فرارو- برف آمد و تهران قفل شد. اتفاق تازه‌ای نبود. هر سال دَر بر همین پاشنه می‌چرخد. گاهی حتی کافی است نمِ بارانی بزند تا خودروهای این کلان‌شهر کیپ تا کیپِ هم حرکت کنند. چه اهمیت دارد زمان این وسط هدر برود و سلامتِ روان مردم به خطر بیفتد؟ اصلا این‌ها هیچ! آیا حیات بیماری که پشت ترافیک سنگین روز بارانی و برفی تهران جان می‌دهد هم همین‌قدر بی‌اهمیت است؟
به گزارش فرارو، 29 سال پیش در سال 1366 و در یک یکشنبه بارانی بود که باران منجر به سیل راه افتادن در تجریش و از دست رفتن جان چند نفر شد. حالا که اینهمه سال گذشته آیا هنوز مدیریت طبیعت برای تهران کار سختی است؟
امروز 5 بهمن دومین‌بار در سال بود که کلان‌شهر با قفل روی قفل روبرو می‌شد. قبل‌تر، اول آذر هم برف و بارانی همه‌جای شهر بارید که آن‌هم صبح‌ها و غروب‌هایی پر ترافیک و دیوانه‌کننده داشت.
امروز وقتی برف آمد و حرکت‌ها همه کُند شد، رییس پلیس راهور در گفتگویی از پیش‌بینی نشده بودن برف خبر داد. او گفت هواشناسی بارش برف را پیش‌بینی نکرده بود و با این‌حال نیروهای راهور برای روان‌سازی ترافیک آمادگی کامل را دارند.
ترافیک روزهای بارندگی در تهران شبیه حکایت آلودگیِ هواست. هر سازمان و ارگان توپ را به زمین سازمان‌ها و مسئولان دیگر می‌اندازد.
با اینکه تا کنون بارها پیش آمده که پلیس راهور عدم مدیریت درست معابر در روزهای بارانی را بر گردن هواشناسی انداخته، اما این سازمان خودش نیز بارها مورد انتقاد بوده‌است.
مثلا آذرماه همین امسال به‌دلیل ترافیک سنگین بر اثر بارندگی، حافظی رییس کمیسیون شورای شهر تهران گفته بود که در روزهای بارندگی ماموران پلیس راهور از سطح معابر محو می‌شوند!
این در حالی است که علیرضا دبیر عضو این شورا نیز گفته در سال 95 پلیس راهور چندبرابر شده؛ به طوری که 82 میلیارد تومان در بخش هزینه‌ای و 6 میلیارد در بخش عمرانی برای پلیس راهور در نظر گرفته شده‌است.
سال گذشته نیز بر سرِ همین غافلگیری ناگهانی جوی و برف آبان ماه، مسئله میان شهرداری و پلیس راهور پاس‌کاری می‌شد.
سرهنگ عابدی رئیس پلیس راهور پارسال گفت که بخشی از ترافیک مربوط به آب‌گرفتگی‌هاست که شهرداری می‌بایست آن را مرتفع کند و نباید همه انتظارها را از پلیس داشت.
در این میان برخی از نمایندگان نیز به لزوم استفاده از امکانات بهتر و بیش‌تر برای مدیریت شهر تهران اشاره می‌کنند.
این در حالی است که ارگان‌ها هرباره نسبت به رشد امکان‌های خود گزارش می‌دهند. برای مثال قائم‌مقام معاونت خدمات شهرداری و محیط زیست شهر تهران گفته ستاد نزولات آسمانی با 158 ایستگاه در سطح شهر، 14 ایستگاه پشتیبانی، آتش‌نشانی، اداره کل خدمات شهری شهرداری و شهرداران مناطق 22 گانه تهران در حالت آماده‌باش است.
با این‌حال مسئولان پلیس راهور و شهرداری بُعدِ دیگر ترافیک شهر تهران در مواقع بارندگی را به خودِ مردم ربط می‌دهند و به نوعی آن‌ها را مقصران واقعی می‌دانند.
امیر جعفرپور –مدیرکل دفتر حمل‌ونقل عمومی و ترافیک شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها- معتقد است ما فرهنگِ اینکه خودرو داشته باشیم اما در مواقع لازم از آن استفاده کنیم را نداریم، به‌خصوص وقتی جو مناسب نیست.
به گفته او ما مشکل زیرساختی نداریم و تنها دلیلی که باعث شده هنگام بارندگی ترافیک سنگینی ایجاد شود حس ریسک‌پذیری و زیاده‌خواهی افراد است.
سردار حسینی رئیس‌پلیس راهنمایی و رانندگی تهران نیز گفته شهروندان قوانین ساده را رعایت نمی‌کنند و درنتیجه این بی‌نظمی‌ها در بارندگی منجر به ترافیک می‌شوند.
همچنین رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به اینکه شهروندان تمایل دارند در بارش باران و برف از خودروی شخصی استفاده کنند، معتقد است آن‌ها می‌توانند حمل و نقل عمومی را در روزهای حساس جایگزین کنند.
بنابر آمار در روزهای بارندگی تردد خودروها تا 20 درصد افزایش پیدا می‌کند.
همچنین معابر 750 کیلومتر مربعی شهر تهران تنها ظرفیتی برای تردد روان 1 میلیون و 400 هزار دستگاه خودرو را دارد، در حالی که نزدیک به 4 میلیون خودرو و 3 میلیون موتورسیکلت در تهران در حرکت هستند.
به گفته مسئولان راهور حضورِ این میزان از خودرو در شهر و کند شدن سرعت آن‌ها در بارندگی و در نتیجه ترافیک‌های سنگین 5-6 ساعته چندان عجیب نیست.
اما مسئله آن‌جاست که حمل‌ونقل عمومی ما نیز وضعیت چندان بهتری ندارد.
سردار محمدرضا مهماندار چندی‌پیش درباره ضعف حمل‌ونقل عمومی شهر تهران گفت: آمارهای به دست‌آمده نشان می‌دهد که طی 9 ماهه امسال سهم حمل‌ونقل عمومی از سفرهای درون‌شهری پایتخت تنها 60 درصد بوده و این درحالی است که این سهم در سال 84.50 درصد بود و طی 10 سال اخیر تنها 10 درصد به این سهم افزوده شده‌است.
کارشناسان محیط زیست از دیدگاهی دیگر به مشکلات محیطی پایتخت به عنوان عوامل غیرمستقیم موثر بر ترافیک آن اشاره کرده‌اند.
آن‌ها گفته‌اند به دلیل ساخت‌وسازها و گسترش‌های بی‌رویه در این شهر خاک پایتخت نفوذناپذیر شده و آب به سادگی به زمین فرو نمی‌رود و در سطح شهر جاری می‌شود که خودش می‌تواند منجر به تراکم شود.
ساخت و ساز زیاد در این شهر اشاره‌ای هم به جمعیت تهران دارد. اما محسن طباطبایی مزدابادی دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری گفته الزاما پرجمعیت بودن یک شهر به منزله پرترافیک بودن آن نیست. کمااینکه تهران بیست‌ودومین شهر پرجمعیت جهان است.
از سویی در یک گزارش جامع دیگر که توسط مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران انجام شده ترافیک به چهار عاملِ محیط، راه، انسان و وسیله نقلیه مرتبط است.
در این گزارش مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، با عنوان بررسی علل ترافیک در روزهای بارانی و برفی و راه‌کارهای کاهش آن، دلایل ترافیک در روزهای بارانی و برفی به 2 بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم شده‌است.
دسته اول به "کاهش ظرفیت معابر" اشاره دارد. در این دسته دلایل مستقیمی مانند تغییر در رفتار رانندگی و نبود طرح و برنامه مناسب با شرایط جوی و غیره وجود دارند.
دسته دوم دلایل مستقیما به کاهش ظرفیت منجر نمی‌شوند. توسعه نامناسب سیستم حمل و نقل عمومی، اتکا به خودروی شخصی، نظارت ناکافی و غیره در این دسته جای دارند.
در انتهای این گزارش پیشنهاد داده شده که برای کنترل ترافیک تهران در روزهای بارندگی بهترین راه توسعه حمل‌ونقل عمومی است.
بر اساس این گزارش بیش از همه توسعه این بخش اهمیت می‌یابد. هرچند کارشناسان معتقدند در کنار این، باید با فرهنگ‌سازی و تغییر در مفاهیم اجتماعی از افزایش خودروهای تک‌سرنشین و استفاده از خودوری شخصی در مسیرهایی که خودروی حمل و نقل عمومی وجود دارد جلوگیری کرد.
در غیر اینصورت بنابر گزارش پژوهش‌ها در آمریکا سالانه نزدیک به 1 میلیارد از وقت افراد در ترافیک ناشی از باران و برف از دست می‌رود.
