سعید رضادوست*؛ بدیع‌الزّمان فروزانفر، پژوهش‌گر و دانشمندی بود بلند مرتبه، امّا کاش هیچ‌گاه ردای شعر بر تن نمی‌کرد و شاملو (الف. بامداد) شاعری بود ارجمند، که‌ای کاش هیچ‌گاه قلم به تصحیحِ حافظ بر کاغذ نمی‌گذاشت.
در گستره‌ی ادبیّات، اندک‌اند افرادی که در هر دو ساحتِ پژوهش‌گری و شاعرانگی، خوش درخشیده باشند. شفیعی کدکنی؛ آن ستاره‌یِ سهیل است که به هر قرنی همچون او، یک تَن ظهور می‌کند. او پژوهش‌گری است درجه یک، شاعری خلّاق و نظریه‌پردازی که از کویرِ متن، چشمه‌های بینش را جاری می‌سازد.
دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی، چنان که خود نیز بار‌ها تأکید کرده، محصولِ مشترکِ سنّتی‌ترین سیستم آموزشی و در عین حال، مدرن‌ترین آن است. او ضمن اینکه تجربه‌ی از سر گذراندنِ دبستان و دبیرستان را نداشته، و البتّه که این امر موهبتی برای او بوده تا از خواندن بسیاری علومِ بی‌فایده برکنار بماند، مقطعِ دکتری‌اش را در مدرن‌ترین سیستم آموزشی زمانِ خویش و زیر نظر دانشمندترین افراد آن دوران به سر آورده است.
همین تجربه‌ی ناب، از او پلی ساخته در میانه‌ی مغاکِ سنّت و تجدّد. باغبانی که ریشه‌های سنّت را آبیاری می‌کند تا میوه‌های تجدّد بر شاخسارِ آن بروید. شفیعی کدکنی، نیک آگاه است که تغییر آینده بدون پیوند با گذشته ممکن نیست و برای لمسِ آسمانِ تجدّد، باید بر شانه‌یِ کوهِ سنّت ایستاد.
امّا او در عینِ احترام به گذشته، دچار نوستالژیِ احساسی نسبت به سنّت نیست. عنصر "خردِ انتقادی" در نگاهِ او به گذشته، همواره جاری است. شفیعی کدکنی نمی‌پذیرد که برای تذهیبِ نفس در جامعه‌ی امروز، باید به بازار رفت و گردو به کودکان داد تا سیلی به گوش بنوازند تا نفسِ امّاره رام شود! دکتر شفیعی کدکنی؛ حکیمِ دورانِ گذار است. گذار از سنّت به تجدّد.
گر درختی از خزان بی‌برگ شد
یا کرخت از سورت سرمایِ سخت
هست امّیدی که ابر فروَدین
برگ‌ها رویانَدَش از فرّ بخت
بر درختِ زنده، بی‌برگی چه غم؟
وای بر احوالِ برگِ بی درخت!
این شعر به گمانِ من، چکیده‌ای است از نظرگاهِ شفیعی کدکنی به شیوه‌ی حضور و چگونگیِ زیست ما در روزگارِ معاصر. اگر درختی در سرمایِ مهیبِ پاییزی، بی‌برگ و بار شده و به زردی بگراید، همواره این امید وجود دارد که در بهار و بارشِ ابرهای باران‌خیز، شورِ سبزِ زندگی بر آن جوانه زند. درخت، تا پای در خاک دارد و سر بر آسمان، امکانِ حیات در او جاری است.
در چنین شرایطی همواره احتمالِ نشستنِ پرنده‌یِ نغمه‌سرایِ زندگی بر شاخسار او وجود دارد. امّا و صد، امّا از هنگامه‌ای که وضعیّت، وارونه گردد. وضعیّتی که ریشه از خاک بریده شده و در ظاهری نمایش‌وار و برای چند روز، تعدادی برگِ سبز بر شاخه‌ها تکان بخورند. درخت تا پای در خاک دارد، درخت است. پس از آن، تکّه چوبی است بر کناری. دیر نخواهد پایید که آن برگ‌ها فرو خواهند ریخت. جدایی از ساقه و ریشه‌ی حیات، آغاز زوال است و فنا.
شفیعی کدکنی، در قابِ این شعر، وضعیّتِ زیست امروزِ جامعه‌ی در حالِ گذارِ ایران را به تصویر می‌کشد. جامعه‌ای که ممکن است از ریشه‌های سنّت خویش منقطع شده و چند روزی نیز، رونق‌مند از رهاوردهای تجدّد بماند. امّا این وضعیّت چندان پایدار نخواهد ماند و زوال، بروز خواهد کرد.
"م. سرشک" بر این باور است که راهکارِ نجات و گذرِ به سلامت از وضعیّتِ گذار، ممکن نیست مگر با پیوند و آشتی دادنِ متناسب و منطقیِ دو ساحتِ سنّت و تجدّد.
دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی، مانیفستی برایِ نجاتِ جامعه‌ی در حالِ گذارِ ماست؛ الگویی برایِ صلح.
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
شباهتهای قائد بغداد و پیشوای برلین؛ از میل به ویرانگری تا قهرمان پرستی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
