رشد شتابان شاخص بورس تهران از آغاز سال جديد از يك سو باعث ايجاد اميد در بين فعالان بازار سهام شده و از سوي ديگر با توجه به تجربه‌هاي پيشين بازار در تبديل رشدهاي زياد به حباب قيمتي، پرسش‌هايي را نيز در اين زمينه ايجاد كرده است كه آيا فصل جديد بورس نيز قابليت تكرار تجربه‌هاي پيشين را دارد يا اينكه رونق ادامه خواهد شد؟
اكثر كارشناسان با اشاره به عوامل ريشه‌اي رونق موجود، احتمال ايجاد حباب را بسيار كمرنگ‌تر از دوره‌هاي پيش مي‌دانند و تصحيح‌هاي قيمتي كوتاه مدت در همين دوره اخير را مانع مهمي بر سر راه ايجاد حباب مي‌دانند.
روند رو به رشد شاخص بورس تهران از ابتدای سال جاری تاکنون دلایل متعددی را در بر داشته به طوری که رشد 1600 واحدی شاخص کل طی یک ماه و بازدهی 13 درصدی بورس در همین مدت کوتاه برای بازار نگرانی‌ها‌یی را به‌وجود آورده است.
شدت رشد شاخص کل در کوتاه مدت ،با توجه به سابقه بورس در این زمینه و حبابی شدن قیمت‌ها در بازار، نگرش فعالان بازار را به سمت دلایل این تغییرات یکباره در بازار متوجه مي‌کند. در همین راستا کارشناسان بازار به ابراز عقاید خود در خصوص رشد شاخص‌های بورس تهران و عوامل وقوع این پدیده در بازار پرداخته‌اند.
در این شرایط اين پرسش مطرح است که آیا رشد شاخص و صعود آن به مرز 14 هزار واحد تداوم خواهد داشت یا خیر؟ بر این اساس مشاور وزیر صنایع معتقد است که رشد شاخص‌های بورس حبابی نیست و این رویداد باور کردنی است.
بازار حبابی نیست
ایرج اکبریه با تحليل دلايل رشد شاخص‌هاي بورس گفت: برخلاف سال82 كه رانت اطلاعاتي و اطلاعات غلط منجر به شكل‌گيري حباب قيمتي سهام در بورس شد، هم‌اكنون نميتوان از شكل‌گيري حباب سخني به ميان آورد.
افزایش ثروت سهامداران
وي در رابطه با نقش بخش صنعت بورس در تغييرات و افزايش شاخص‌ها در جمع خبرنگاران اظهار داشت: در برابر رشد 12 درصدي شاخص كل بورس و 19 درصدي شاخص مالي طي يك ماه گذشته، شاخص صنعت 20 درصد افزايش يافته و منجر به افزايش ثروت سهامداران و رشد متغيرها شده است.
اكبريه ادامه داد: از سوي ديگر شاخص صنايع كاني‌هاي فلزي، فلزات اساسي، خودرو و ساخت قطعات به ترتيب با رشد 46، 30 و 27 درصدي مواجه شدند. با اين اوصاف طبق بررسي‌هاي به عمل آمده سهم بخش صنعت در كل ارزش بازار سهام و اثر در شاخص بورس 80 درصد است.
به گفته اين مقام مسوول، بازار سهام هم‌اكنون داراي حباب نبوده و با توجه به فضاي مثبت حاكم بر صنعت و كمك‌هاي دولتي، اطمينان خاطري براي سرمايه‌گذاران در ارتباط با سرمايه‌گذاري در بخش صنعت بورس ايجاد شده است.
اكبريه با بيان اينكه كاهش مالكيت وزارت صنايع و ايميدرو در شركت‌هاي معدني و فلزي و همچنين عضويت در هيات مديره اين شركت‌ها يكي از اقدامات سال گذشته بود، خاطرنشان كرد: صورت‌هاي مالي شركت‌هايي كه هم‌اكنون يك عضو هيأت مديره در آنها داريم نشان مي‌دهد سودهاي پيش‌بيني شده برآوردي، محقق شده است و نگراني‌هاي مربوط به وضعيت نامناسب صنايع فلزات اساسي و سنگ‌آهني‌ها برطرف شده است. به طور مثال سود 50 توماني و 23 توماني ابتداي سال گذشته دو شركت ملي مس و فولاد مباركه به دليل عملكرد مثبت در پايان سال به 135 و 38 تومان رسيده است.
وي با اشاره به اثر بخشي 80 درصدي شركت‌هاي صنعتي بورس در رشد 57 درصدي سال گذشته شاخص، ادامه داد: هرچند 35 درصد از رشد شاخص مربوط به 7- 6 شركت فولادي و سنگ آهني بود اما با توجه به بررسي‌هاي به عمل آمده افزايش شاخص مربوط به شركت‌هايي با مالكيت شبه‌‌دولتي‌ها نبود.
رشد‌ها مثل سال 82 نیست
وي در رابطه با دلايل رشد شاخص‌هاي بورس نيز اظهار داشت: واقعي نبودن قيمت سهام تعدادي از شركت‌هاي صنعتي و پايين بودن سهام در سال گذشته، محدود بودن فضاي سرمايه‌گذاري در بخش مسكن، فرمايشات مقام معظم رهبري مبني بر سرمايه‌گذاري آحاد مردم در بورس، بهبود فضاي كسب و كار و همچنين افزايش قيمت‌هاي جهاني نفت و فلزات اساسي موجب شد تا با انتشار اطلاعات شركت‌ها، سهام بنگاههاي آينده‌دار صنعتي با رشد مواجه شود.
اكبريه افزود: از سوي ديگر سازمان بورس با توجه به قانون بازار اوراق بهادار اقدامات مناسبي در رابطه با شفاف سازي شركت‌ها انجام داد.
بنابراين برخلاف سال82 كه رانت اطلاعاتي و اطلاعات غلط منجر به شكل‌گيري حباب قيمتي سهام در بورس شد، هم‌اكنون نميتوان از شكل‌گيري حباب سخني به ميان آورد.
رشد 5 درصدي شاخص‌هاي بورس آمريكا
اكبريه در بخش ديگري از اظهارات خود به بررسي‌هاي به عمل آمده در شاخص‌هاي بخش صنعت داوجونز، نزدك و S&P آمريكا اشاره كرد و گفت: در برابر رشد 5 درصدي اين شاخص‌ها در آمريكا و همچنين ميانگين رشد 5/5 درصدي شركت‌ها در كشورهاي صنعتي در طول ابتداي سال جاري ميلادي تا به امروز، شركت‌هاي صنعتي ايران با رشد 20درصدي روبه‌رو شده‌اند.
اثرات هدفمندكردن يارانه‌ها در بورس
وي در ادامه اظهارات خود به موضوع اثرات هدفمندكردن يارانه‌ها در شركت‌هاي صنعتي حاضر در بورس اشاره كرد و گفت: در وهله نخست افرادي كه در سهام شركت‌ها سرمايه‌گذاري مي‌كنند به دليل انتظار بازدهي بيش از سود بانكي، ريسكي را مي‌پذيرند و اين ريسك را در هدفمند كردن يارانه‌ها نيز لحاظ كرده‌اند.
اكبريه با اشاره به اينكه طي سه سال گذشته كارگروهي اثرات هدفمند كردن يارانه‌ها در صنايع انرژي‌بر را بررسي كرده افزود: طبق اين بررسي‌ها تصميم گرفته شد اولا افزايش نرخ حامل‌هاي انرژي به صورت پلكاني باشد. ثانيا سرمايه‌گذاري‌هايي در رابطه با كاهش مصرف انرژي انجام شود. اين درحالي است كه قاطعانه مي‌گويم طي دو سه سال اخير اقداماتي صورت گرفته و منجر به كاهش 20 تا 30 درصدي انرژي شده است. به طوري كه با توجه به مصرف ذغال‌سنگ در شركت ذوب آهن، اين شركت از هدفمند كردن يارانه‌ها متاثر نخواهد شد.
اعتقاد به اثر تقويمي
از سوي ديگر يك كارشناس مسائل اقتصادي گفت: اثر تقويمي‌و هجوم مردم براي خريد سهام و از طرفي وجود بعضي از اخلالگران در بورس اوراق بهادار موجب شده قيمت بعضي از سهام به صورت حبابي و قيمت برخي ديگر به صورت واقعي بالا رود.
غلامرضا اسلامي‌بيدگلي در گفت‌وگو با فارس با اشاره به رشد شاخص بورس اوراق بهادار در روز‌هاي اخير اظهار داشت: عالمان علم اقتصاد در بورس اوراق بهادار اعتقاد به نظريه اي با عنوان «اثر تقويمي» يا «اثر ثانويه» دارند.
وي با تاكيد بر اين اثر خاطر نشان كرد: در واقع اين اثر درروز‌هاي پاياني سال و آغازين سال جديد بروز مي‌كند، به همين دليل در كشورهاي مختلف مطالعات زيادي روي اين اثر شده است.
اين استاد دانشگاه تصريح كرد: در ايران مطالعات زيادي به صورت پايان نامه و مقاله روي اين اثر انجام شده است و حتي بايد اظهار كرد اين اثر نه تنها مربوط به روز‌هاي پاياني و آغازين سال بلكه در بعضي از مواقع در ديگر روز‌هاي سال مانند روز‌هاي جمعه كه بازار تعطيل است اين اثر رخ مي‌دهد.
اسلامي‌با اشاره به اينكه نميتوان از اين اثر بي تفاوت گذشت و بورس بازان حرفه اي دنيا از اين اثرات لحظه اي و ثانيه‌اي براي خريد و فروش سهام خود استفاده مي‌كنند، افزود: اين اثر موجب مي‌شود بورس بازان حرفه‌اي گاهي سود سرشار و گاهي نيز ضررهاي سنگين را تحمل كنند.
اثر تقويمي اسفند 88
وي گفت: در اسفند ماه چون پايان سال مالي موسسات است و از طرفي مردم مي‌خواهند پول‌هاي خود را خرج كنند درصدد برمي‌آيند به سود‌هايي كه پيش‌بيني كرده‌اند، برسند و يك اثر تقويمي‌ايجاد مي‌شود.
اين كارشناس مسائل اقتصادي افزود: مردم عادي از روز‌هاي اولين سال به دليل آنكه مي‌دانند سود و زيان‌ها به چه ميزان است، بعضي از سهام را سهام ارزان و بعضي از سهام را سهام گران دانسته و بنابر اين سعي مي‌كنند سهام ارزان را بفروشند و سهام گران را خريداري كنند و اين امر خود تابع نظريه اي با عنوان «سهام رشدي و سهام ارزشي» است.
وي ادامه داد: در دنيا هنوز فرمولي ابداع نشده است كه با توجه به متغير‌هاي متعدد بتوانيم سهام رشدي وارزشي را از يكديگر تفكيك كنيم.
افزايش قيمت‌ها قابل پيش‌بيني بود
اسلامي اظهار داشت: قيمت بعضي از سهام در چند سال گذشته به كمترين حد ارزش ذاتي خود رسيد و امكانات سرمايه‌گذاري براي شركت‌هاي بزرگ سرمايه‌گذاري به خصوص براي افرادي كه حجم معاملاتشان كم است و سهام را براي سود آني مي‌خواهند، وجود ندارد. بنابر اين انتظار افزايش قيمت در بازار مي‌رفت.
وي با اشاره به افزايش قيمت در روز‌هاي اخير گفت: اين مقدار افزايش قيمت ناشي از رفتار توده وار سهام داران است كه در كوتاه مدت وجود دارد و مردم مشاهده مي‌كنند هنگامي‌كه قيمت يك سهم بالا مي‌رود شروع به خريد از آن سهم مي‌كنند، در نتيجه در بعضي از موارد قيمت‌ها به صورت يك حباب افزايش يافته است اما در بعضي از موارد اين گونه نيست.
شوراي بورس بايد به مردم كمك كند
اين استاد دانشگاه گفت: انتظار مي‌رود كه بورس مردم را كمك كند و اجازه ندهد قيمت يك سهم بيشتر از ارزش ذاتي آن شود، زيرا در اين‌گونه موارد بيشترين كلاه سر مردم عادي مي‌رود و مردم عادي هستند كه ضرر مي‌كنند.
وي ادامه داد: شوراي بورس و وزارت اقتصاد بايد به كمك مردم آمده و از حبابي شدن بورس اوراق بهادار جلوگيري كنند. اسلامي با اشاره به آينده بورس اوراق بهادار گفت: يكسري معامله‌گر غيراخلاقي در بورس وجود دارند، اينها كساني هستند كه رعايت مسائل اسلامي و شرعي را نمي‌كنند و از اطلاعات و اخبار محرمانه سوءاستفاده مي‌كنند در صورتي كه استفاده از اين اخبار خلاف قانون و شرع است.
اسلامي بيدگلي تاكيد كرد: اگر اين افراد را از گردونه بورس خارج كنيم، در اين صورت مي‌توان انتظار داشت كه بورس به شكل واقعي بازگردد. شوراي بورس مدبرانه، عاقلانه و به طريق علمي‌بايد از ايجاد حباب جلوگيري كند تا مردم بورس را به صورت واقعي ببينند و متضرر نشوند.
رشد شاخص براساس سود دهی بنگاه‌ها نیست
همچنين محمدعلي خطيب به انحصاری بودن بورس اشاره کرد و گفت: با توجه به اينكه نوسانات شاخص‌هاي فعلي بورس براساس سودآوري بنگاه‌ها نبوده بلكه براساس شرايط نيمه انحصاري است كه بر بازار سهام حاكم است، بنابراين رشد شاخص بورس را نميتوان به عنوان معيار شاخص رشد اقتصاد قرار داد.
وي در گفت‌وگو با فارس با انحصاري خواندن بورس افزود: زماني رشد شاخص بورس را مي‌توان به عنوان شاخص در نظر گرفت كه تقاضا براي اوراق سهام براساس سود بنگاههاي اقتصادي باشد. اكنون بيش از دو سوم واحدهايي كه اوراق سهام عرضه مي‌كنند، براي بانك‌ها و دولت است، يعني از طريق بانك‌ها سهام اين شركت‌ها مطرح شده است كه به راحتي مي‌توانند ميزان تقاضا يا عرضه را افزايش يا كاهش دهند و با در نظر گرفتن اين شرايط نميتوان تغييرات سهام بورس را به دليل رشد اقتصاد در نظر گرفت.
اين كارشناس مسائل اقتصادي گفت: تغييرات شاخص قيمت با توجه به ارائه اوراق سهام شركت‌هاي متعلق به بانك‌ها و دولت‌ها بيشتر مربوط به سياست‌هاي آنها است كه عرضه و تقاضا و به تبع آن قيمت، كاهش يا افزايش مي‌يابد. خطيب تعامل خوب مجلس و دولت و چشم‌انداز روشن مردم از اين وحدت را يكي ديگر از دلايل رشد شاخص بورس دانست.
سرمایه جدید وارد نشده
اين كارشناس مسائل اقتصادي با رد سرازير شدن سرمايه به طرف بورس به دليل ركود اقتصادي، گفت: اين تئوري زماني مي‌تواند درست باشد كه سرمايه‌گذاري در بورس هم درآمد‌زا باشد.
اين كارشناس اقتصادي پايين بودن نرخ سود بانكي را دليل ديگر رشد شاخص بورس عنوان كرد و گفت: بخش زيادي از سرمايه كه اكنون در بورس متمركز شده قبلا در بخش مسكن و ارز، متمركز شده بود كه مناسب است اين سرمايه‌ها در بخش توليد سرمايه‌گذاري شود.
خطيب با حبابي خواندن بورس كشور پيش‌بيني كرد كه در آينده قيمت‌ها در بورس كاهش يابد كه به نظر وی سال‌هاي گذشته هم همين‌طور بوده است.
اين كارشناس اقتصادي گفت: معتقدم هدفمندي يارانه‌ها بايد حداقل با وقفه يكساله انجام شود، زيرا مشكلات زيادي در بخش اشتغال، نقدينگي، تورم و بيكاري داريم، بنابراين با اجراي اين قانون كه موجب تورم مي‌شود ركود هم افزايش خواهد يافت و مي‌تواند تقاضا براي اوراق سهام را به‌وجود بياورد زيرا وقتي تورم افزايش پيدا كند تقاضا در بخش‌هاي توليدي كاهش يافته و منابع به سمت خريد اوراق سهام پيش مي‌رود.
رشد بورس حاصل جابه‌جا شدن سرمايه‌ها است
از طرفی يك كارشناس اقتصادي بر خلاف سخنان خطیب نظر داد و گفت: رشد بورس فعلي به دليل جابه‌جايي سرمايه‌گذاري و سرازير شدن سرمايه‌هاي طلا و مسكن و بخش‌هاي ديگر به سمت بورس است.
علي نقي مصلحي شيرازي به فارس در مورد اينكه آيا رشد بازار سهام نشان‌دهنده رونق اقتصادي در جامعه است؟ گفت: خيلي زود است كه رشد بورس را به دليل رونق اقتصادي بدانيم. رشد بورس فعلي به دليل جابه‌جايي سرمايه‌گذاري و سرازير شدن سرمايه‌هاي طلا و مسكن و بخش‌هاي ديگر به سمت بورس است. شيرازي سرمايه‌گذاري در بورس را علامت خوبي دانست و ادامه داد: اگر چه سرمايه‌گذاري در بورس خود يك عامل مولد است، اما سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي توليد بهتر از سرمايه‌گذاري در بورس است.
اين كارشناس مسائل اقتصادي ادامه داد: سرمايه‌گذاري در بورس نشانگر رشد فكري سرمايه‌گذاري در كشور است و حركت خوبي است اما اگر سيستم بانكي ساختار مناسبي داشت و ما متوجه مي‌شديم كه اين سرمايه‌ها بيشتر از كدام سمت وارد بورس مي‌شوند، تحليل بهتري مي‌توانستيم بكنيم.
لازم است اصطلاحات صورت گیرد
اين كارشناس اقتصادي در مورد آينده بورس گفت: بورس كشور ظرفيت زيادي براي گسترش و توسعه دارد، مثلا هنوز هم كه شاخص‌ها بالا است، نرخ سهام نشان‌دهنده دارايي واقعي شركت‌ها نيست. بنابراين لازم است اصلاحاتي در بخش بورس صورت گيرد.
چگونه اقتدار کلیسای کاتولیک و نفوذ روحانیت در فرانسه از بین رفت؟
پاپ و موسولینی: اتحاد نامقدس مخفی؛ چگونه کلیسای کاتولیک با موسولینی همبستر شد؟
آیا صدام حسین واقعا «دیوانه خاورمیانه» بود؟
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
