چشم انداز مذاکرات پس از وین

فرارو- یک استاد دانشگاه با اشاره به مذاکرات اخیر ایران و 1+5 گفت: «توافق همچنان ادامه پیدا کرده و روحیه ای که بر مذاکرات وین وجود داشت همان روحیه ای بود که در آذر ماه وجود داشت. یعنی دو طرف همچنان عزم و اراده جدی دارند که به توافق نهایی برسند و بنده به حل مسئله هسته ای کاملا خوش بین هستم.»

مذاکرات وین 3 پس از برگزاری نشست پایانی محمد جواد ظریف و کاترین اشتون به پایان رسید. دو طرف توافق کردند که دور بعدی مذاکرات در روز 23 اردیبهشت ماه در وین برگزار شود.

معاونین وزرای خارجه ایران و 1+5 به ریاست سید عباس عراقچی و هلگا اشمید در طی دو روز گذشته 4 دور مذاکره کرده اند.

کاترین اشتون پس از پایان سه روز مذاکره در یک نشست خبری مشترک با ظریف گفت: «تفاوت‌هایی برای رسیدن به توافق وجود دارد و ما در تلاش هستیم شکاف‌ها و فاصله‌هایی که بین گروه‌های مذاکره کننده هست را کاهش دهیم و نشست بعدی ما در وین در 13 می خواهد بود.»

محمد جواد ظریف نیز گفت: «ما وارد مرحله بعدی مذاکرات می‌شویم و تلاش می‌کنیم فاصله‌ها را کم کنیم و یک مجموعه‌ای از موضوعات اساسی که باید در قالب یک توافق جامع قرار گیرد را مورد تفاهم قرار دهیم.»

به حل مسئله هسته ای کاملا خوش بین هستم
دکتر صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتگو با فرارو گفت: «مهم ترین دستاورد دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 این بود که مشکلات و مسائلی که پیرامون حقوق بشر و قطعنامه اتحادیه اروپا برای ایران ایجاد شده بود هیچکدام نتوانست خللی در اراده ای که طرفین برای حل بحران هسته ای دارند وارد کند.»

وی ادامه داد: «البته مشکلات وجود دارد و در هر دو طرف جریاناتی هستند که از توافقات صورت گرفته خوشحال نیستند. منتهی توافق همچنان ادامه پیدا کرده و روحیه ای که بر مذاکرات وین وجود داشت همان روحیه ای بود که در آذر ماه وجود داشت. یعنی دو طرف همچنان عزم و اراده جدی دارند که به توافق نهایی برسند و بنده به حل مسئله هسته ای کاملا خوش بین هستم.»

زیباکلام در پاسخ به این سوال که آیا به نظر نمی رسد تاکنون طرفین صرفا درباره موضوعاتی که باید مذاکره کنند تفاهم کردند و هنوز به این موضوعات ورود نکردند؟، گفت: «درست است؛ منتهی نباید فراموش کرد که صرف هشت سال گذشته مسئله هسته ای سنگین تر شد و نمی توان مشکلاتی که در هشت سال وارد شده را در هشت ماه برطرف کرد.»

این استاد دانشگاه افزود: «در هشت سال اخیر در هیچ یک از ابعاد برنامه هسته ای ایران امکان رسیدن به توافق ایجاد نشده بود و لذا حل این موضوع زمان می برد.»

زیباکلام در پاسخ به این سوال که با توجه به اختلاف نظرهای موجود آیا ممکن است در آینده مذاکرات شاهد روند مثبت موجود باشیم؟، گفت: «قطعا همین طور خواهد شد چراکه اصل مسئله این است که غربی ها کم کم در حال اعتماد به ایران و پذیرش این مسئله هستند که برنامه هسته ای ایران فقط و فقط محدود به غنی سازی 5 درصد است. از سوی دیگر ایران هم در حال نشان دادن این موضوع به غرب است که چیزی برای پنهان کردن ندارد.»

زیباکلام در پاسخ به این سوال که آیا اصرار غرب برای مذاکره درباره برنامه موشکی ایران نمی تواند خللی در روند مثبت مذاکرات ایجاد کند؟، گفت: «خیر؛ نمی تواند خللی ایجاد کند چراکه اگر غربی ها اعتماد پیدا کنند که موشک های دوربرد ایران هیچ وقت حامل کلاهک هسته ای نخواهند بود نگرانی ای از این بابت نخواهند داشت.»

روند مذاکرات تا امروز خیلی مطلوب بوده
اما دکتر علی بیگدلی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «اکنون نقطه های تاریکی در مذاکرات دیده می شود که حل آن کمی مشکل است؛ چرا که غربی ها به دنبال آن هستند که در گلوگاه مذاکرات با ایران نه تنها موضوع هسته ای، بلکه به تبع آن مسائل دیگری که مربوط به ایران است را روی میز قرار دهند.»

وی ادامه داد: «ایران اصرار دارد که آنچه که در دستور کار موافقت شده باید مورد مذاکره قرار بگیرد، اما طرف مقابل به نوعی دستاویزهایی برای دستور کار مشخص کرده و به طور مثال عنوان می کنند باید موضوع موشک های بالستیک ایران که در قطعنامه های شورای امنیت ذکر شده مورد مذاکره قرار بگیرد.»

وی افزود: «از این منظر به نظر می رسد 1+5 صرفا بر اساس آنچه در دستور کار قرار دارد عمل نمی کند؛ چرا که نمی خواهند تحریم های ایران را به همین راحتی لغو کنند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «استنباط من این است که تیم مذاکره کننده ایران قصد دارد تا دور بعدی مذاکرات در اردیبهشت با منابع داخلی خود صحبت کنند تا مشخص شود تا کجا می توانند پیش بروند.»

وی ادامه داد: «به نظر من روند مذاکرات تا امروز خیلی مطلوب بوده و طرفین به نقاط مشترکی رسیده اند، اما در دور بعدی ممکن است مسائل دیگری مطرح شود که حتی خارج از دستور کار تعیین شده باشد.»

بیگدلی افزود: «از این منظر آینده مذاکرات به انعطافی که ایران در دور آینده مذاکرات از خود نشان خواهد داد بستگی دارد؛ چراکه در دور بعدی مذاکرات قرار است درباره 4 موضوع  ابعاد غنی سازی ایران، رآکتور آب سنگین اراک، فوردو و سطح و وسعت بازرسی ها از مراکز هسته ای ایران تصمیم گیری شود.»