ترفند نتانیاهو علیه ایران در كاخ سفید

متین مسلم - تحلیلگر روابط بین‌الملل - در یادداشتی برای «خبرآنلاین» نوشت: شوق و علاقه نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل برای سفر به ایالات متحده و ملاقات با دونالد ترامپ، قابل توصیف نیست. بِنی (نام مورد علاقه او در ایالات متحده) که احساس می‌کند، دوست همفکر و بیشتر متحدی ایدئولوژیک در واشنگتن یافته، پس از دیدار روز گذشته با تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، قرار است امروز در کاخ سفید با ترامپ ملاقات کند.

گرچه دستور کار روشن و موضوعات قابل بحث این سفر افشا نشده، اما نتانیاهو از آنچه ارائه بسته پیشنهادی و سیاست‌های مسئولانه خوانده، یاد کرده است. منابع دیپلماتیک نزدیک به کاخ سفید در واشنگتن مدعی هستند كه می‌دانند در این ملاقات قرار است طیف وسیعی از مسائل دوجانبه، مانند امور دفاعی و امنیتی و نیز افزایش کمک‌های اقتصادی - مالی واشنگتن‌ به تل‌آویو مطرح شود که ممکن است ابعاد آن فراتر از اعطای کمک ۳۸ میلیارد دلاری ایالات متحده طی ۱۰ سال آینده باشد؛ اما موضوع ایران و شهرک‌سازی در اراضی اشغالی در رأس همه مذاکرات قرار دارد.

برخی از این دیپلمات‌ها می‌گویند مطلع شده‌اند نخست‌وزیر اسرائیل اهداف خود را در دو زمینه دنبال خواهد کرد. نخست، نتانیاهو محور اصلی گفت‌وگو‌های خود با آقای تیلرسون را حول مسائل خاورمیانه،‌ روابط کلی با اعراب و همکاری‌های سیاسی در سازمان‌های بین‌المللی متمرکز بیان می‌كند. دوم، بسته اصلی وی حاوی مسائل بسیار مهم‌تری است که پرونده اتمی ایران و موضوع شهرک‌سازی در اراضی اشغالی در رأس آن‌ها قرار دارد و قرار است امروز با آقای ترامپ در رابطه با آن گفت‌وگو كند.

نتانیاهو که احساس می‌کند از حمایت متحدی ایدئولوژیک در واشنگتن برخوردار است، به یک دلیل مهم‌تر ترجیح می‌دهد پیگیری بسته دوم را نه از طریق وزارت خارجه آمریکا که از کانال کاخ سفید دنبال کند. ‌در کشورهای خاورمیانه عربی و خلیج فارس این اعتقاد وجود دارد که در دوره ریاست جمهوری آقای ترامپ، وزارت خارجه نقش کم‌اهمیت‌تری به عهده داشته و دیپلماسی عمومی ایالات متحده را راهبری خواهد کرد. دست‌كم از گزینه انتخابی آقای ترامپ که چنین برداشتی وجود دارد و برای اعضای این وزارتخانه نیز، تیلرسون دیپلمات تازه‌کاری است که به لحاظ فردی، شخصیتی در حد همان جان کری لیبرال مسلک دارد.

در همین راستا، ژنرال بازنشسته، مایکل فلن مشاور امنیت ملی و ژنرال بازنشسته متیس، وزیر دفاع به ترتیب مسئولیت هدایت دیپلماسی‌های خاص و موضوعی واشنگتن را طی سال‌های آینده به عهده خواهند داشت. اما در صحنه فعال سیاسی برای واشنگتن و تل‌آویو، موضوع ایران و ساخت شهرک‌های یهودی‌نشین در اراضی اشغالی و نه موضوع فلسطینیان و گفت‌وگوهای صلح، از اهمیت مشترک زیادی برخوردار است؛ هرچند در اولویت‌بندی، هم‌وزن یکدیگر نیستند.


در مقایسه با مساله ایران و نیز موضع‌گیری ترامپ درباره سازنده نبودن شهرک‌سازی در فرایند صلح، این فرض دور از ذهن نیست که دو طرف به بهای توافق بر سر ایران، موضوع شهرک‌سازی‌ها و نیز انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس (که می‌تواند موجب خشم اعراب منطقه شود) تا زمان گذار به مرحله بعد، با یك تاکتیکی دنبال نشود تا اعراب را آرام نگه دارند و در نقطه مقابل بر سر ایران که بازار گرم و پر مشتری در میان اعراب محافظه‌کار دارد به موضوع روز تبدیل کنند.

به نظر، در بسته پیشنهادی ناتانیاهو ماجرایی شبیه این موارد باید وجود داشته باشد، اما اینكه تهران در مقابل اقدام آن‌ها چه خواهد کرد، این را نمی‌دانیم. اما احتمال دارد تا حد زیادی مدیریت و کنترل شرایط بحرانی پیش رو به نوع رابطه تهران با پایتخت‌های عربی در خلیج فارس مربوط ‌شود؛ اینکه ایران با اندکی جابه‌جایی در اولویت‌های‌ استراتژیک خود که به معنای کنار گذاشتن آن‌ها نیست، بتواند رویکردی عملگرایانه و کاربردی‌تر به سیاست منطقه عربی خود بدهد. گرایش بیش از پیش اعراب محافظه‌کار به سمت ایالات متحده کنونی به نفع هیچ‌کس نیست. واژگان، اصطلاحات و مفاهیم دیکسیونر فرهنگ لغت «سیاست، امنیت و ثبات» به نحوی چشمگیر تغییر کرده یا شاید برداشت از آن‌ها متفاوت شده است.