مقایسه نرخ بیکاری استانها

به دلیل عدم توزیع مناسب فرصتهای اشتغالزایی و منابع و مزیتها بین استانهای کشور، هم اکنون حداقل فاصله نرخ بیکاری لرستان و خراسان شمالی به 15 درصد رسیده است در حالی که مهاجرت کارجویان به استانهای برخوردار از صنعت، تولید و اشتغال همچنان ادامه دارد. 

بررسی وضعیت نرخ بیکاری بین استانهای کشور که توسط مرکز آمار ایران ارائه می شود، بیانگر تفاوت و فاصله نرخ بیکاری بین استانهای مختلف است که این مسئله در برخی سالها بیشتر و در بعضی موارد نیز کمتر می شود ولی به صورت کلی هیچگاه فاصله نرخ بیکاری استانهای کشور به یک نسبت منطقی و قابل قبولی نرسیده است.

فاصله نرخ بیکاری استانها؛ حداقل 15 درصد 
بر اساس این گزارش، یکی از آخرین برآوردها و گزارشاتی که توسط مرکز آمار ایران اعلام شده، نشان دهنده فاصله بیش از 15 درصدی نرخ بیکاری در بین استانهای کشور است. در این زمینه نرخ بیکاری اعلام شده مرکز آمار برای استان لرستان 19.5و برای خراسان شمالی نیز 4.2 درصد است.

هرچند که فعالان و کارشناسان بازار کار همیشه به روش تعیین و بررسی نرخ بیکاری کشور توسط مرکز آمار ایران انتقاداتی را وارد کرده اند و همواره معتقدند که نرخ بیکاری با واقعیت همخوانی ندارد، ولی پذیرش حداقل 15 درصد فاصله نرخ بیکاری دو استان کشور نیز مسئله ای قابل تامل است.

کاهش فاصله نرخ بیکاری به 5 درصد
اتفاقا موضوع مربوط به بالا بودن فاصله نرخ بیکاری بین استانها نیز مورد توجه وزارت کار قرار گرفته به نحوی که در منشور کاری این وزارتخانه به این موضوع توجه شده است. در این منشور بیان شد که فاصله نرخ بیکاری استانهای کشور تا پایان برنامه پنجم توسعه باید به 5 درصد برسد.

دلایل نوسان نرخ بیکاری استانها
جستجوی علت های فاصله زیاد نرخ بیکاری بین استانهای کشور به خوبی دلیل تمرکز جمعیت در برخی استانها، گرایش به مهاجرت از استان بومی، تجمع سرمایه گذاری در یک یا چند استان، هجوم کارجویان به مراکز صنعتی برای تصاحب فرصتهای شغلی و توزیع نامتوازن جمعیت بین استانهایی مانند تهران، سیستان و بلوچستان، ایلام، کرمان و خراسان جنوبی را نشان می دهد.

در کنار موارد یاد شده می توان به مسائل دیگری از قبیل کم توجهی دولتها در توزیع منابع بین استانها، کم توجهی نسبت به ایجاد فرصتهای شغلی متناسب با رشد جمعیت در استانها، عدم تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار کشور در استانهای مختلف، انتقال ندادن مزیتها و فرصتهای خدادادی برخی استانها مثل جنوب کشور به استانهای کمتر برخوردار مانند ایجاد صنایع پتروشیمی و کارخانجات بهره برداری از صنعت نفت در استانهای دیگر کشور غیر از جنوب و مواردی مانند عدم سرمایه گذاری و توجه مناسب به مزیتهای منطقه ای و غیره باعث شده است تا جوانان جویای کار به سمت مناطقی از کشور که احتمال پیدا شدن کار در آن مناطق است کشیده شوند و این یعنی افزایش جمعیت در یک استان و خالی شدن جمعیت در استان دیگر.

تمرکز جمعیت در برخی استانها
ولی الله صالحی، عضو شورایعالی کار در این زمینه و در گفتگو با مهر، گفت: البته اینکه آمار ارائه شده از سوی مراکز تولید آن مانند مرکز آمار به چه شکل است خود جای بحث دارد ولی نکته مهم در این زمینه کم توجهی به استانهایی است که از منابع و مزیتهای طبیعی کمتری برخوردار هستند.

عضو شورای عالی کار ادامه داد: مسئله مربوط به فاصله نرخ بیکاری بین استانهای کشور از چند جهت قابل بررسی است به نحوی که در کنار استانهای کمتر برخوردار، باید به اختصاص منابع و نقدینگی جهت رونق و توسعه تولید برای اشتغالزایی نیز توجه کرد که متاسفانه به دلیل توزیع نامناسب منابع بین استانها، به مسئله نوسان بالای نرخ بیکاری بین استانها و ادامه این روند دامن می زند.

نوسان نرخ بیکاری در استانها
صالحی تصریح کرد: علاوه بر موارد ذکر شده مسئله فرهنگ کار و نوع نگرش مردم هر منطقه از کشور به مقوله اشتغال نیز در کم و زیاد شدن نرخ بیکاری و نوسان فاصله ها تاثیرگذار است به نحوی که تفکر بومی داشتن، تلاش و قوی بودن فرهنگ کار در یک منطقه از کشور و اینکه بیکاری زشت و قبیح است نیز افراد را به سمت تلاش هدایت می کند.

وی استان یزد را از استانهایی دانست که مسئله فرهنگ کار در آن قابل توجه است به نحوی که بیکار ماندن جوانان در این استان مسئله خوشایندی نیست هرچند که برای همه مردم کشور قابل پذیرش نیست ولی در این منطقه از کشور با جدیت بیشتری مورد توجه است.

فرهنگ کار
این مقام مسئول در حوزه کارگری استانهایی را که فقط منتظر دولت و حمایت سازمانها می مانند را استانهایی ناموفق در مقوله اشتغال دانست و بیان داشت: هرچند توزیع منابع، ایجاد اشتغال مولد و پایدار و برقراری توازن در مناطق مختلف کشور در زمینه راه اندازی بنگاهها و کارخانجات و همچنین جلوگیری از اشباع صنایع در یک استان وظیفه دولت است، اما اگر افراد صرفا به امید دولت باشند به جای نخواهند رسید.

به گفته صالحی، فرهنگ شهرها و نگرش به اشتغال هم اکنون علاوه بر استانها در شهرها و حتی محله های مختلف نیز متفاوت است. در این زمینه ها دولتها وظیفه ایجاد فرصتها، اتاق فکر، اختصاص منابع و بستر سازی دارند و سهم خانواده ها و دانشگاه نیز ایجاد انگیزه برای تلاش و کار بین افراد و جوانان است.

تغییر تفکر اشتغال در خانواده ها
عضو شورای عالی کار در مورد فرهنگ کار در دهه های گذشته به تفکر اشتغال از طریق استاد شاگردی اشاره کرد و گفت: در گذشته نه چندان دور خانواده پس از فراهم کردن شرایط تحصیل فرزندان، آنها را به سمت فراگیری مشاغل و مهارت پیدا کردن در کارها هدایت می کردند ولی متاسفانه این فرهنگ امروز کمرنگ شده است و افراد بیشتر به دنبال تحصیلات تئوریک و دانشگاهی بدون مهارت انجام کار هستند.

وی اظهار داشت: نباید از یاد ببریم که در این زمینه نیز دولتها وظایفی دارند که باید به حمایتهای مالی، تسهیلاتی و تجهیز منابع و امکانات برای فراگیری مشاغل و مهارتها اشاره کرد هرچند که کاهش دادن نرخ بیکاری و فاصله آن در بین استانها فقط تجهیز مالی و منابع نیست.

سهم دولتها از اشتغالزایی / معضل واردات و قاچاق
صالحی جلوگیری از وادات بی رویه کالاها و اجناس خارجی به ویژه به صورت قاچاق در صورتی که همان کالاها در داخل کشور تولید می شود را وظیفه دستگاهها و دولت دانست و افزود: در هر صورت اگر اقدامات موثری در زمینه توزیع مناسب منابع، امکانات و مشاغل در بین استانهای کشور صورت پذیرد شاهد پراکنده شدن جمعیت، ارزانتر شدن تولید و رونق گرفتن بنگاهها در استانهای مختلف خواهیم بود.