زلزله تهران از نگاه کارشناس ژئوفیزیک ایتالیا

رئیس دپارتمان لرزه شناسی تکنوفیزیک موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان شناسی ایتالیا در پی انتشار شایعاتی درباره زلزله تهران تاکید کرد: پیش بینی زلزله امکانپذیر نیست و برپایه حرکت گسلها نمی توان درباره زمان وقوع زلزله هشدار داد. 

زلزله تهران این روزها به موضوعی بسیار مهم برای رسانه های کشورمان تبدیل شده است. در حقیقت زلزله پایتخت و ترسهای ناشی از آن این تصور را ایجاد می کند که امکان پیش بینی زلزله وجود دارد تا جایی که حتی می توان در خصوص زلزله ای شدید و قریب الوقوع هشدار داد. در این راستا گروه فناوریهای نوین خبرگزاری مهر گفتگوی ویژه ای را با "آنتونیو پیرسانتی" (Antonio Piersanti) رئیس دپارتمان لرزه شناسی تکنوفیزیک موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان شناسی ایتالیا انجام داده است که در ادامه می خوانید:

گاه اخباری درباره وقوع یک زلزله و پیش بینی آن منتشر می شود که نگرانیهایی را برای مردم ایجاد می کند. به عنوان محققی که در این زمینه فعالیت می کنید این سئوال من را پاسخ بدهید که آیا پیش بینی زلزله در یک آینده نامعلوم امکانپذیر است؟

- آنتونیو پیرسانتی (Antonio Piersanti): مطلقاً نه. جامعه علمی بین المللی با دقتی که به فضای جغرافیایی مورد بررسی بستگی دارد تاکنون می تواند بگوید که "کجا" یک زلزله روی خواهد داد. همچنین قادر است با یک دقت مناسب بگوید که حداکثر شدت زلزله ای که می تواند در آن منطقه به خصوص روی دهد چه مقدار خواهد بود. اما در حال حاضر مطلقاً نمی توان پیش بینی کرد که "چه وقت" یک زلزله شدید در آن منطقه رخ می دهد.

* با چه متدهایی می توان یک حادثه زمین لرزه ای قریب الوقوع را پیش بینی کرد؟ این اندازه گیریها تا چه حد قابل اعتماد هستند؟

- همانطور که در بالا گفتم در حال حاضر از نظر علمی هیچ متد قابل قبولی برای پیش بینی زلزله وجود ندارد. تمام متدهایی که در رسانه ها از آنها حرف می شود (مثل پیش بینی با انتشارات گاز رادون، اختلالات الکترومغناطیسی، پدیده های بیولوژیکی و ...) تاکنون به هیچ تائید علمی نرسیده اند و بنابراین نتایج آنها به هیچ وجه قابل اعتماد نیستند.

* آیا می توان با مطالعه بر روی حرکات گسلها یک زلزله را پیش بینی کرد؟

- خیر. از طریق مطالعه حرکات گسلها در یک فضای مورد بررسی می توان اطلاعات با ارزشی درباره لرزه هایی که مربوط به فضای مورد مطالعه هستند به دست آورد. برای مثال اطلاعاتی از قبیل زلزله های گذشته و اطلاعاتی درباره بزرگی زلزله های آینده. اما نمی توان پیش بینی کرد که زلزله شدید آینده روی گسل در حال بررسی "چه وقت" رخ می دهد.

* چند گسل وجود دارند که بر روی آنها ابر شهری مثل تهران با حدود 14 میلیون جمعیت واقع شده است. در سالهای اخیر بدون ارائه اطلاعات دقیقی درباره مهمترین لرزه ها از احتمال تغییرات این گسلها صحبت می شود. از چه دیدگاهی می توان این اخبار را به عنوان یک هشدار جدی در نظر گرفت؟

- از آنجا که پیش بینی زلزله ها امکانپذیر نیست بنابراین ممکن نیست که این موضوعی را که شما درباره اش حرف می زنید به عنوان یک هشدار جدی قلمداد کرد.

در هرحال ما می دانیم که ایران و به خصوص پایتخت شما تهران یک منطقه بسیار زلزله خیز است. این شهر در گذشته چند بار از حوادث زمین لرزه ای فاجعه بار آسیب دیده است و متاسفانه با اطمینان می دانیم که این حوادث زمین لرزه ای حتی در آینده نیز می توانند به تهران آسیب برسانند اما نمی توانیم بفهمیم "چه وقت" این آسیب وارد می شود (یک سال؟ 10 سال؟ 100 سال؟ این را نمی دانیم).


* اگر تصور کنیم که متدی برای پیش بینی زلزله ای که برای مثال می خواهد در اکتبر 2015 در یک کشوری رخ دهد وجود دارد به نظر شما وظیفه کنونی سازمانهای مسئول چیست؟ ترساندن مردم یا برنامه ریزی برای پیشگیری تلفات و خسارات؟

- نیازی به ارائه چنین فرضی نیست. چرا که همین الان هم می دانیم که کدام مناطق با خطر بالای وقوع یک زلزله مواجهند یعنی مناطقی که دیر یا زود مورد یک زلزله شدید قرار می گیرند. واضح است که وظیفه سازمانهای مسئول توجه به این مناطق است. این وظیفه شامل تمام اقداماتی می شود که برای مواجهه با حوادث زمین لرزه ای لازم است. به خصوص نیاز است استانداردهای دقیقی در مورد ساختمانهای ضدزلزله در دست ساخت ارائه شود و تعمهیداتی را برای محافظت از ساختمانهای ساخته شده در نظر گرفت.

* ایران را از دیدگاه گسلهای فعال، زلزله های فاجعه بار و ... در عرصه لرزه شناسی و لرزه تکتونیکی در سطح بین المللی چگونه ارزیابی می شود؟

- ایران بی شک کشوری با خطر بالای زلزله است. به خصوص پایتخت شما در دو هزار و 500 سال اخیر حداقل 6 بار از حوادث زمین لرزه ای فاجعه بار آسیب دیده است.