت‌ها وجود ندارد، معتقد است: قیمت‌های جهانی نفت تاکنون به اندازه‌ای کاهش نیافته‌اند که نیاز به برگزاری چنین نشستی باشد. عبدالله البدری، دبیر کل اوپک نیز درخصوص سقوط بهای جهانی طلای سیاه گفت: برگزاری هیچ نشست اضطراری بررسی نشده و پیش‌بینی می‌شود قیمت‌های نفت تا پایان امسال بهبود یابد.

این درحالی است که مسوولان نفتی کشورمان نیز بر این باورند کاهش کنونی بهای نفت جای نگرانی ندارد. سید‌محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه قیمت 114 و 115 دلاری بهای واقعی طلای سیاه نیست، گفت: قیمت واقعی هر بشکه نفت قطعا زیر 100 دلار است. وزیر نفت نیز با بیان اینکه قیمت نفت هرچه بالاتر باشد بهتر است، اظهار کرد: ایران در محدودیت تولید به سر می‌برد بنابر این تقاضا برای نشست اوپک از سوی ما مطرح نخواهد شد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، پیش از این بسیاری از کارشناسان با بیان اینکه برای اولین بار نفت دارای کف قیمتی شده است، بهایی بین 80 تا 90 دلار را کف قیمتی نفت عنوان کرده‌اند. چند ماه پیش دکتر فشارکی، کارشناس حوزه انرژی با پیش‌بینی نزولی بهای نفت به «دنیای اقتصاد» گفت: اگر مسائل سیاسی منطقه نبود خیلی پیش از این قیمت نفت پایین می‌آمد. وی با بیان اینکه برای اولین بار در تاریخ یک عدد حداقلی برای قیمت نفت در بازارها داریم، گفت: قیمت نفت از 80 دلار پایین‌تر نخواهد آمد، چرا که هزینه تولید نفت‌های نامتعارف بین 70 تا 80 دلار در هر بشکه است. به محض اینکه قیمت نفت از این رقم‌ها پایین‌تر بیاید تولید نفت‌های نامتعارف و نفت‌های شیل متوقف می‌شود و با کاهش عرضه دوباره قیمت نفت بالا می‌رود.

 فشارکی در ادامه اظهار کرد: برای استخراج نفت‌های طبیعی چاهی حفر می‌کنند و تا جایی که نفت بالا می‌آید و در هر قیمتی، آن نفت را استخراج می‌کنند. چه نفت 10 دلار باشد چه 140 دلار. اما برای استخراج نفت‌های نامتعارف مرتب باید چاه حفر کرد. هر سال باید سرمایه‌گذاری بزرگی انجام داد. اگر قیمت نفت کاهش یابد چاه بعدی حفر نخواهد شد و ظرف 3 تا 6 ماه تولید نفت‌های نامتعارف متوقف می‌شود. مهدی یوسفی یکی دیگر از کارشناسان حوزه انرژی بر این باور است که کاهش قیمت برنت به کمتر از ٩٠ دلار در بشکه دور از انتظار است.

 وی در این باره تصریح کرد: این موضوع از یک طرف سبب غیر‌تجاری شدن بخشی از نفت‌های غیر‌متعارفی می‌شود که تاکنون وارد بازار شده است و از طرف دیگر کشورهای اوپک نیاز مبرم به درآمدهای نفتی دارند و با اتخاذ سیاست کاهش تولید مانع این امر شده و احتمالا حمایت سایر تولیدکنندگان غیر‌اوپکی را به دنبال خواهد داشت.

 نگرانی‌ها از آشوب در عرضه نفت ادامه دارد
در این بین با وجود فزونی عرضه در برابر تقاضا که با انتشار آخرین گزارش سازمان بین‌المللی انرژی به سقوط هرچه بیشتر بهای نفت در روزهای اخیر انجامید، اما همچنان نگرانی‌هایی درخصوص آینده سیاسی برخی کشورهای عرضه‌کننده نفت از جمله روسیه، لیبی و عراق مطرح می‌شود.

مدیر سابق بریتیش پترولیوم با اشاره به بحران‌های اخیر روسیه هشدار داد که در صورت ادامه روند اعمال تحریم علیه این کشور، قیمت نفت به ۱۵۰ دلار در هر بشکه افزایش خواهد یافت.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از راشاتودی، تونی هی وارد، مدیر سابق بریتیش پترولیوم، هشدار داد در صورت ادامه اعمال تحریم علیه روسیه در کنار ادامه در‌گیری دولت عراق با داعش و همچنین بی ثباتی در لیبی قیمت هر بشکه نفت خام به 150 دلار افزایش خواهد یافت.

وی که در حال حاضر مدیریت شرکت گلنکور اکستراتا را برعهده دارد، اظهار کرد: افزایش اخیر در تولید نفت شیل آمریکا یک تصویر غیرواقعی از میزان عرضه نفت در جهان را ایجاد کرده و بر همین اساس یک حس امنیت انرژی غلط نیز در جهان به‌وجود آمده است.

«تونی هی وارد» معتقد است، افزایش استفاده از شکست هیدرولیک در ایالات متحده از سال 2008 باعث افزایش 60 درصدی تولید نفت خام این کشور شده است، اما امکان افت این تولید نیز وجود دارد.

این مدیر نفتی معتقد است از نظر تئوری در صورتی که عرضه‌های جدید در آمریکای شمالی شکل نگیرد، با افزایش بی ثباتی در کشورهای تولید‌کننده نفت مانند عراق و لیبی، قیمت نفت به 150 دلار در هر بشکه افزایش پیدا می‌کرد. «هی وارد» اعلام کرد: در حال حاضر تولید نفت در آمریکای شمالی در حال رسیدن به میزان حداکثر خود است و عرضه‌های جدید باید از چاه‌های عراق، کانادا و روسیه تامین شود.

در عین حال دبیرکل اوپک نیز اعلام کرد در بحبوحه افت قیمت نفت، شرایط ناپایدار سیاسی در عراق و لیبی می‌تواند عرضه نفت این سازمان را در آینده مختل کند. عبدالله سالم البدری، دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گفت‌وگو با روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال اعلام کرد: با وجود اینکه عراق توان بسیار بالایی برای افزایش تولید نفت دارد اما نخست باید مشکلات امنیتی را حل و فصل کند. وی گفت: اگر امنیت نباشد، سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد و چنانچه سرمایه‌گذاری نباشد، عرضه محدود می‌شود.

البدری ادامه داد: صنعت نفت لیبی چه در فعالیت‌های زیر‌زمینی و چه در فعالیت‌های روی زمین دچار مشکل خواهد شد، شرکت‌های خارجی مانند شرکت‌های اکتشاف نفت و خدماتی تا زمانی‌که مشکلات امنیتی پا‌بر‌جا باشد، به این کشور نمی‌آیند.

به‌اعتقاد دبیرکل اوپک وجود نگرانی‌ها از عرضه نفت خام در کنار رشد نامطمئن اقتصاد جهانی می‌تواند تقاضای نفت را تحت تاثیر قرار دهد. وی گفت: اگر رشد اقتصادی مشخصی نداشته باشیم، تقاضا لطمه می‌خورد. این مقام اوپک افزود که در رابطه با چشم انداز اقتصاد کلان باید اذعان کرد که آسمان ابری است. البدری گفت: اوپک در حال انجام تحقیقی است تا بداند چگونه می‌توان مصرف نفت و گاز را در کشورهای عضو کم کرد و از این راه ظرفیت صادرات را افزایش داد.

آژانس بین‌المللی انرژی پیش از این اعلام کرده بود کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، که بیشتر آنها عضو اوپک هستند، با تخصیص هزینه بیش از ٢٠٠ میلیارد دلاری به یارانه‌های سوختی در کشورهایشان به افزایش مصرف داخلی کمک کرده‌اند.