امام جمعه جدید تهران را بشناسیم

شيخ گريان لقبي است که آيت الله محمود امجد استاد اخلاق از شاگردان آيت الله بهاءالديني درباره ديگر شاگرد استاد اخلاق داده است. امجد که ارتباط بسيار خوبي نيز با دانشجويان دارد خود را بمب خنده مي داند و متناسب با مجالس شادي و صديقي را متناسب با مجالس عزا.

کاظم صديقي امام جمعه موقت جديد تهران است. وي از خطيبان کهنه کار پايتخت به شمار مي رود. صديقي امام جمعه مسجد اعظم ازگل از محله هاي سنتي تهران بوده و در همان مسجد چند سالي است که حوزه علميه يي زير نظر حوزه علميه قم تاسيس کرده است. صديقي به خاطر لحن و بيان خاص خود يکي از خطيبان هميشگي مجالس عزاي بيت رهبري به شمار مي رود. صديقي در عصر اصلاحات در خطبه هاي محلي خود به عنوان يکي از منتقدان سياست هاي اصلاح طلبانه رئيس جمهور خاتمي به شمار مي رفت و نوع برخورد دولت خاتمي با مسائل فرهنگي و سياسي را قبول نداشت و آن را متناسب با مشخصات يک دولت اسلامي نمي دانست. در عين حال صديقي يکي از «خطباي مشهور و اخلاق تهران» بوده و به عنوان «منبري ثابت مجالس مهديه تهران و هيات رزمندگان اسلام در تهران و ديگر شهرها» دعوت مي شود. «امروز وقت دادرسي امام زمان(عج) است. دشمنان امروز خيالاتي شده اند و فرياد مي کنند و منافقين نيز در داخل کشور دور هم جمع مي شوند.» اين جملات کاظم صديقي است که در حال حاضر «رياست دادگاه انتظامي قضات» را نيز برعهده دارد. حاج آقا صديقي تا قبل از انتخابات اخير به عنوان سخنراني اخلاقي شناخته مي شد و صحبت هاي سياسي اش را يا در قالب سخنراني هاي خصوصي مطرح مي کرد يا در موضع گيري هاي محلي اش نشان مي داد اما در انتخابات اخير با بيان صحبت هايي تند به نفع محمود احمدي نژاد به مراتب بيش از پيش مورد توجه رسانه هاي حامي دولت قرار گرفت و چهره يي سياسي نيز پيدا کرد.

«در شلوغي هاي اخير هر کس زير پرچم ولايت قرار داشت شهيد محسوب مي شود و هر کس از زير پرچم ولايت خارج شده بود گناهي نابخشوده انجام داده است.» صديقي در انتخابات از محمود احمدي نژاد حمايت کرد. در مجالسي که حاميان احمدي نژاد تشکيل مي دادند سخنراني مي کرد و درباره بر حق بودن احمدي نژاد در انتخابات سخنراني هاي بسياري انجام داد. وي بعد از انتخابات خطاب به ميرحسين موسوي اين گونه مي گويد؛ «در مملکتي که مربوط به پيغمبر و آل پيغمبر است، کساني همچون مير حسين موسوي نبايد عده يي را اميدوار کنند عليه نظام و مملکت و نواميس و امنيت جاني،مالي و ناموسي مملکت به آنها چشم بدوزند. ما از آقاي موسوي خيلي زودتر از اينها توقع داريم چشم باز کند و ببيند چه اتفاقاتي در حال وقوع است و خودش را در کنار رهبري و ولايت فقيه نشان دهد تا دشمن از او مايوس شود.» و نظر خودش را درباره مردم معترض اين گونه نشان مي دهد؛ «به واقع اينها از مردم ايران نبودند، بلکه گول خورده بيگانه، تحريک شده ماهواره ها يا منافق بودند که دست به آتش سوزي، آدمکشي، بي بند و باري، بي رحمي و به هم ريختن جامعه زدند.» صديقي مانند احمد جنتي و احمد خاتمي دو همکار جديد خود از معدود افرادي بودند که از پخش اعترافات دفاع کردند. وي در اين باره مي گويد؛ «حالا که عوامل خودشان اعتراف مي کنند «تقلب» کلمه رمز براي به آشوب کشاندن کشور بوده، قوه قضائيه را زير سوال مي برند و به اين دستگاه تهمت اعتراف گيري مي زنند. براي آنها که اين اعترافات را زير سوال مي برند چه قانون و مدرکي اعتبار دارد که اين اعترافات اعتبار داشته باشد؟ قبل از اعترافات هم به دليل همسويي جريان مخالف داخلي با سران کشورهاي مخالف جمهوري اسلامي، معلوم بود توطئه يي در کار است.»

صديقي در آخرين موضع گيري سياسي خود نظرش را در مورد صحبت هاي آيت الله صانعي درباره محمود احمدي نژاد اين گونه بيان مي کند؛ «اگر آقاي صانعي واقعاً چنين حرفي زده باشد، مرتکب گناه کبيره شده است. چنين گناهي مستوجب مجازات شرعي است. ايراد چنين نسبت هاي ناحقي از طرف هر فردي به هر انسان ديگري داده شود، مجازات «حد» دارد.»

انتصاب کاظم صديقي به عنوان امام جمعه موقت تهران تا به امروز از طرف هيچ منبع رسمي اعلام نشده است و روزنامه ايران و سايت هاي حامي دولت تنها منابع نيمه رسمي اين خبر بوده اند. اين منابع نيمه رسمي در عين حال خطيب اين هفته نماز جمعه را کاظم صديقي معرفي کرده اند. اين در حالي است که برخي شنيده ها حاکي از اضافه شدن يک خطيب موقت جمعه ديگر به شهر قم است و زمزمه تغيير امام جمعه شميرانات در محافل نيمه رسمي به گوش مي رسد که البته هنوز هيچ کدام از منابع رسمي آن را نه تاييد کرده اند و نه تکذيب. اين در حالي است که در 20 روز گذشته از سوي سيدرضا تقوي رئيس شوراي سياستگذاري ائمه جمعه سراسر کشور محمد شريفي، عباس صالح نيا، عبدالله اسماعيلي، حسين معتمدي فر، محمدعلي ارزنده، علي زادسر، مهدي محمدي پور، علي زعيم، حسن ابراهيمي، مهدي بهره مند، ناصر فطرس بروجردي، محسن رفيعي، ابوالقاسم ارمي، محمدحسن مرادي، عليرضا سرحدي و وحيد مهري ، به ترتيب به امامت جمعه شهرهاي قصرشيرين (کرمانشاه)، کوهبنان (کرمان)، محمودآباد (مازندران)، ميناب (هرمزگان)، تويسرکان (همدان)، اسدآباد (همدان)، چوئيده (خوزستان)، صغاد (فارس)، کيار شلمزار (چهار محال و بختياري)، منوجان (کرمان)، صدرا (فارس)، دهق (اصفهان)، قمصر (کاشان) و بخش هاي دراک گويم (فارس)، ورنامخواست (اصفهان) و فارياب (کرمان) براي مدت سه سال انتصاب شان اعلام شد.

پنجمين يا چهارمين خطيب موقت تهران

بعضي تحليلگران معتقدند با لغو پي در پي حضور هاشمي در نماز جمعه و اضافه شدن کاظم صديقي بايد در انتظار جايگزيني صديقي به جاي هاشمي در ليست ائمه موقت جمعه تهران باشيم. از 40 روز پيش بعد از خطبه هاي هاشمي رفسنجاني در نماز جمعه تاريخي تهران حضور هاشمي در نماز جمعه به بهانه هاي مختلف منتفي شده است حتي در هفته يي که به صورت مشخص نوبت هاشمي بود دفتر وي خبر حضور هاشمي را تکذيب کرد و از کناره گيري اختياري وي خبر داد. با اضافه شدن کاظم صديقي به ائمه جمعه موقت تهران از پنج نفري که اين پست را در اختيار دارند سه تن از حاميان رسمي احمدي نژاد هستند که قبل از انتخابات نيز موضع گيري حمايتي کرده بودند. خاتمي و صديقي هر دو از سخنرانان مهديه تهران از پايگاه هاي سنتي راست هستند. بايد در انتظار نشست که حضور هاشمي به عنوان باسابقه ترين خطيب نماز جمعه در اين پايگاه سياسي- اعتقادي چطور پيش خواهد رفت. آيا صديقي جايگزين هاشمي خواهد شد تا حلقه جنتي و خاتمي با حضور صديقي تکميل شود؟

از آيت الله طالقاني تا صديقي

پنجم مردادماه سال 1358 همايش هفتگي مسلمانان ايراني، پس از سال ها تعطيلي به امامت آيت الله طالقاني در دانشگاه تهران برگزار شد. رهبر انقلاب که برگزاري نماز جمعه را يک ضرورت مي دانست در آن موقع بود که با حکمي شفاهي آيت الله طالقاني را براي امامت جمعه موقت در تهران منصوب کرد.

آيت الله طالقاني نيز در جمع گسترده مردمي که از همه عقايد و انديشه ها در دانشگاه تهران حاضر بودند در اولين خطبه نماز جمعه پس از انقلاب اسلامي گفت؛«دسيسه هاي احمقانه در اطراف کشور ما چه مي کنند؟ چه مي خواهند؟ چرا برادرکشي راه مي اندازند؟ براي اينکه اين صف را متلاشي کنند؟براي اينکه اين وحدت را از ميان بردارند؟ وحدتي که از درون دل ها و وجدان ها سرچشمه گرفته؟ وحدتي که با رهبري قاطع اسلامي به حرکت درآمده دنيا را نگران کرده است.»

از آنجايي که اين خطبه ها براي اولين بار در تهران انقلابي برگزار مي شد، مردم به روال معمول با بيان «صحيح است» خطبه ها را تاييد مي کردند اما آيت الله طالقاني توضيح دادند «خطبه هاي نماز جمعه چون نماز است از شعار دادن براي اينکه اختلالي در نماز پيش نيايد، خودداري کنيد.»

وي در پايان خطبه هاي کوتاه اولين نماز جمعه تهران تاکيد کرد؛ «فبشر عبادالذين يستمعون القول فيتبعون احسنه اولئک الذين هدي بالله و... اين درس ماست، اين مکتب ماست که حرف حسابي را بشنويم صاحب عقل ها و هدايت يافته ها چنين هستند، اين وسيله کمال انساني است که حرف طرف، حرف مخالف شنيده شود و بعد بهترين گرفته شود. در مجلس ما هم بايد مخالفان بيايند، اگر نيايند هم بايد دعوت شان کنيم تا اينکه حرف شان گفته شود.»

اکبر هاشمي رفسنجاني در بيان متفاوت بودن نماز جمعه آن روز آيت الله طالقاني مي گويد؛ «اوايلي که آيت الله طالقاني(ره) نمازجمعه را شروع کردند، شرايط خاصي بود. مجموعه کساني که مي خواستند ايشان را تقويت کنند، به حضور در نمازجمعه عنايت داشتند، حضورشان در نمازجمعه به خاطر گرايش خاص سياسي شان بود که باعث شد بسياري از افراد و جريان هاي سياسي به نماز جمعه بروند و رسانه هايي هم که با خط امام ميانه خوبي نداشتند، در ترويج آن فعال شدند. طبعاً آنها بعدها در نماز جمعه شرکت نکردند.»

نماز جمعه تهران به امامت آيت الله طالقاني زياد به طول نينجاميد چرا که ايشان بعد از اقامه هفت نماز جمعه در 19 شهريور 58 درگذشت. امام خميني که قبلاً نيز آيت الله منتظري را مسوول انتصاب ائمه جمعه کرده بود، طي حکمي وي را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کرد؛ «من شما را- که مجاهدي بزرگوار و فقيهي عاليقدر مي دانم- براي دژ محکمي که آن فقيد سعيد پاسدار آن بود، انتخاب و منصوب کردم.»

آيت الله منتظري آن زمان به خاطر شرکت در جلسات مجلس خبرگان قانون اساسي در تهران بود و در 15 هفته نماز جمعه را اقامه کرد. بعد از اتمام مجلس خبرگان، وي خواستار تغيير امام جمعه تهران شد تا به قم برود؛ « من به احمد آقا گفتم؛ آقاي خامنه يي براي امامت جمعه مناسب ترند، چون رکن نماز جمعه خطبه است و ايشان در خطابه تسلط دارند.» امام نيز در 24 دي 58 طي حکمي انصراف آيت الله منتظري را پذيرفتند و آيت الله خامنه يي را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کردند.

از آن زمان تاکنون آيت الله خامنه يي امام جمعه اصلي تهران هستند که تاکنون حدود 240 نماز اقامه کرده اند.

ترور آيت الله خامنه يي در تيرماه سال 60، لزوم وجود ائمه جمعه موقت را اثبات کرد؛ طوري که چند امام جمعه موقت براي تهران در نظر گرفته شد. آيت الله هاشمي رفسنجاني يکي از اين ائمه جمعه موقت بود که هاشمي رفسنجاني در اين سال ها هرگاه مي خواست موضوع مهمي مثل تاسيس دانشگاه آزاد يا ماجراي مک فارلين را مطرح کند، از تريبون نماز جمعه استفاده مي کرد و در ايام جنگ نيز که ايشان مسوول جنگ بود، خطبه هاي نماز جمعه بازتاب هاي فراوان داخلي و بين المللي داشت. هاشمي خود در اين باره مي گويد؛ «من در آن زمان صريح تر از الان صحبت مي کردم. واقعاً به مسائل اصلي و حساس روز مي پرداختم و بي پرده تر سخن مي گفتم... معمولاً به عنوان يک وظيفه دفاعي تحليل هاي مثبت ارائه مي دادم و باعث تقويت روحيه ها مي شدم. اين مجموعه براي مردم جاذبه داشت.»

از ديگر خطيبان موقت نماز جمعه تهران در زمان جنگ، آيت الله العظمي سيدعبدالکريم موسوي اردبيلي بود که رياست قوه قضائيه را نيز در آن دوره برعهده داشت. در اين سال ها ايشان 96 نماز جمعه در تهران اقامه کردند. آيت الله اردبيلي که در دوران حيات امام بارها تقاضاي کناره گيري از مسووليت ها و پرداختن به اشتغالات علمي را از ايشان کرد و پاسخ منفي شنيده بود، در شهريور سال 68 يعني دو ماه بعد از فوت امام به قم هجرت کرد و در جايگاه يک عالم ديني ارشد قرار گرفت. مدتي نيز آيات رباني املشي، مهدوي کني و طاهري خرم آبادي در تهران اقامه کردند و ديگر ادامه ندادند.

بعد از فوت امام، آيت الله خامنه يي امامان جمعه موقت تهران را تعيين کردند. آيات جنتي، امامي کاشاني، يزدي و هاشمي رفسنجاني به عنوان ائمه جمعه موقت تهران مطرح شدند و به ترتيب هرکدام به خواندن نماز جمعه مي پرداختند. در سال 78 دو دوره رياست آيت الله يزدي بر قوه قضائيه به پايان رسيد. با به پايان رسيدن اين رياست، يزدي از امامت موقت جمعه تهران نيز استعفا داد و به قم رفت. آيت الله خامنه يي سيداحمد خاتمي را به عنوان جايگزين وي تعيين کرد. خاتمي عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم و عضو هيات رئيسه مجلس خبرگان رهبري است. در اين ميان شهيد رباني املشي با اقامه سه نماز کمترين و هاشمي رفسنجاني با اقامه بيش از 600 نماز بيشترين تعداد برپايي نمازجمعه را به خود اختصاص داده اند.